έχουν εξειδικευτεί στην όπερα της μπαρόκ περιόδου με ιστορικά τεκμηριωμένες ερμηνείες, τόσο συναυλιακές όσο και δισκογραφικές, που έχουν αποσπάσει ευρωπαϊκές και όχι μόνο διακρίσεις.
Μετά από αρκετά μεγάλο διάστημα επανέρχονται στο αγαπημένο τους ιδίωμα, με την όπερα του Τζορτζ Φρίντερικ Χέντελ «Alcina», η οποία θα παρουσιαστεί στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού στις 6 και 12 Ιουλίου.
Ο Γιώργος Πέτρου, ο οποίος σκηνοθετεί την παράσταση, μας μίλησε για το νέο μπαρόκ εγχείρημά του και την -όχι μόνο αισθητική- αξία και σημασία του.
Συνέντευξη στον Θάνο Μαντζάνα
* Η «Alcina» έρχεται ως συνέχεια της συνολικής ενασχόλησής σου με την μπαρόκ όπερα ή την αντιμετωπίζεις εντελώς ανεξάρτητα, σαν ένα οποιοδήποτε έργο που αποφασίζεις ή αναλαμβάνεις να διευθύνεις; Η συγκεκριμένη όπερα σχετίζεται και με το ότι πρόσφατα ανέλαβες τη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή του φεστιβάλ Händel στο Göttingen ή είναι ένα έργο που σε ενδιέφερε και ούτως ή άλλως θα έκανες;
Μετά από τέσσερα μιούζικαλ («Kiss Me Kate», «West Side Story», «Sweeney Todd» και «Company») και μία οπερέτα («Ο Βαφτιστικός»), ένιωσα την ανάγκη να επιστρέψω στην όπερα του 18ου αιώνα. Αφορμή ίσως γι' αυτό ήταν η Μυρτώ Παπαθανασίου, μία από τις σημαντικότερες σύγχρονες «Αλτσίνες», και φυσικά η μεγάλη αγάπη μου για την μπαρόκ μουσική από τη οποία είχα αποστασιοποιηθεί λίγο τα τελευταία χρόνια. Άλλωστε, η «Αλτσίνα» είναι ένα αληθινό αριστούργημα, ένα έργο που συνδυάζει μοναδική μουσική με έντονη δράση, δυνατούς χαρακτήρες και φυσικά πολλή συγκίνηση.
* Παρατηρώ πως έχεις πλέον σχεδόν καθιερώσει όταν διευθύνεις όπερα ή μιούζικαλ επίσης να το σκηνοθετείς. Το κάνεις επειδή αισθάνεσαι ότι έτσι ελέγχεις καλύτερα τη συνολική παραγωγή και άρα είσαι πιο ασφαλής για την ποιότητα του τελικού αποτελέσματος ή για καθαρά αισθητικούς λόγους, για να υπάρχει ομοιογένεια στην προσέγγιση όλων των στοιχείων του έργου και γιατί δεν είσαι σίγουρος αν άλλοι, ακόμα κι αν έχουν την πρόθεση, μπορούν να συμμεριστούν εντελώς το εκάστοτε όραμά σου και, ακόμα περισσότερο, να εισέλθουν σ' αυτό;
Μετά από πολλά χρόνια ενασχόλησης με το μουσικό θέατρο (όπερα, οπερέτα και μιούζικαλ) και δουλεύοντας με σπουδαίους σκηνοθέτες, ένιωσα την ανάγκη συγκερασμού της μουσικής δραματουργίας μου με μια συνολική αντιμετώπιση, τόσο εικαστικά όσο και θεατρικά. Στο μουσικό θέατρο η μουσική και το δράμα βαδίζουν χέρι - χέρι και συχνά νιώθω ότι μου αρέσει να βρίσκομαι και ο ίδιος ανάμεσα στις δύο αυτές μορφές έκφρασης και να ανακαλύπτω τους τρόπους να ακροβατώ πάνω στις πολύ λεπτές αυτές γραμμές.
* Σκηνοθετικά αντιμετώπισες το έργο διαφορετικά για την παράσταση στο Ηρώδειο σε σχέση με το αν η παράσταση πραγματοποιούνται σε οποιονδήποτε κλειστό χώρο ή αυτό δεν έχει καμία διαφορά για εσένα;
Το Ηρώδειο είναι ένας μεγαλειώδης χώρος. Σκηνικά θα έλεγα ότι «σου επιβάλλεται» και οποιαδήποτε προσπάθεια να το αγνοήσεις φέρνει ολέθρια αποτελέσματα, ενώ επιπλέον δεν έχει τις τεχνικές δυνατότητες που έχει ένα κανονικό θέατρο. Είναι λοιπόν σαφές ότι, σχεδιάζοντας μια παράσταση για το Ηρώδειο, πρέπει κανείς να λάβει υπόψη του τις παραμέτρους αυτές. Μαζί με τη σκηνογράφο και ενδυματολόγο Γιωργίνα Γερμανού δημιουργήσαμε έναν ειδυλλιακό κήπο με αληθινά φυτά, που νομίζω ότι θα αποτελέσουν μια μαγική εικόνα. Αυτό είναι το παραδεισένιο νησί της Αλτσίνας, ένας ρεαλιστικός κόσμος που έρχεται σε αντίθεση με το ψέμα το οποίο υπάρχει στον κόσμο της μάγισσας.
* Θα έλεγα ότι η «Alcina» δεν είναι μόνο ένα σχεδόν απόλυτα γυναικείο έργο, με την έννοια ότι οι κεντρικοί ρόλοι είναι γυναικείοι, αλλά ακόμα και... πρωτοφεμινιστικό. Συμφωνείς με αυτή την άποψη και, ανεξάρτητα από αυτό, θεωρείς ότι το γεγονός ότι το έργο «γυναικοκρατείται» είναι μια ιδιορρυθμία του Χέντελ για τα δεδομένα της εποχής του ή αντίθετα του προσθέτει γοητεία;
Δεν συμφωνώ. Κατ' αρχάς, οι γυναικείοι ρόλοι είναι μόνο τρεις από τους επτά. Η παρουσία του κεντρικού χαρακτήρα, της Αλτσίνας, είναι όμως τόσο δυνατή και έντονη που πραγματικά νομίζει κανείς ότι ο χαρακτήρας αυτός επιβάλλεται στους άλλους. Επίσης, υπάρχει μόνο ένας ρόλος Καστράτο, του Ρουτζέρο. Ο Χέντελ έβαλε όλη του την τέχνη γράφοντας αριστουργηματική μουσική για έναν από τους διασημότερους Καστράτο της εποχής, τον Τζιοβάνι Καρεστίνι. Υπάρχουν επίσης ο ρόλος του Ορόντε για τενόρο, του Μελίσο για μπάσο και του μικρού Ομπέρτο, που γράφτηκε ειδικά για ένα προικισμένο παιδί το οποίο λίγα χρόνια αργότερα θα γινόταν ο αγαπημένος μπάσος του Χέντελ. Στην παραγωγή μας ο ρόλος αυτός θα ερμηνευτεί από μέτζο σοπράνο.
* Θα μπορούσε η Αλτσίνα να είναι η Κίρκη και όλη η πλοκή της όπερας ένας «απόηχος» ή και διασκευή του σχετικού επεισοδίου της "Οδύσσειας";
Είναι σαφής η σύνδεση του έπους του Λουντοβίκο Αριόστο «Μαινόμενος Ορλάνδος» από το οποίο προέρχεται η υπόθεση της Αλτσίνα με την "Οδύσσεια". Γνωρίζοντας την "Οδύσσεια" δεν μπορεί κανείς να παραβλέψει πολλούς παραλληλισμούς ανάμεσα στα δύο έργα και ειδικά στους χαρακτήρες της Κίρκης και της Αλτσίνας, που κάθε άλλο παρά συμπτωματικοί μπορεί να είναι.
* Το έχεις/έχετε κάνει βέβαια πολλές φορές ως τώρα, αλλά ποιες δυσκολίες παρουσιάζει τόσο η προετοιμασία μιας ορχήστρας -όπως η Καμεράτα εν προκειμένω- για μια τέτοια όπερα όσο βέβαια και η εκτέλεσή της στη συνέχεια;
Η Καμεράτα είναι εντελώς «στα νερά της»! Η σπουδαία ελληνική ορχήστρα που μας κάνει υπερήφανους στο εξωτερικό έχει διαπρέψει σ' αυτό το ρεπερτόριο και θεωρείται από τους ειδικούς ως ένα από τα σημαντικότερα σύνολα διεθνώς με ειδίκευση στην ιστορική ερμηνευτική και μάλιστα στη μουσική του Χέντελ. Άρα, όχι μόνο δεν ανησυχώ καθόλου, αλλά ανυπομονώ να ακούσω τον μαγικό ήχο των οργάνων εποχής της ορχήστρας στο Ηρώδειο.
* Ποια θα έλεγες ότι είναι τα κυριότερα αλλά και τα πιο ενδιαφέροντα μουσικά χαρακτηριστικά του συγκεκριμένου έργου του Χέντελ;
Ο Χέντελ ξεπέρασε τον εαυτό του σ' αυτήν την όπερα! Όχι μόνο γιατί έγραψε αριστουργηματική μουσική, αλλά και γιατί έδωσε με την τέχνη του σάρκα και οστά σε αληθινούς χαρακτήρες, με αληθινά συναισθήματα, δημιουργώντας μάλιστα μια τραγική ηρωίδα μεγάλου δραματικού βάθους.
* Όλες και όλοι οι ερμηνεύτριες και οι ερμηνευτές ήταν προσωπικές επιλογές σου; Αν ναι, ποιοι ήταν πολύ συνοπτικά οι λόγοι που επέλεξες καθέναν και καθεμία από αυτούς/ές και μάλιστα για τον συγκεκριμένο ρόλο τον οποίο υποδύεται;
Η Μυρτώ Παπαθανασίου δεν χρειάζεται συστάσεις, έχει ερμηνεύσει τον ρόλο στην Όπερα της Βιέννης, την Όπερα του Παρισιού, τη Στουτγάρδη και αλλού. Είναι μία από τις σημαντικότερες Ελληνίδες λυρικές ερμηνεύτριες που διαπρέπει εντός και εκτός Ελλάδας. Η συμπρωταγωνίστριά της, η Μαίρη Έλεν Νέζη, έχει επίσης ερμηνεύσει τον ρόλο του Ρουτζέρο στην ΕΛΣ, την Όπερα της Δρέσδης και τη Νυρεμβέργη. Είναι μια έμπειρη ερμηνεύτρια στην μπαρόκ όπερα, με μια φωνή που μπορεί να κάνει πραγματικά τα πάντα. Η Μυρσίνη Μαργαρίτη με την αιθέρια φωνή της θα ερμηνεύσει τον δεξιοτεχνικό ρόλο της Μοργκάνα, ενώ συμπτωματικά αυτές τις ημέρες ερμηνεύει τον ρόλο της Αλτσίνα στο Διεθνές Φεστιβάλ Χέντελ στη Χάλε της Γερμανίας. Η Ιταλίδα μέτζο Μπενεντέτα Ματσουκάτο ερμήνευσε πρόσφατα τον δύσκολο ρόλο της Μπρανταμάντε στο διεθνές φεστιβάλ της Καρλσρούης με εξαιρετικές κριτικές. Έμπειροι στη μουσική του Χέντελ και παλιοί και αγαπημένοι συνεργάτες μου είναι η μέτζο Θεοδώρα Μπάκα και ο μπάσος Πέτρος Μαγουλάς.
* Τι θεωρείς ότι έχετε κερδίσει, προσωπικά εσύ και η Καμεράτα ως ορχήστρα, αλλά και το ελληνικό κοινό, από την ενασχόλησή σας με το μουσικό θέατρο, τόσο την όπερα όσο και το μιούζικαλ; Έχεις ήδη κατά νου κάποια πράγματα για τη συνέχειά της;
Πιστεύω ότι από το 2009 που συνεργάζομαι με την Καμεράτα έχουμε παρουσιάσει πολλές σκηνικές παραγωγές οι οποίες άνοιξαν δρόμους, ταξίδεψαν σε μεγάλα θέατρα και συνέστησαν στο κοινό σπουδαίους δημιουργούς. Είμαι υπερήφανος για το έργο μας στον τομέα του μουσικού θεάτρου και είμαι σίγουρος ότι, αν υπάρξει συνέχεια για την Καμεράτα, κάτι το οποίο ελπίζω, θα υπάρξει και συνέχεια στην πορεία αυτή.
Μια προσδοκία και ευχή που δεν μπορεί παρά να συμμεριστεί οποιοσδήποτε Έλληνας συνειδητός μουσικόφιλος, ακόμα κι αν δεν είναι εραστής της μπαρόκ όπερας...
