Το βλέμμα του Άλλου καθορίζει την ταυτότητά μας. Από τους πρώτους μήνες όπου η ματιά, τα συναισθήματα αλλά και οι επιθυμίες της μάνας συγκροτούν το ιδεατό εγώ μας, μέχρι τα κατοπινά χρόνια της διαμόρφωσης της ενήλικης εικόνας μας σύμφωνα με τα είδωλα αυτών που θεωρούμε δασκάλους μας αλλά και των διακεκριμένων ή απλώς προβεβλημένων προσώπων του δημόσιου βίου. Η μίμηση αποτελεί την κυρίαρχη διαδικασία της σύνδεσής μας με το περιβάλλον όπου προσπαθούμε να επιβιώσουμε αναγνωρίζοντας αλλά και συχνά παραγνωρίζοντας ή και αλλοτριώνοντας τον εαυτόν μας, όπως υποστηρίζει ο Σλάβοϊ Ζίζεκ. Είναι η θέση πάνω στην οποία βασίζεται η πρώτη ενότητα της τριλογίας «Νέοι Ορίζοντες της Ζωγραφικής», στο Μουσείο Φρυσίρα στην Πλάκα. Στο προσκήνιο τίθενται έργα από τη συλλογή του όπου καλλιτέχνες από την Ευρώπη και την Κίνα αναζητούν το υποκείμενό τους μέσα από ένα διάλογο με τα καλλιτεχνικά υποκείμενα των πρωτοπόρων της σύγχρονης τέχνης. Η μνήμη λειτουργεί άλλοτε περιοριστικά στις δημιουργίες εκείνες όπου η ταύτιση παρεμποδίζει την περαιτέρω εξέλιξή τους κι άλλοτε δημιουργικά απελευθερώνοντας την ατομική έκφραση από τις συμβάσεις του παρελθόντος και εντάσσοντάς τες στο παρόν μιας νέας εικαστικής παρέμβασης.
Διακρίνω εδώ κάποια από τα έργα που θεωρώ ότι προβάλλουν με τόλμη τις αισθητικές τους προτάσεις. Οι αφαιρετικά γραμμένες γυμνές γυναίκες της Πολωνίδας Viola Glowacka που αντικρίζουν τον θεατή τους κατάματα, όπως η γυναίκα στο «Πρόγευμα στη Χλόη» του Μανέ αναιρώντας την πριμιτιβιστική «ζούγκλα» του Ανρί Ρουσό στο βάθος και την τυποποίησή τους. Οι μορφές του Μολδαβού Alexander Tinei υποβάλλουν με τον απτό ρεαλισμό της κλασικής απεικόνισής τους το πρότυπο του αφέντη που δείχνει τη μόνωσή του. Τα καλυμμένα με αρχαϊκές μάσκες ή κράνη πλάσματα, τα τοποθετημένα μπροστά σε αχανή τοπία του Κωνσταντίνου Βαβυλουσάκη αποτυπώνουν τις εξωπραγματικές διαστάσεις του φαντασιακού της κυριαρχίας του κόσμου. Οι φιγούρες του Γιάννη Ζιώγα, οι φτιαγμένες πάνω σε αρχετυπικά σύμβολα, όπως ο σταυρός ή φευγαλέα πρωτόγονα σχήματα, ενώνονται με τα γραμμικά στοιχεία που τις συνθέτουν με τον κόσμο στον οποίο δρουν και από τον οποίο επιχειρούν να αποδράσουν, χωρίς εν τέλει να το επιτύχουν. Βυθίζονται σαν δέντρα αποτελούμενα από χιλιάδες μικρά φυλλαράκια γραμμένα, με τον τρόπο του Ματίς, μέσα στην πλασμένη με αλλεπάλληλες κηλίδες γη, εξακτινώνονται όπως σε μια καταρρακτώδη βροχή σε ένα σύμπαν που προσπαθούν να αδράξουν. Εκφράζουν ο καθένας με το δικό του ιδίωμα τον εσωστρεφή ορισμό του ανθρώπου αλλά και την αποστροφή του από αυτόν μέσα από τις «ταυτότητες των άλλων».
Info: «Νέοι Ορίζοντες της ζωγραφικής», Πρώτο μέρος: Οι ταυτότητες των άλλων Μουσείο Φρυσίρα, Μονής Αστερίου 3. Πλάκα Διάρκεια έκθεσης: Ιανουάριος - Ιούνιος 2017. Ώρες λειτουργίας: Τετ./Πεμ./Παρ. 10.00 - 17.00, Σαβ./Κυρ. 11.00 - 17.00
