Του Κυριάκου Π. Λουκάκου
Την απλή, αλλά απούσα από τη σύγχρονη όπερα, παραδοχή, ότι οι «αμαρτωλοί» χαρακτήρες είναι οι πλέον ενδιαφέροντες δραματουργικά αξιοποίησε ο Νίκος Καρβέλας στις «Καμπάνες του Εντελβάις», συγκροτώντας προς τον σκοπό αυτό μια πλοκή γεμάτη ανατροπές, με ακραίες συναισθηματικές μεταπτώσεις, με αναδρομή σε καταστάσεις αρχαϊκής τραγωδίας, αλλά και με διάσπαρτες ευκαιρίες εσωτερικού λυρισμού και μια εν γένει στοργική συγκατάβαση απέναντι στην ανθρώπινη αδυναμία, έξη ή αμαρτία. Υπεύθυνος λιμπρέτου και μουσικής, ο Καρβέλας ανέτρεξε στην επιδίωξη ενός προσωπικού ολιστικού καλλιτεχνήματος με εντατική μέριμνα να καθηλώσει το κοινό του μέσα από την έξυπνη εναλλαγή ισχυρών σκηνών βίας και εξομολογητικών - ερωτικών επεισοδίων, όχι πολύ διαφορετική από εκείνη που είχαν μετέλθει αξιομνημόνευτα συνθέτες της σχολής του βερισμού σαν τον Πουτσίνι και τον Τζορντάνο έναν και πλέον αιώνα νωρίτερα. Στο περιθώριο της πολεμικής αναμέτρησης του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, η Άννα Ορλάντο, θύμα βιασμού από στρατιώτες, οδεύει σε πεπρωμένο Ιοκάστης, όταν ανακαλύπτει ότι ο Τζούλιαν, ο νεαρός, εκτός γάμου, «ροκ είδωλο» και ναρκομανής εραστής της, που ομοίως ποθεί η κόρη της Σάρα και προωθεί, ως καλλιτεχνικός πράκτοράς του, ο άντρας της, δεν είναι άλλος από το παιδί που η ίδια είχε αποκτήσει και απαρνηθεί ως καρπό του βιασμού αυτού. Ο επί σκηνής τελετουργικός φόνος του βιαστή - πατέρα και η ενάρετη εξιλέωση του αιμομικτικού ζεύγους ολοκληρώνουν έναν κύκλο δράσης που παρέχει στέρεα βάση για έντονη μουσική, βιωματική μέθεξη του κοινού και τη λυτρωτική -«δι ελέου και φόβου» του- τελική κάθαρση.
Μούσα του δημιουργού είναι η έμπειρη, όπως και ο ίδιος εξάλλου (πρβλ. «Δαίμονες» και «Μάλα»), πρώην σύζυγος και ισόβια συνεργάτις του Άννα Βίσση, με τη διεθνούς επιπέδου στόφα τής μεγάλης τραγουδίστριας και -επιπλέον- άδουσας ηθοποιού. Είναι πραγματικά παρήγορο ότι, σχεδόν τέσσερις δεκαετίες μετά την ανάδειξή της (1977) στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, η Βίσση συντηρεί τόσο ισχυρά αποθέματα φυσικής ομορφιάς και φωνητικής υγείας. Δεν αποτελεί έκπληξη, λοιπόν, ότι, όπως συνέβαινε ανέκαθεν στον κόσμο του λυρικού θεάτρου, οι μεγάλοι μονόλογοι εξαγγελίας του χαρακτήρα της συνετέθησαν με τη συγκεκριμένη ερμηνεύτρια ως πηγή και έμπνευση της γραφής του συνθέτη. Έτσι, τα μουσικά νούμερα αναπτύσσουν εύλογα το δραματικό μέγεθός τους, αποφεύγοντας σωφρόνως ακραίες πτήσεις στρατόσφαιρας προηγούμενων εποχών και προβάλλοντας, στη θέση τους, τα πλούσια κέντρα της ώριμης φωνής της. Η ίδια η ερμηνεύτρια απέδωσε με ασφάλεια και πληρότητα τον ιδιαίτερα απαιτητικό διττό ρόλο της, ως dramatis personae και αφηγήτριας εν ταυτώ. Δυνατή και στην απαγγελία πρόζας, η επίδοσή της υπήρξε σφαιρική και συνεκτική, χαρίζοντας ένα επιπλέον στοιχείο ενότητας στη γοργή και σφριγηλή σκηνοθετική αφήγηση του Γιάννη Κακλέα, επικουρούμενη από διεθνούς επιπέδου αισθητική και τεχνολογική αρτιότητα σκηνικών του Μανόλη Παντελιδάκη και ενδυμασιών της Ντένης Βαχλιώτη.
Ο προερχόμενος από την όπερα θεατής ήταν σε θέση να εκτιμήσει και κάτι άλλο στην υπερπαραγωγή του Θεάτρου «Πάνθεον», το γεγονός δηλαδή ότι η παράσταση, παρά την κυρίαρχη θέση τής Βίσση σε αυτήν, δεν μονοπωλήθηκε από την ίδια. Αντίθετα, η έμπνευση του Καρβέλα αφέθηκε να διαχυθεί ισότιμα και στους άλλους ερμηνευτές, ίσως όχι αδιαλείπτως πρωτότυπη, αλλά πάντως αδιάπτωτα πληθωρική και ψαγμένη τόσο στην εναλλαγή του χυμώδους λυρισμού μονολόγων και δυωδιών με μεγάλων απαιτήσεων κομμάτια καθαρής ροκ όσο και στη μελετημένη παρεμβολή φωνητικών συνόλων με ενδιαφέρουσα εσωτερική πολυφωνία.
Πάνω από την πλειάδα επίλεκτων αδόντων (και μη) υποκριτών ήρθη ο αρχάριος, αλλά έξοχος συμπρωταγωνιστής της Βίσση ως ο μοιραίος υιός / εραστής της. Ο χαρισματικός Αιμιλιανός Σταματάκης ενσάρκωσε έναν Τζούλιαν αρχέτυπο του Τζιμ Μόρισον και επωμίσθηκε, μεταξύ υφολογικά ποικίλων και απαιτητικών φωνητικών αναθέσεων (λυρικών αλλά και ροκ), το προμνησθέν μεγάλο hit του έργου, την αξιομνημόνευτη άρια - ύμνο στην ηρωίνη, ερμηνεία που, στην εποχή του δίσκου 78 στροφών, θα είχε ήδη χαραχτεί και σημειώσει ρεκόρ πωλήσεων ως επισκεπτήρια κάρτα του ευαίσθητου καλλιτέχνη. Ο Σταματάκης αποτελεί πραγματικό εύρημα «ζεν πρεμιέ» για παρόμοιες αναθέσεις, όπως και η νεαρή Ελένη Αλεξανδρή ως Σάρα, που επίσης ενέπνευσε στον Καρβέλα μια ένθερμη άρια προσευχής στο β' μέρος. Συγκινητική και ταιριαστή με τον ρόλο της η αντιστικτικά συμβατική, οπερατικά στομφώδης, βινιέτα της Τάνιας Τρύπη, ενδιαφέρουσες συμμετοχές από άλλους συντελεστές (Θανάσης Αλευράς, Nικόλαος Καραγκιαούρης, Άρης Πλασκασοβίτης, Ιβάν Σβιτάιλο, Γιάννης Σιαμσιάρης) και τη 18μελή ορχήστρα υπό τον Αλέξανδρο Πρίφτη σε μια δουλειά συνόλου (σε μουσική διδασκαλία της Λίας Βίσση), που επανατοποθετεί τον αντισυμβατικό Καρβέλα σε ένα αξιοσημείωτο κεφάλαιο της δράσης του, στο οποίο επιστρέφει με συνέπεια εδώ και δεκαετίες.
