ΤΩΝ ΔΗΜΗΤΡΑΣ ΜΑΡΙΝΗ, ΓΙΑΝΝΗ ΑΓΟΥΡΙΔΗ
Εάν η πολιτική διαπάλη μεταξύ κομμουνισμού και καπιταλισμού έχει τις ρίζες της στα μέσα του 18ου αιώνα, όταν το πρώτο ιδεολογικό ρεύμα ξεπηδά μέσα από τις φλόγες της γαλλικής επανάστασης και το δεύτερο βρίσκει την υπόστασή του στην εκβιομηχανισμένη Μ. Βρετανία, η εξέλιξη των κοινωνιών μέσα από την εκπαιδευτική διαδικασία, η οποία αποτελεί ένα αυτόνομο συγκρουσιακό πεδίο ιδεών, έχει τα ερείσματά της στο πρώτο «πάτημα» του ανθρώπινου γένους στη γη. Το έργο Αγαπητή Ελένα που ανεβαίνει στο θέατρο «Επί Κολωνώ» από την ομάδα «Νάμα», υπό τις σκηνοθετικές οδηγίες της Ελένης Σκότη και την ξεχωριστή παρουσία της Αριέτας Μουτούση, έρχεται να εστιάσει στις δύο αυτές οικουμενικές αντιπαραθέσεις, συμπλέκοντας τη μεταβατική πολιτικοκοινωνική κατάσταση της Ρωσίας της δεκαετίας του '80 με τον διαχρονικό πυρήνα εξέλιξης της ανθρώπινης φύσης, την εκπαίδευση.
Από τον αρριβισμό ώς την απενοχοποίηση
Εδώ, η καλλιτεχνική αλήθεια του Στανισλάφσκι συναντά τον γυμνό ρεαλισμό της Λουντμίλα Ραζουμόβσκαγια και το Method Acting της σκηνοθέτιδας. Σε αυτή την τριμερή συνθήκη, οι ήρωες ξεδιπλώνουν μια ανθρωπολογική τυπολογία ηθικής και φρονημάτων. Δύο κυρίαρχα αντίπαλα στρατόπεδα διακρίνονται, ο δάσκαλος και ο μαθητής, ο γονέας και ο έφηβος, το παλιό και το νέο, ο κομουνισμός και ο καπιταλισμός, το καλό και το κακό. Με αφορμή τα γενέθλια της δασκάλας τους και κοινό στόχο να πάρουν το κλειδί που θα τους οδηγήσει στην αλλοίωση των διαγωνιστικών αποτελεσμάτων, οι μαθητές βρίσκονται στο σπίτι της Ελένα Σεργκέγεβνα, υποκινώντας άθελα τους έναν απροσδόκητο, ωστόσο διαχρονικό πόλεμο αξιών. Άλλωστε «οι αξίες δεν παλιώνουν ποτέ», όπως αναφέρει η Αριέτα Μουτούση.
Με πρόφαση το αληθινό ενδιαφέρον, οι μαθητές τρυπώνουν στη μοναχική και μίζερη ζωή της Ελένα, αποκαλύπτοντας σύντομα και με εφηβική αφέλεια τις πραγματικές τους προθέσεις. Άγρυπνος φρουρός μιας «παλαιολιθικής» ηθικής, η δασκάλα παραμένει αμετακίνητη, ηρωποιείται και κάνει την τετράδα των νέων να φαίνονται αδίστακτα τέρατα του επερχόμενου καπιταλιστικού αρριβισμού, «με το πρόβλημα να επεκτείνεται στο ότι τέτοιοι τύποι έχουν και οπαδούς», σύμφωνα με τον Χρήστο Κοντογεώργη.
Μεταξύ των μαθητών, οι οποίοι αρχικά εργάζονται ομαδικά και συντονισμένα, διακρίνονται διαφοροποιήσεις, από τον άμυαλο μαθητή «που χειραγωγείται από τον πονηρό διανοούμενο», όπως εύστοχα συμπληρώνει ο Γιάννης Λεάκος, εώς τη ματαιόδοξη νέα, που "εξαναγκασμένη από τη φτώχεια», όπως σημειώνει η Ηρώ Πεκτέση, ψάχνει τρόπο να πουλήσει την παρθενιά της στο ευκατάστατο αρσενικό που θα την εξασφαλίσει.
Εν τέλει, μας δίνεται η αφορμή να απενοχοποιήσουμε τη στάση τους, που μάλλον είναι αποτέλεσμα συγκυριών και όχι γιατί το γνήσιο κακό υπερτερεί μέσα τους. Ωστόσο, "ο Θεός …δεν ήθελε να μας κάνει δούλους μας έδωσε την ελευθερία επιλογής ανάμεσα στο καλό και το κακό..." όπως λέει ο Πάβελ (Δημήτρης Σαμόλης). Ο σπαραχτικός μονόλογος του Βίτια για τον πατέρα του, από την άλλη, μια από τις πιο δυνατές στιγμές της παράστασης, τεκμηριώνει αδιαμφισβήτητα τη διάχυτη οργή τού «επαναστάτη χωρίς αιτία» της ασχημάτιστης εφηβικής ορμητικότητας.
Αιώνιο παιδί
Τελικά, η παραβατικότητα αυτών των ανηλίκων προκύπτει από τη διατάραξη του γιν-γιανγκ ισοζυγίου ή «ο άνθρωπος έχει να καθορίσει ο ίδιος τη συμπεριφορά του στην επικείμενη στιγμή της ζωής και στις προ-κείμενες περιστάσεις της» (Ζαν-Πωλ Σαρτρ); Στη συνέχεια της γαλλικής φιλοσοφικής σκέψης του 20ου αι. και του Alain Badiou, στο καπιταλιστικό σύμπαν, το υποκείμενο φαίνεται σαν ένα αιώνιο παιδί, απερίσκεπτο και σκλαβωμένο, να ζητάει από τους ανώνυμους γονείς του κεφαλαίου τα μέσα για να αποκτά διαρκώς καινούργια παιχνίδια…
Info
- Πέμπτη έως Σάββατο στις 9:15 μ.μ., Κυριακή στις 6:30 μ.μ.
- Τηλέφωνο: 210 5138067, φαξ: 210 5146169
- "Επί Κολωνώ", Ναυπλίου 12 και Λένορμαν 94, Αθήνα
