Υπάρχει γυναικεία αισθητική; Με το ερώτημα ασχολήθηκαν πολλοί ιστορικοί και κριτικοί της τέχνης, κυρίως άνδρες, επηρεασμένοι από τις θεωρίες πολλών ψυχιάτρων αλλά και φιλοσόφων όπως οι Νίτσε και Σοπενχάουερ, για να αποκλείσουν τις μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα, λόγω της εκ γενετής «πνευματικής ένδειάς τους», αποκλεισμένες από τις επίσημες Ακαδημίες των Τεχνών αλλά και τις σπουδές του ανθρώπινου σώματος, γυναίκες καλλιτέχνιδες. Που τις θεωρούσαν ανίκανες να συνδέσουν τον αντισυμβατικό και συμβολικό ρόλο του καλλιτέχνη με τον ενταγμένο μέσα στις κοινωνικές συμβάσεις, της μητέρας και συζύγου, ρόλο τους. Αλλά και γυναίκες επιστήμονες και ακτιβίστριες που θέλησαν να ορίσουν, μέσα στο πλαίσιο της έκρηξης του φεμινιστικού κινήματος, από τη δεκαετία του 1970 και ένθεν, το φύλο ως όχημα της διχοτόμησης της τέχνης σε ανδρική και γυναικεία τέχνη.
Υπήρξαν και υπάρχουν, ωστόσο, όλες αυτές οι γυναίκες καλλιτέχνιδες που διέρρηξαν και διαρρηγνύουν αυτά τα ιδεολογικά στεγανά εν τη γενέσει τους: η Αρτεμιζία Τζεντιλέσκι. που αποτύπωσε στο προσωπικό ιδίωμά της μέσα από τις φωτοσκιάσεις του δασκάλου της, εκφραστή του μπαρόκ, Καραβάτζο, ή η Καμίλ Κλοντέλ, που σμίλεψε στο μάρμαρο τα συναισθήματά της και έσβησε στη σκιά τού επηρεασμένου έντονα από αυτήν, καταξιωμένου γλύπτη του μοντέρνου Ογκίστ Ροντέν. Γυναίκες που απαντούν με το ίδιο το έργο τους στο ερώτημα, όπως οι Πάουλα Μόντερσον - Μπέκερ, η Φρίντα Κάλο ή η άγνωστη εν πολλοίς στην Ελλάδα, καταγόμενη από την Αυστρία Μαρία Λάσνιγκ, διαδηλώνοντας ότι η τέχνη δεν κατηγοριοποιείται ανάλογα με τα φυλετικά αλλά με τα ποιοτικά της χαρακτηριστικά. Ένα τμήμα από την πλούσια δημιουργία της τελευταίας έχουμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε στη Δημοτική Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων, στο Μεταξουργείο. Σε μια έκθεση που οργανώθηκε από το διευθυντή της Δημοτικής Πινακοθήκης, Ντένη Ζαχαρόπουλου, σε αγαστή συνεργασία του με τον πρόεδρο του Δ.Σ του «Ιδρύματος Μαρία Λάσνιγκ», Πέτερ Πάκες αλλά και με τον άοκνο επιμελητή εκθέσεων και κειμένων της Χανς Ούλριχ Όμπριστ.
Αναγνωρίζουμε στη γυναικεία, επαναλαμβανόμενη, μοναχική πάντα μορφή, τη διατυπωμένη ανάμεσα στα σημαίνοντα των αρχαίων μύθων και στις αδρές, διάφανες χρωματικές κηλίδες το τμητό «σωματικό σχήμα ως ένα σαρκικό μας βίωμα σε επαφή με τον φυσικό κόσμο... εικόνα ίδια για όλους και εικόνα προσωπική, συνδεδεμένη με το υποκείμενο και την ιστορία του». Είναι η «ασυνείδητη εικόνα του σώματος», έτσι όπως την περιγράφει παραδειγματικά η ψυχαναλύτρια Φρανσουάζ Ντολτό στο ομώνυμο δοκίμιό της και έτσι όπως τη γράφει παραδειγματικά σε όλη τη διάρκεια του καλλιτεχνικού της βίου η εικαστικός Μαρία Λάσνιγκ ως «ζωγραφική σωματικής συναίσθησης». Εκεί όπου μέσα σε μια όσμωση διαφορετικών ιδιωμάτων της σύγχρονης τέχνης, του εξπρεσιονισμού, του σουρεαλισμού ή της αρτ μπρουτ, τα στιβαρά ανδρικά πρότυπα της κλασικής τέχνης μεταλλάσσονται σε γυναίκες ικανές να παλεύουν γυμνές με τα γυμνά ένστικτα των ζώων και των ερπετών που τις απειλούν σε μια αλληγορική πάλη μεταξύ ζωής και θανάτου. Μεταμορφώνονται εν τέλει σε τραγικά, ανθρωπόμορφα πλάσματα, με το μάτι του σύγχρονου θεατή πανταχού παρόν, που ανατρέπουν τα οποιαδήποτε στερεότυπα περί γυναικείας και ανδρικής τέχνης και προβάλλουν με τη δύναμη της αρχέγονης έκφρασής τους, τη δύναμη της αυτονομίας της τραγικής ανθρώπινης συνθήκης.
«Maria Lassnig, Το μέλλον επινοείται με θραύσματα του παρελθόντος», Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων, κτήριο Μεταξουργείου, Λεωνίδου και Μυλλέρου, Πλατεία Αυδή. Διάρκεια έκθεσης: 7 Απριλίου μέχρι 16 Ιουλίου. Ώρες λειτουργίας: Τρ. 10.00 - 21.00, Τετ. / Πεμ. / Παρ. / Σαββ. 10.00 - 19.00, Κυρ. 10.00 - 16.00
