Live τώρα    
23°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
23 °C
21.7°C24.6°C
2 BF 54%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ελαφρές νεφώσεις
22 °C
18.0°C24.3°C
2 BF 53%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
18.2°C20.9°C
4 BF 66%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
21 °C
19.9°C20.8°C
3 BF 56%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
24 °C
23.4°C23.9°C
2 BF 35%
Γιάννης Στεφανάκις / Γιάννης Στεφανάκις: Δεν χρειάζεται να αναστήσουμε το παρελθόν, μπορούμε όμως να μάθουμε από αυτό
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Γιάννης Στεφανάκις / Γιάννης Στεφανάκις: Δεν χρειάζεται να αναστήσουμε το παρελθόν, μπορούμε όμως να μάθουμε από αυτό

"Η τυπογραφία μού δίδαξε το μέτρο και την ισορροπία μεταξύ του μαύρου και του άσπρου και με οδήγησε στην τέχνη της χαρακτικής και της ζωγραφικής" λέει ο εικαστικός Γιάννης Στεφανάκις, που εδώ και χρόνια μέσα από το "Χειροκίνητο" φιλοτεχνεί κομψές, σχεδόν συλλεκτικές, εκδόσεις, στις οποίες συναντώνται η τέχνη του λόγου, της χαρακτικής και της τυπογραφίας και με τις οποίες κατά καιρούς τρατάρει τους φίλους της τέχνης και τους φίλους του επίσης. Μπορεί τα πιεστήρια, εκτός ελαχίστων περιπτώσεων, να σιώπησαν, ωστόσο ο ίδιος, σε πείσμα των καιρών, εξακολουθεί να στοιχειοθετεί, να χαράζει και να τυπώνει ποιήματα Ελλήνων ποιητών που τα συνοδεύει με δικά του χαρακτικά.

Αυτή τη φορά τύπωσε τρία δίπτυχα στα οποία δεσπόζουν ο Όμηρος, η Σαπφώ και ο Αίσωπος. Στο πρώτο δίπτυχο, στοιχειοθέτησε στο χέρι τους 27 αρχικούς στίχους από την "Οδύσσεια" και τους εκτύπωσε σε χειροκίνητο πιεστήριο, στο δεύτερο επανέλαβε την ίδια διαδικασία πάνω σε ακαταχώρητο ποίημα της Σαπφώς, σε μετάφραση του Παντελή Μπουκάλα, και στο τρίτο τύπωσε τον μύθο του Αισώπου "Λύκος και Ερωδιός". Ο Γιάννης Στεφανάκις σκοπεύει να ολοκληρώσει τη σειρά με 17 ακόμα δίπτυχα, που θα κοσμούν στίχοι από την αρχαία ποίηση μέχρι και τον Μιχάλη Κατσαρό, μαζί με μικρά χαρακτικά.

Φτιαγμένα στο χέρι, στο υπόγειο εργαστήριό του, ένα μικρό μουσείο τυπογραφίας που χωράει μέσα όσα αντικείμενα της παλαιάς αυτής τέχνης μπόρεσε να σώσει, κι όσα τον βοηθούν να τη διακονεί στις μέρες μας, τα τρία δίπτυχα "είναι κατά κάποιον τρόπο συνέχεια των συλλεκτικών βιβλίων που τύπωνα σε επίπεδο πιεστήριο στο τυπογραφείο του Σπύρου Λένη και του Χρήστου Δάρρα. Μόνο που τώρα όλη η διαδικασία είναι δική μου. Σε έναν υπόγειο χώρο, όπως τα υπόγεια όπου βρίσκονταν παλιά σχεδόν όλα τα τυπογραφεία, έχω φυλάξει κάσες με πολύτιμα στοιχεία, καθώς και τυπογραφικές μηχανές". Ο Γιάννης Στεφανάκις μπορεί να σου αφηγείται ώρες ολόκληρες στιγμιότυπα που έζησε σε υπόγεια τυπογραφεία, πλάι σε σπουδαίους μάστορες και διανοούμενους αυτής της παλιάς τέχνης.

"Η τυπογραφία, η τέχνη που διαιώνισε όλες τις τέχνες, με σημάδεψε και με δίδαξε. Έγινε η αιτία να γνωρίσω σπουδαίους ανθρώπους, μαστόρους, πιεστές και στοιχειοθέτες, εκδότες και ποιητές. Ήταν η αιτία που γνώρισα το 1978 τον ποιητή Μιχάλη Κατσαρό, όπου το 1980 στο τυπογραφείο της οδού Αισχύλου τυπώσαμε το πρώτο τεύχος της Εφημερίδας Ποίησης ‘Επίπεδο’. Ο Κατσαρός μού γνώρισε τον Φίλιππο Βλάχο των εκδόσεων ‘Κείμενα’ που στο πατάρι του Δουβίτσα των εκδόσεων Νεφέλη μού εκθείαζε την τυπογραφική τέχνη".

Θυμάται τον εαυτό του παιδί με κοντό παντελονάκι, τότε που ήρθε στην Αθήνα να μάθει την τέχνη της τυπογραφίας, για να εξασφαλίσει την επιβίωσή του. Σε ένα υπόγειο τυπογραφείο της οδού Αριστείδου, ανεβασμένος στο σκαμπό για να φτάνει, "προσπαθούσα να μάθω την ‘κάσα’, όπως ονομάζεται ο φύλακας των τυπογραφικών στοιχείων". Και τα μεσημέρια, αντί να ξεκουράζεται από την πολύωρη ορθοστασία μπροστά στα αναλόγια, εκείνο στοιχειοθετούσε, γράμμα το γράμμα, στίχους και κείμενα. "Ονειρευόμουν περιοδικά και εφημερίδες" λέει τώρα. Η τυπογραφία ομολογεί ότι ήταν η αφορμή που αγάπησε τη χαρακτική και τον έφερε στο αντίστοιχο τμήμα της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών να μαθητεύει με δασκάλους στη χαρακτική τον Γιάννη Παπαδάκη και τον Θανάση Εξαρχόπουλο. "Εκεί συνειδητοποίησα τη δύναμη του καλού εντύπου, τη σχέση της χαρακτικής με την τυπογραφία", λέει εξηγώντας ότι "η λιτότητα και το μη περιττό είναι εκείνα που με καθοδηγούν σήμερα και στη ζωγραφική. Είναι, θαρρώ, το αποτέλεσμα της πολύχρονης θητείας μου στην τέχνη της κλασικής τυπογραφίας". Όλα αυτά μαζί καθώς και η αγάπη του για "τη βασίλισσα των τεχνών", όπως επιμένει να αποκαλεί την ποίηση, τον οδήγησαν να ξεκινήσει το 1996 την έκδοση συλλεκτικών βιβλίων "με σύμμαχο την κλασική τυπογραφία που γνωρίζω, τη χαρακτική και ανέκδοτα ποιήματα Ελλήνων ποιητών".

Ωστόσο η τυπογραφία όπως την ξέραμε δεν υπάρχει πια, επισημαίνουμε. Είναι μια τέχνη παλιά πλέον. "Δεν προσπαθώ να αναστήσω την κλασική τυπογραφία αλλά να κάνω με μεράκι αυτό που μου δίδαξαν παλιοί συνάδελφοι" λέει προσθέτοντας ότι "θα ήταν ευχάριστο αν σήμερα στις γραφικές τέχνες και στο βιβλίο περνούσε κάτι από τη μαγεία της κλασικής τυπογραφίας. Γίνεται αυτό βεβαίως από εκδότες που έχουν τη γνώση τού παρελθόντος". Άλλωστε όπως επισημαίνει, "η κλασική τυπογραφία πέθανε, μπήκε στα μουσεία, η τεχνολογία μας πάει εκεί που εμείς τελικά θέλουμε. Δεν μπορούμε ούτε και χρειάζεται να αναστήσουμε το παρελθόν, μπορούμε όμως να μάθουμε απ' αυτό".

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL