"Είμαι ένας κλασικός σκηνοθέτης, ο τρόπος που δουλεύω είναι κλασικός, σκύβω πάνω στο κείμενο" έλεγε χθες ο σπουδαίος Βέλγος σκηνοθέτης Ίβο βαν Χόφε, που αυτή τη φορά σκύβει πάνω από τον Ευριπίδη και την Παρασκευή και το Σάββατο παρουσιάζει με την Comédie-Française, στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου, την παράσταση "Ηλέκτρα/Ορέστης" διαβάζοντας ως ενιαίο κείμενο τις δύο τραγωδίες και επισημαίνοντας ότι "ο Ευριπίδης όπως και ο Σαίξπηρ ανέτρεχαν σε παλιές ιστορίες για να μιλήσουν για το σήμερα".
Παίρνοντας τη σκυτάλη από τον καλλιτεχνικό διευθυντή του Φεστιβάλ Αθηνών Βαγγέλη Θεοδωρόπουλο, που μόλις είχε παρουσιάσει τον απολογισμό της θητείας του που λήγει σε ένα μήνα, ο Ίβο βαν Χόφε διευκρίνισε ευθύς εξαρχής ότι "ως σκηνοθέτης έχω την υποχρέωση να σκεφτώ σε ποια συνθήκη, σε ποιο χώρο πρέπει να τοποθετηθεί ένα έργο. Είμαστε στον 21ο αιώνα, έχω υποχρέωση να μην αναπαράγω με μουσειακό τρόπο τα κείμενα αλλά να σκεφτώ τι είναι αυτό που κομίζει ο Ευριπίδης ή ο Σαίξπηρ σήμερα". Πρόσθεσε δε ότι από 20 χρονών" διαβάζω ένα κείμενο σαν να ήταν γραμμένο χθες. Προσπαθώ να μην επηρεάζομαι από τα στερεότυπα που υπάρχουν γύρω από τα κείμενα. Προσπαθώ να καταλάβω τι σημαίνει κάθε σκηνή και ποια είναι η εξέλιξη κάθε χαρακτήρα".
Χωρίς να κρύβει "τον θαυμαστό τρόπο που συνέπεσαν η πρόταση της Κομεντί Φρανσαίζ και του Φεστιβάλ Αθηνών" να συνεργαστούν, ούτε την αγάπη που έχει για τα δύο έργα του Ευριπίδη, μίλησε για τη "ριζοσπαστικοποίηση των τριών νέων ανθρώπων", της Ηλέκτρας, του Ορέστη και του Πυλάδη, ένα από τα στοιχεία που, όπως τόνισε, τον ενδιαφέρει ιδιαίτερα στην ανάγνωση των κειμένων. "Ριζοσπαστικοποιούνται σε μια βίαιη κατεύθυνση" είπε επισημαίνοντας πως "είναι φοβερό ότι ο Ευριπίδης πιάνει τον παλμό τού τι συμβαίνει σήμερα. Βάζει όλα αυτά τα ζητήματα μπροστά μας με έναν ακραίο, πολυδραστικό τρόπο". Υπογράμμισε ότι στη δική του παράσταση "ο Πυλάδης είναι πολύ σημαντικός", επισημαίνοντας ότι "τα έχει όλα εκτός από ένα. Δεν έχει έναν πραγματικό στόχο, μια ομάδα να ανήκει. Αυτό ακριβώς παράγει η ριζοσπαστικοποίηση. Η ριζοσπαστικοποίηση αυτή γονιμοποιείται σε μικρές ομάδες. Γι' αυτό είναι δύσκολο κανείς να τους χτυπήσει, γιατί όταν είναι πολύ μικρές ομάδες είναι πολύ ισχυρές". Ως "νεαρούς που θέλουν να ανήκουν κάπου, που ψάχνουν να βρουν μια ταυτότητα", βλέπει ο βαν Χόφεν τους τρεις ήρωες. Ωστόσο για τον σκηνοθέτη "το πιο ωμό, το πιο σκληρό πράγμα είναι ότι κάποιοι βρίσκουν την ταυτότητά τους στο να καταστρέφουν τους άλλους", κι αυτό είναι ένα θέμα που τον ενδιέφερε πάρα πολύ, όπως είπε.
Από την άλλη, το ζήτημα της δικαιοσύνη, έτσι όπως το θέτει ο Ευριπίδης, είναι επίσης ζήτημα κομβικό για τον Ίβο βαν Χόφε. "Στο δεύτερο μέρος, ο Τυνδάρεως λέει ότι η δικαιοσύνη είναι πιο σημαντική από την οικογένεια. Αν υπάρχει κάποιο έγκλημα, θα τιμωρηθεί. Οι νέοι άνθρωποι σκέφτονται ότι 'αυτή είναι η δική σου δικαιοσύνη, όχι η δική μας'". Ο Ευριπίδης βάζει στο τραπέζι ότι η δικαιοσύνη δεν είναι η απόλυτη αλήθεια. Αυτά τα έργα είναι καταπληκτική τροφή για σκέψη και είναι παρουσιασμένα μέσα από χαρακτήρες με τους οποίους όλοι συνδεόμαστε".
Στοίχημα ο χώρος
Η δίωρη παράσταση πρωτοπαρουσιάστηκε τον Απρίλιο στη Γαλλία. Τώρα έρχεται στην Επίδαυρο. "Ο ανοιχτός χώρος είναι ένα στοίχημα" για τον Ίβο βαν Χόφε, που δεν έκρυψε τη μαγεία που ασκεί πάνω του η Επίδαυρος. "Είναι σαν μια ρομαντική εικόνα όπως κατεβαίνει ο ήλιος και μετά ξαφνικά γίνεται απόλυτο σκοτάδι με τον ουρανό. Αυτό το μαγικό, όμορφο τοπίο ξαφνικά γίνεται σκληρό. Έτσι το σκηνικό είναι σαν να το δημιούργησε ο ίδιος ο θεός" είπε εκφράζοντας την ευχή ότι "αποδεχόμενος αυτά που μας δίνονται απ' αυτό το θέατρο θα δώσουμε πίσω αυτή την ιδιαίτερη δύναμη που το θέατρο μας δίνει".
Όταν ρωτήθηκε αν σκέφτεται να δουλέψει με Έλληνες ηθοποιούς, είπε "δεν έχω ποτέ αποκλεισμούς στη ζωή μου. Ποτέ δεν είχα φανταστεί ότι θα δουλέψω με την Κομεντί Φρανσαίζ κι έχουμε ερωτευτεί. Πρέπει να είμαστε ανοιχτοί". Μίλησε όμως και για την αγάπη του για τον κινηματογράφο. "Ήμουν εθισμένος στο σινεμά. Είναι η ένοχη ευχαρίστησή μου" είπε και ανέτρεξε στην εποχή της εφηβείας του, που έβλεπε μετά μανίας Παζολίνι αλλά και τους άλλους σπουδαίους της δεκαετίας του '60 και του '70. "Ήταν μια στιγμή πολύ καλού σινεμά η περίοδος πριν το μπλοκ μπάστερ" είπε, διαπιστώνοντας ότι "ο Σπίλμπεργκ μάς τα χάλασε".
Πόλυ Κρημνιώτη.
