“Παρά τις δυσκολίες, προσπαθώ να εμπλουτίζω και να βελτιώνω τα εκφραστικά μου μέσα συνέχεια. Σε ό,τι αφορά εμένα, η ζωγραφική μου δεν άλλαξε πορεία. Συνεχίζω να ψάχνω την ομορφιά” τονίζει στην "Αυγή" ο ζωγράφος Νίκος Κυριακόπουλος όταν τον ρωτάμε για την κρίση και πόσο επηρέασε την τέχνη.
“Η τέχνη είναι ένα σπάνιο άνθος που άλλοτε φυτρώνει με πολλή φροντίδα και πότισμα και άλλοτε σαν γαϊδουράγκαθο” επισημαίνει, εξηγώντας ότι οι πολλοί καλλιτέχνες μεγαλούργησαν μέσα σε συνθήκες μεγάλης ένδειας, ενώ άλλα σπουδαία έργα έγιναν από μεγάλες μορφές της ζωγραφικής που κέρδισαν μεγάλες χορηγίες από πλούσιους της εποχής τους.
Ο Μεσσήνιος ζωγράφος, απόφοιτος της ΑΣΚΤ, που ζει και εργάζεται στην Αθήνα, έχει εκθέσει πολλές φορές στο παρελθόν τα έργα του σε μεγάλες γκαλερί και τον χειμώνα θα παρουσιάσει τα έργα των τεσσάρων τελευταίων χρόνων σε μια μεγάλη αναδρομική έκθεση.
“Η ζωγραφική δημιουργεί εικόνες του κόσμου που μας περιβάλλει αέναα, από την εποχή των σπηλαίων μέχρι σήμερα. Εγώ επιλέγω τα θέματα που με ενθουσιάζουν. Επιθυμώ να αποτυπώσω την ομορφιά που υποψιάστηκα πως είδα. Ποτέ με κριτήρια τουριστικά όσον αφορά τα τοπία, ποτέ με κριτήρια στερεοτυπικά προτεινόμενης ομορφιάς όσον αφορά τους ανθρώπους. Το φως του ήλιου πάνω σε μια φραγκοσυκιά ή ένα στιγμιαίο γυναικείο βλέμμα μού αρκούν. Ανακαλύπτω και μοιράζομαι την ομορφιά που είδα. Άλλωστε, αν έχουμε μια ιδέα για το τι είναι ωραίο, είναι γιατί οι μεγάλοι καλλιτέχνες μας επέβαλαν τις ψευδαισθήσεις τους” μας λέει όταν τον ρωτάμε για τα θέματα που επιλέγει.
Οι πίνακες του Νίκου Κυριακόπουλου είναι μια συνεχής ακροβασία ανάμεσα σε πορτρέτα και τοπία.
“Σχεδόν όλο τον χρόνο ζωγραφίζω πρόσωπα και γυμνά όχι με επαγγελματίες μοντέλα. Η ανάγκη μου να ζωγραφίσω κάποιον θέλω να αντισταθμίζεται από την επιθυμία του να τον ζωγραφίσω. Όταν φτιάχνω τοπία, αναζητώ την ηρεμία της μοναξιάς στη φύση. Φτιάχνω δέντρα, ουρανούς, θάλασσες και σύννεφα, αναλογιζόμενος όμως την ανθρώπινη απουσία” λέει στην "Αυγή" ο Νίκος Κυριακόπουλος.
Όπως μας εξηγεί, στο έργο του έχει δεχθεί πολλές επιρροές από τους σπουδαίους ζωγράφους, τους μέτριους αλλά και αυτούς που είναι κάτω του μετρίου. “Υπάρχουν παραδείγματα προς μίμηση και άλλα προς αποφυγή. Τα δάνεια είναι αναπόφευκτα, όμως οφείλει κανείς να τα επιστρέφει στο ακέραιο. Όλοι με επηρέασαν... Έρχεται όμως η στιγμή που πρέπει να δεις μέσα σου. Να πεις εσείς καλά τα λέτε, σας ευχαριστώ, αλλά εγώ έχω άλλα. Αυτά θα πω. Τα δικά μου. Θα προσπαθήσω να επικοινωνήσω τον κόσμο μου και ό,τι γίνει. Όπως μπορώ. Άλλωστε, ζωγραφίζει κανείς για να καταλάβει τον εαυτό του”.
Συνέντευξη με τον ζωγράφο Νίκο Κυριακόπουλο
Διαβάζω σε έναν παλιό κατάλογό σου: ”Πάγια επιδίωξη των προσπαθειών μου είναι η αναπαράσταση του φυσικού κόσμου με αμιγώς ζωγραφικό τρόπο”. Μπορείς να μας εξηγήσεις αναλυτικότερα τι εννοείς;
Το πρόβλημα της αναπαράστασης του φυσικού κόσμου είναι ένα παμπάλαιο ζήτημα που απασχολεί τον Άνθρωπο διαχρονικά. Η ζωγραφική, για να περιοριστούμε σε αυτή, δημιουργεί εικόνες του κόσμου που μας περιβάλει αέναα, από την εποχή των σπηλαίων μέχρι σήμερα. Το χρονικό σημείο στην ιστορία, ο τόπος που δημιουργήθηκαν τα έργα, οι κοινωνικές συνθήκες και ο ιδιαίτερος ψυχισμός των εκάστοτε δημιουργών μας κληροδότησαν εικόνες διαφορετικής αισθητικής, ενίοτε αριστουργηματικές. Παρά τις μορφολογικές διαφορές δηλαδή το κοινό νήμα που συνδέει π.χ τους ανώνυμους ζωγράφους των πορτραίτων του Fayum με τον Titian, τον Hokusai και τον A. Wyeth, είναι η ανάγκη κάθε πολιτισμού να δει το πρόσωπό του στον καθρέφτη και να χαράξει το πνεύμα του στην επιφάνεια. Ως εκ τούτου, καμία απάντηση δεν δύναται να δοθεί άπαξ καθώς το ερώτημα τίθεται εκ νέου διαρκώς.
Σήμερα η χρήση της τεχνολογίας προσφέρει την δυνατότητα δημιουργίας άπειρων εικόνων χρησιμοποιώντας τα νέα μέσα. Ο ζωγράφος πια δεν είναι ο απόλυτος κάτοχος της τέχνης του εικονίζειν. Η σύγχρονη ματιά είναι ολοένα και πιο εικαστική με την ευρεία έννοια του όρου και λιγότερο ζωγραφική. Έχουμε δει και απολαύσει έξοχες εικονογραφήσεις, όμορφες φωτογραφίες, πλάνα στο σινεμά, εικόνες φτιαγμένες εξ ολοκλήρου στον υπολογιστή. Η ζωγραφική όμως είναι κάτι άλλο. Είναι σχήματα και χρώματα αρμονικά συντεθειμένα μεταξύ τους. Η ζωγραφική απόπειρα αναπαράστασης, περιορίστηκε ίσως μα δεν έπαψε να υφίσταται. Η διευκρίνιση μου έχει να κάνει με την γενική σύγχυση που επικρατεί επί του θέματος.
Το έργο σου χωρίζεται σε πρόσωπα και τοπία. Με ποια κριτήρια επιλέγεις τα πρόσωπα και με ποια τα τοπία;
Ζωγραφίζω ανθρώπους εκ του φυσικού δέκα με έντεκα μήνες τον χρόνο. Κυρίως γυναικεία γυμνά. Πρόκειται για μια ευχάριστη όσο και εξαντλητική διαδικασία. Δημιουργείται μια σχέση μεταξύ του μοντέλου και του ζωγράφου. Για μεγάλο χρονικό διάστημα έχουν κοινή ρουτίνα, ιδεατά ευχάριστη. Αυτό όμως δεν είναι δυνατόν να συμβεί με όλους τους ανθρώπους ούτε γίνεται να το γνωρίζεις από πριν. Ξεκινάω πάντα με μια μικρή δοκιμαστική περίοδο κάποιων ημερών προκειμένου να δούμε αν αντέχει ο ένας τον άλλο και να υπολογίσουμε αν θα τα καταφέρουμε και στο μέλλον. Είναι μια ανθρώπινη σχέση σε μια πολύ ιδιαίτερη συνθήκη. Επενδύουν σε αυτήν οι δύο πλευρές αμφότερες και ισότιμα. Κανείς δεν θέλει να διαψευσθεί. Μετά την δοκιμαστική περίοδο και εφόσον υπάρχει όχι συμφωνία, μα κοινή ανάγκη, ξεκινώ να ζωγραφίζω μετά φόβου και πίστεως. Δεν συνεργάζομαι ποτέ με επαγγελματίες μοντέλα. Η ανάγκη μου να ζωγραφίσω κάποιον θέλω να αντισταθμίζεται από την επιθυμία του να τον ζωγραφίσω.
Το καλοκαίρι φεύγω. Συνήθως πάω κοντά στην θάλασσα αλλά μάλλον θα ταίριαζε καλύτερα η έκφραση “παίρνω τα βουνά”. Όταν φτιάχνω τοπία αναζητώ την ηρεμία της μοναξιάς στη φύση. Φτιάχνω δέντρα, ουρανούς, θάλασσες και σύννεφα αναλογιζόμενος όμως την ανθρώπινη απουσία.
Σε κάθε περίπτωση, επιλέγω τα θέματα που με ενθουσιάζουν. Επιθυμώ να αποτυπώσω την ομορφιά που υποψιάστηκα πως είδα. Ποτέ με κριτήρια τουριστικά όσον αφορά τα τοπία, ποτέ με κριτήρια στερεοτυπικά προτεινόμενης ομορφιάς όσον αφορά τους ανθρώπους. Το φως του ήλιου πάνω σε μια φραγκοσυκιά ή ένα στιγμιαίο γυναικείο βλέμμα μου αρκούν. Ανακαλύπτω και μοιράζομαι την ομορφιά που είδα. Άλλωστε αν έχουμε μια ιδέα για το τι είναι ωραίο, είναι γιατί οι μεγάλοι καλλιτέχνες μας επέβαλαν τις ψευδαισθήσεις τους.
Ποιοι ζωγράφοι σε επηρέασαν;
Όλοι ανεξαιρέτως! Οι σπουδαίοι, οι μέτριοι και οι κάτω του μετρίου. Υπάρχουν παραδείγματα προς μίμηση και άλλα προς αποφυγή. Τα δάνεια είναι αναπόφευκτα όμως οφείλει κανείς να τα επιστρέφει στο ακέραιο. Ποιος δεν ζήλεψε τους μεγάλους καλλιτέχνες, ποιος δεν θέλησε να κάνει ένα έργο όπως αυτοί; Ας είμαστε ειλικρινείς. Ο μέγας Delacroix έσταζε μέλι για τον Rubens. Ο Manet έβλεπε στον ύπνο του τον Goya. Ο Picasso έλεγε να τα κάνει σαν τον Ingres κ.ο.κ. Όλοι με επηρέασαν...
Έρχεται όμως η στιγμή που πρέπει να δεις μέσα σου. Να πεις εσείς καλά τα λέτε, σας ευχαριστώ, αλλά εγώ έχω άλλα. Αυτά θα πω. Τα δικά μου. Θα προσπαθήσω να επικοινωνήσω τον κόσμο μου και ό,τι γίνει. Όπως μπορώ. Άλλωστε, ζωγραφίζει κανείς για να καταλάβει τον εαυτό του.
Κατόπιν τούτων και εφόσον καλούμαι να απαντήσω πιο συγκεκριμένα, θεωρώ εαυτόν συγγενή και κληρονόμο της μεγάλης ευρωπαϊκής ζωγραφικής παράδοσης, έστω και μακρινό. Προσέγγισα με τα μάτια του ανθρώπου της Αττικής γης τους μεγάλους Δασκάλους. Αγαπώ πολύ, αν πρέπει τώρα να ξεχωρίσω κάτι την ζωγραφική που δημιουργήθηκε στην Γαλλία από τον Corot και τον Daumier ως τον Modigliani και τον Balthus. Θαυμάζω τους μεγάλους Ιάπωνες χαράκτες, ιδίως τον Hokusai και τον Utamaro. Σίγουρα και πάρα πολλούς άλλους, ο κατάλογος δεν τελειώνει.
Κρίση και τέχνη. Πόσο άλλαξε η τέχνη γενικότερα στην Ελλάδα απο την κρίση; Πόσο σε άλλαξε εσένα ως καλλιτέχνη η κρίση;
Κρίση και τέχνη. Δεν μπορούμε να μιλάμε πλέον για κρίση. Τώρα τα πράγματα είναι έτσι. Ήμουν εικοσιεννιά, είμαι τριανταεπτά. Έφυγα στην Αμερική, γύρισα πίσω. Λέγονταν κουβέντες: “Τώρα με την κρίση θα καθαρίσει το τοπίο” ή “η φτώχεια θα αποδώσει καλλιτεχνικούς καρπούς”, “η στίψη βγάζει λάδι” και άλλα τέτοια φαιδρά. Γελάν και τα τσιμέντα. Για την ώρα η κατάσταση που βλέπω γύρω μου έχει πολλή γκρίνια, αρπαχτές, εκμετάλλευση, part time jobs αλλά και αυταπάρνηση και θυσίες τεράστιες. Οι παθογένειες που προϋπήρχαν είναι ακόμα εδώ. Υπάρχουν καλλιτέχνες που καταφέρνουν να επιβιώσουν ιδίοις δυνάμοις και άλλοι που δεν μπορούν πλέον να συνεχίσουν. Σίγουρα το καλλιτεχνικό προϊόν δεν βελτιώθηκε συνολικά και αν αυτό συνέβη σε μεμονωμένες περιπτώσεις, δεν σχετίζεται με την επικρατούσα κατάσταση.
Δεν έχω γνώσεις οικονομικών. Εκείνο που ξέρω είναι πως ο Van Gogh, ο Modigliani δημιούργησαν μέσα στην απόλυτη ένδεια. Από την άλλη, τα μεγάλα έργα της Αναγέννησης είχαν χορηγούς, λεφτά. Δεν γίνεται έτσι, μόνο με μεράκι, η Sistine Chapel . Ο Velasquez μεγαλούργησε όντας στην υπηρεσία του Βασιλιά Φίλιππου IV της Ισπανίας, μισθωμένος. Ο Soutine διέπρεψε και δεν είχε να πάρει τσιγάρα. Ο Rembrandt υπήρξε σπουδαίος ζωγράφος με λεφτά και χωρίς...Δεν γνωρίζω.
Η τέχνη είναι ένα σπάνιο άνθος που άλλοτε φυτρώνει με πολύ φροντίδα και πότισμα και άλλοτε σαν γαϊδουράγκαθο.
Σε ό,τι αφορά εμένα, η ζωγραφική μου δεν άλλαξε πορεία. Συνεχίζω να ψάχνω την Ομορφιά. Παρά τις δυσκολίες προσπαθώ να εμπλουτίζω και να βελτιώνω τα εκφραστικά μου μέσα συνέχεια. Τον χειμώνα θα εκθέσω έργα των τελευταίων τεσσάρων ετών. Θα τα πούμε εκεί.
