"Ένιωθα πάντα εκτός. Ποτέ δεν προσπάθησα να κάνω μια 'καλή φωτογραφία', ούτε φωτογραφίες τέχνης" εξομολογείται, με αφοπλιστική ειλικρίνεια, ο Κωνσταντίνος Πίττας, μιλώντας μπροστά στις ασπρόμαυρες, χοντρόκοκκες φωτογραφίες της έκθεσης Εικόνες μιας άλλης Ευρώπης, που παρουσιάζει από σήμερα στο Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς.
Παρατηρώντας τις εικόνες που συνέλαβε με τον 35άρη φακό μιας μικρής, ερασιτεχνικής φωτογραφικής μηχανής στις ευρωπαϊκές πόλεις ανατολικά και δυτικά του Τείχους, έχεις την αίσθηση πως από αυτές δεν μας χωρίζουν μονάχα 25 χρόνια, αλλά ένας κόσμος ολόκληρος...
Όπως αφηγείται, όταν τράβηξε την πρώτη του φωτογραφία με αυτή τη μηχανή, στο Σούνιο, το 1984, κατάλαβε αμέσως ότι αυτό ήταν το κατάλληλο μέσο για να εκφράσει τους "δαίμονές" του. Γιατί ο Κ. Πίττας δεν κάνει φωτοειδησεογραφία. Επιλέγει να μιλήσει για την ανθρώπινη κατάσταση συλλαμβάνοντας το βλέμμα των ανθρώπων, τη στάση και την κίνηση του σώματός του. Φωτογραφίζει, θα 'λεγε κανείς το ίδιο θέμα, στη Λισαβόνα ή τη Βαρσοβία, στο Παρίσι ή στο Βουκουρέστι.
Αυτήν την "υπαρξιακή μελαγχολία" που αναδίδουν οι εικόνες του, ο ίδιος την ονόμασε με άλλα λόγια: "Στη δεκαετία του '80, ο χωρισμός της Ευρώπης φαινόταν ανυπέρβλητος. Μέσα από τον φακό μου ήθελα να δείξω ότι η Ευρώπη αποτελεί μία οικογένεια, μια ενότητα, όταν κάτι τέτοιο φαινόταν ουτοπικό".
Για να το αποδείξει, πέρναγε ολόκληρα εξάμηνα τριγυρνώντας με τα πόδια δωδεκάωρα ολόκληρα στους ευρωπαϊκούς δρόμους, κοιμόταν μέσα σε ένα αυτοκίνητο "Πόνυ", φωτογράφιζε στα "κλεφτά", χωρίς να σηκώσει τη μηχανή αλλά στερεώνοντάς την στο σώμα του, για λόγους ασφάλειας, αλλά και ταχύτητας. "Φωτογράφιζα όχι με το μάτι αλλά με το στομάχι", λέει σήμερα γελώντας. "Γι' αυτό δεν είναι εγκεφαλικές φωτογραφίες, βασίζονται στο ένστικτο".
Όπως λέει, οι διαφορές Ανατολής και Δύσης αποτυπώνονται, παρόλα αυτά, στις φωτογραφίες του. "Στην Ανατολή έβλεπες την παραίτηση στο βλέμμα των ανθρώπων, στη στάση αναμονής του σώματος. Η καταπίεση που υπήρχε αποτυπώνεται δευτερογενώς. Αλλά ποτέ δεν φωτογράφιζα τις ουρές, τα άδεια καταστήματα. Το θεωρώ ανήθικο να φωτογραφίζεις τη δυστυχία και την εξαθλίωση του άλλου. Στη Δύση, πάλι,έβλεπα την εσωτερική ερημιά στα μάτια των ανθρώπων. Έβλεπα το τέλος της ζωτικής δύναμης της ηπείρου μας".
Και τότε το Τείχος κατέρρευσε... Ο Κ. Πίττας ήταν παρών, υπάρχουν μερικές φωτογραφίες της εποχής στην έκθεση. Τη στιγμή που η ουτοπία που είχε στο μυαλό του ξεκινώντας γινόταν πραγματικότητα, ο ίδιος αισθάνθηκε ότι το σχέδιό του δεν είχε πια κανένα νόημα. Και σταμάτησε. Γύρισε, έβαλε τα 25.000 αρνητικά σε κάποιο κουτί και τα ξέχασε. Έκανε άλλα πράγματα. "Φωτογραφίζοντας, είναι σαν να παίρνεις κάτι από τη δυστυχία του καθένα. Όταν τα παράτησα ήμουν ευτυχής. Αυτές οι φωτογραφίες ήταν η δυστυχία μου..."
Είκοσι πέντε χρόνια μετά, η κρίση του χάρισε... άπλετο ελεύθερο χρόνο και τα θυμήθηκε. Είχε την τύχη να συναντήσει τον καθηγητή φωτογραφίας Κωστή Αντωνιάδη, ο οποίος εκτίμησε την καθαρή του ματιά, θεωρώντας τη δουλειά του σημαντικό κομμάτι στην ιστορία της ελληνικής φωτογραφίας, αρχίζοντας μια άλλη περιπέτεια, που κατέληξε στην έκθεση που θα φιλοξενηθεί στο Μουσείο Μπενάκη έως τις 20 Νοεμβρίου.
Σπύρος Κακουριώτης
