Live τώρα    
21°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.2°C23.6°C
2 BF 62%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
17.4°C22.5°C
2 BF 64%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
18.2°C19.9°C
4 BF 68%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
24 °C
21.0°C24.8°C
4 BF 46%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
22 °C
21.9°C23.5°C
3 BF 40%
Γλυκερία Μπασδέκη: "Η γλώσσα μου είναι ακούσματα δρόμου"
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Γλυκερία Μπασδέκη: "Η γλώσσα μου είναι ακούσματα δρόμου"

Εμφανίστηκε με την ένταση ενός φυσικού φαινομένου στη θεατρική μας πραγματικότητα, προσδίδοντάς της μια απωλεσθείσα αίγλη και χαμένη νιότη. Η Γλυκερία Μπασδέκη αιφνιδίασε με τη γλώσσα και το πάθος της, τάραξε, συγκλόνισε, συγκίνησε και δημιούργησε νέους, πιστούς ακολούθους και οπαδούς. Είναι αυτοί που αναμένουν τις θεατρικές της εκρήξεις αποζητώντας επί της ουσίας έναν λυγμό και έναν κόμπο στον λαιμό. "Η γλώσσα μου είναι ακούσματα δρόμου, μοιρολόγια, σίριαλ, μελό ταινίες, κουβέντες κομμωτηρίου, τηλεφωνικοί κατάλογοι, δημόσια έγγραφα" αφηγείται μεταξύ άλλων η ίδια.

Συνέντευξη στη Μάνια Ζούση

* Σας γνωρίσαμε μέσα από τα θεατρικά σας έργα, που μόλις κυκλοφόρησαν από τις εκδόσεις Biblioteque. Ωστόσο με τις λέξεις έχετε χρόνια και εκλεκτική σχέση, που δοκιμάστηκε μέσα από το πανεπιστήμιο, αποτυπώθηκε σε ποιητικές συλλογές και είναι κυρίαρχη στην καθημερινότητά σας.

Tα πανεπιστήμια και οι φιλολογίες δεν καλλιεργούν πάντοτε γλωσσικά συναισθήματα. Τα ευχαριστώ θερμά για τα συντακτικά τους και τις γραμματικές τους, απαραίτητα σακίδια, που πρέπει όμως να ξεφορτωθείς όταν βρίσκεσαι σε γλωσσικό κίνδυνο. Η γλώσσα μου είναι ακούσματα δρόμου, μοιρολόγια, σίριαλ, μελό ταινίες, κουβέντες κομμωτηρίου, τηλεφωνικοί κατάλογοι, δημόσια έγγραφα. Μια γλώσσα όχι πάντα λογοτεχνική και σχεδόν ποτέ σωστή ή επίσημη. Ακούω καλά τις γλώσσες των άλλων, μιμούμαι νήπια και αγράμματους -κατά βάση μιμούμαι.

* Τι αφηγείστε στα θεατρικά σας έργα;

Η υπόθεση είναι το τελευταίο πράγμα που με ενδιαφέρει. Δεν θέλω να αφηγηθώ μια ενδιαφέρουσα ιστορία. Η γλώσσα με τριβελίζει. Ο γλωσσικός τρόπος, το πώς μιλάει ο νεκρός και πώς ο νεκροζώντανος. Τι χρόνο χρησιμοποιεί ο καμένος από έρωτα. Η διατάραξη της στίξης και του συντακτικού ενός σαλεμένου κορμιού. Η γλώσσα είναι η ιστορία μας, η πολιτική μας, η θέση μας στον ιστορικό χωροχρόνο. Είμαι πολύ τυχερή που είχα δίπλα μου τον Γιάννη Σκουρλέτη της bijoux de kant και τον Θοδωρή Γκόνη. Κι οι δύο με ένιωσαν, κι οι δύο σεβάστηκαν τις λέξεις μου. Κι οι δύο πήραν τη γλώσσα μου και τη φίλησαν με πάθος. Τους ευχαριστώ για μια ακόμη φορά.

* Ο λαϊκός άνθρωπος, τα βάσανα και ο πόνος του τι θέση κατέχουν στα έργα σας;

Η λαϊκότητα δεν με ενδιέφερε ποτέ σαν φολκλόρ, με θυμώνει μάλιστα όταν κάποιες φορές αναδεικνύεται γραφικά. Για μένα λαϊκός είναι και ο Ξενάκης και ο Χρόνης Αηδονίδης. Έχω νιώσει νταλκά και σε πανηγύρια και σε μέγαρα. Λαϊκός ήταν κι ο Χρηστομάνος, παρά τον υποτιθέμενο εστετισμό του. Φυσικά και με τρώει αυτός ο λαϊκός συνάνθρωπος με τον πόνο και τα βάσανα. Μόνο που εμένα με τρώει γλωσσικά -τη γλώσσα του παλεύω να αναδείξω. Γι' αυτό και ακούω, συνέχεια ακούω. ΄Εχω σχίσει πολλές γραμματικές και άπειρα συντακτικά για να μπορέσω να στήσω πάναγνο το αυτί μου σ' αυτή τη μεσοτοιχία των στεναγμών.

* Ο κυνηγημένος πρόσφυγας που πνίγεται στη Μεσόγειο και βρίσκει κλειστά σύνορα στην Ευρώπη θα μπορούσε να πρωταγωνιστεί στα κείμενά σας και τι θα γράφατε για ένα θέμα που συνταράζει τον κόσμο;

Το εν θερμώ στη δημιουργία με τρομάζει. Πιστεύω στην αποστασιοποίηση και στον απαραίτητο χρόνο από την ιστορία, την όποια ιστορία. Μέσα από το ψυχρό μάτι ή το κρύο αυτί ανεβαίνουν οι θερμοκρασίες. Μιλώ βέβαια πάντα για την τέχνη. Η τραγωδία στη Μεσόγειο (τη δική μας θάλασσα, πόσο γελοίο ακούγεται αυτό το mare nostrum) καίει πολύ μέσα μου για να μπορέσω να την πλησιάσω. Θα μου πάρει χρόνια. Σκεφτείτε ότι ακόμα παλεύω με τον εμφύλιο -η Ραμόνα ένα ερωτικό απομεινάρι του εμφυλίου ήταν. Οι ερωτικοί σπασμοί της Καρυοφυλλιάς Καραμπέτη που υποδύθηκε ιδανικά τη Ραμόνα ήταν στην πραγματικότητα σπασμοί νεοελληνικής ιστορίας. Στη σκηνή η Καρυοφυλλιά μού θύμιζε εκείνα τα ποντικοφαγωμένα βιβλία ιστορίας που μαζεύουν νερά σε υπόγεια.

* Οι ήρωές σας αναζητούν ένα καλύτερο μέλλον;

Οι ήρωές μου είναι γδαρμένοι από ανεκπλήρωτες επιθυμίες. Προσπαθούν να κλείσουν τους λογαριασμούς τους, αλλά δεν το καταφέρνουν πάντα. Μια ερωτική έκκληση είναι πάντα μια πολιτική έκκληση. Η σαλεμένη Αρετούλα στην Donna Abbandonata, η Στέλλα, η Ραμόνα, η θυμωμένη Λιόλια στο Αχ! ψάχνουν ένα καλύτερο μέλλον παλινδρομώντας στον χωροχρόνο. Δουλειά μου είναι να τις μεταφέρω από αιώνα σε αιώνα - καμιά φορά νιώθω ταξιδιωτική πράκτορας ζώντων και τεθνεώτων. Γιατί συχνά κουβαλάω νεκρούς, αυτοί κι αν έχουν ανάγκη τις εκδρομές...

* Είναι εμφανές από την γραφή σας πως αντλείτε υλικό από μια τεράστια δεξαμενή και πινακοθήκη προσώπων που σας επηρέασαν βαθιά με την ζωή και την τέχνη τους και τα οποία τιμάτε. Θέλετε να μας μιλήσετε γι' αυτά τα πρόσωπα;

Δεν είναι συμβατά για πολλούς αυτά τα πρόσωπα. Ο Τώνης Μαρούδας και η Ντολόρες Ιμπαρούρι, ο ισπανικός εμφύλιος και η Αγία Τερέζα της Άβιλα με επηρέασαν εξίσου. Μεγάλωσα σ' ένα σπίτι που η μαυρομαντηλούσα χήρα γιαγιά είχε κρυφό σεβντά με τον στρατάρχη Τίτο, η μάνα μου άκουγε Γιάννη Πάριο κι ο πατέρας μου ήταν ψιλοτσιμπημένος με την Άντζελα Ζήλεια. Μεγάλο χωνευτήρι προσώπων και αισθητικής. ΄Όλα τα κουβαλάω. Και τον Βελουχιώτη και τον Προφήτη Ηλία στο ολόχρυσο άρμα του.

* Μεγαλώσατε με παραμύθια και ποιήματα; Και πότε νιώσατε αυτό που λέει ο Καρούζος πως «αυτό που βλέπεις δεν κατάγεται απ' την όραση»;

Η γιαγιά μου (αυτή που είχε τον σεβντά με τον Τίτο...) με μεγάλωσε με αλλόκοτες ιστορίες που συνδύαζαν βίους αγίων, αναζητήσεις του ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, αντάρτες με κονσερβοκούτια, αιμοδιψείς ληστάρχους, νεράιδες και δρακότρυπες. Δεν τα λες ακριβώς παραμύθια ή ποίηση, αλλά επί της ουσίας ήταν. Πάντως απ' τη μεριά του μπαμπά αφομοίωσα τα άπαντα του Κρυστάλλη -τον ήξερε απ' έξω και παίζαμε αποστήθιση.

* Γιατί λένε πως «η ποίηση δεν πουλάει», αφού και νέους και ωραίους ποιητές έχουμε;

Αν πουλούσαν οι νέοι κι οι ωραίοι, ο κόσμος δεν θα είχε ανάγκη καμία ποίηση και κανέναν ποιητή για ν' αντέξει την ασχήμια του.

* Έχετε μια πίστη στον αυθεντικό αληθινό άνθρωπο και στο ταλέντο του, στην ατομική ευφυΐα του καθενός. Ποιοι ήταν αυτοί που θαυμάζατε από παιδί και θέλατε να τους μοιάσετε;

Νομίζω πως πάντα θα ήθελα να είμαι και ο μικρός Γαβριάς και η Κοκκινοσκουφίτσα και η Ούλρικε Μάινχοφ και ο Αττίκ. Κι ένα σωρό άλλοι. Μην το ψάχνετε. Δεν πίστευα και δεν πιστεύω σε κανενός είδους "καθαρότητα". Ψυχικά και συναισθηματικά είμαι μιγάδα.

* Διδάσκετε σε νυχτερινό σχολείο. Σας εμπνέουν στην καθημερινότητά σας αλλά και στον τρόπο που γράφετε οι μαθητές σας, άνθρωποι που φέρουν πολλές φορές σκληρές ιστορίες ζωής;

Φταίει λίγο κι ο Κώστας Κακκαβάς στη Στέλλα του Κακογιάννη που πήγαινε νυχτερινό. Μ' έχει τσακίσει η σκηνή που τον χειροκροτεί σημαιοφόρο η Μελίνα πριν φάει τη μαχαιριά του Φούντα... Αλλά πέρα από τις μυθολογίες και τις Στέλλες, το νυχτερινό είναι μεγάλο σχολείο, κυρίως για τους διδάσκοντες. Εκεί οι ιστορίες είναι σκληρές και σε ξεπερνούν. Χρωστάω πολλά στους μαθητές μου. Με γειώνουν καθημερινά. Με φέρνουν σε επαφή με το ουσιαστικό. Το να σε πει δασκάλα το παιδί του νυχτερινού και να το εννοεί, είναι όλα τα ποιήματα που γράφτηκαν ή θα γραφτούν. Όσο για το αν λειτουργούν σαν έμπνευση γραφής, όχι. Δεν κλέβω ιστορίες. Γλωσσικούς τρόπους κλέβω. Και μ' αυτή την έννοια έχει ευφρανθεί το αυτί μου γλώσσα...

* Αν γράφατε ένα γράμμα ή ένα ποίημα στον πρωθυπουργό, τι θα έλεγε;

Δεν ξέρω ειλικρινά τι θα έλεγα στον πρωθυπουργό αν τον συναντούσα. Μάλλον θα του διάβαζα τη δέκατη στροφή από τον "Ύμνο εις την Ελευθερίαν"...

Μοναχή το δρόμο επήρες,

εξανάλθες μοναχή·

δεν είν' εύκολες οι θύρες,

εάν η χρεία τες κουρταλεί.

Κι ύστερα θα εξαφανιζόμουν. Αλλά θα του άφηνα τα Άπαντα του Κόντε, να με θυμάται.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL