Ένας διάλογος μεταξύ του Παναγιώτη Παπαδόπουλου, της Λήδας Καζαντζάκη και της Άννας Φιλίνη με αφορμή την ομώνυμη έκθεση της Φιλίνη, στην Πινακοθήκη Γρηγοριάδη(12 Ιουνίου- 15 Σεπτεμβρίου, Μαρίνου Αντύπα 18, Νέο Ηράκλειο, έναντι του Σταθμού του ΗΣΑΠ, Νέο Ηράκλειο, τηλ. 210- 27.19.744)
«Ποιο είναι τούτο το καράβι;» ερωτά με την ατομική της έκθεση στην Πινακοθήκη Γρηγοριάδη η ζωγράφος Άννα Φιλίνη, που εγκαινιάστηκε στις 12 Ιουνίου και θα διαρκέσει όλο το καλοκαίρι μέχρι τις 15 Σεπτεμβρίου.
Είναι το καράβι όπου συνομιλεί «στον πηγαιμό για την Ιθάκη» με τον Αιγυπτιώτη ποιητή Κωνσταντίνο Καβάφη "για το ωραίο ταξείδι" με "τα ηδονικά μυρωδικά κάθε λογής". Όπου συναντάμε τους φαντασιακούς διανοούμενους επιβάτες του υπερωκεανίου «Μεγάλος Ανατολικός» του ποιητή και ψυχαναλυτή Ανδρέα Εμπειρίκου και τους πραγματικούς επιβάτες -αριστερούς υπότροφους του γαλλικού κράτους- του οπλιταγωγού «Ματαρόα» στο τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, κάτω «από τη βαριά σκιά του Εμφυλίου που πλησίαζε». Φτάνοντας στο Παρίσι των «Ανθέων του Κακού» του Μπωντλέρ, των «Σαλτιμπάγκων του Πικάσο και της απελευθέρωσης του Μάο και του Μάη του '68.
Τα έργα που «μετέφερε» τα έφτιαξε η Άννα Φιλίνη τα τελευταία 12 χρόνια στην αναζήτηση μιας στάσης ζωής απέναντι στα γεγονότα που την καθορίζουν.
Ανάμεσα τους μιλήσαμε την Πέμπτη της 4ης Ιουλίου, στους χώρους της Πινακοθήκης, για τα κινήματα που σφράγισαν την καλλιτεχνική και πολιτική της πορεία.
Ο εικαστικός κόσμος της Άννας Φιλίνη πλάθεται, όπως παρατηρήσαμε από κοινού με τον επιμελητή της έκθεσης και θεωρητικό της τέχνης Παναγιώτη Παπαδόπουλο, μέσα στην αμφισημία που δημιουργήθηκε τη δεκαετία του '20 στη Γερμανία, μεταξύ του μαγικού ρεαλισμού που φέρει στοιχεία της μεταφυσικής ζωγραφικής και των εξαϋλωμένων φιγούρων της και του κυνικού βερισμού που αποτυπώνεται στα αδρά πορτραίτα των νεαρών υποτρόφων: του Κώστα Αξελού, του Κορνήλιου Καστοριάδη, της Μιμίκας Κρανάκη, του Ιωάννη Ξενάκη,του Νίκου Σβορώνου, του Μέμου Μακρή, του Νίκου Χατζημιχάλη, του Κώστα Κουλεντιανού της Νέλλης Ανδρικοπούλου της Μάτσης Χατζηλαζάρου, της Άννας Κινδύνη, του Αριστομένη Προβελέγγιου.
Ο Παναγιώτης Παπαδόπουλος ήταν σαφής. Θεωρεί την Άννα Φιλίνη «κύριο εκπρόσωπο του μαγικού ρεαλισμού στη χώρα μας». Προτάσσει ως κύριο χαρακτηριστικό της δουλειάς της «την παρείσφρηση στοιχείων που δε έχουν καμιά σχέση με τη γραμμικότητα του χρόνου».
Ο χώρος της καλλιτεχνικής έκφρασης της Φιλίνη, μου αποκάλυψε, όπως δήλωσα, έναν φανταστικό κόσμο που δημιουργείται με πρόσωπα και καταστάσεις που η ίδια έζησε, άκουσε, διάβασε στο πραγματικό, και δομείται μέσα στους αυστηρούς «αρχιτεκτονικούς ιστούς» της μεταφυσικής και «μη αισθησιακής καθαρότητας της ύλης» του Τζόρτζιο ντε Κίρικο.
Βαστώντας παραμάσχαλα το «ηρωικό ποίημα του Μπολιβάρ... στα χρόνια της ξενιτιάς και της Δικτατορίας», όπως μας είπε η Φιλίνη, μας ωθεί πάνω στους στοχασμούς της ιστορίας και της μνήμης σε ένα αέναο ταξίδι της επιθυμίας και της ελευθερίας.
Λήδα Καζαντζάκη
