Live τώρα    
22°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
22 °C
20.2°C23.5°C
2 BF 43%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
20 °C
16.6°C22.9°C
2 BF 45%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
17.1°C21.5°C
2 BF 64%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.2°C21.1°C
1 BF 62%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
18 °C
17.9°C17.9°C
0 BF 59%
Το «βλέμμα και το βίωμα» μιας γενιάς
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Το «βλέμμα και το βίωμα» μιας γενιάς

Ο Γιάννης Παππάς στο εργαστήριό του (Α) Άποψη από το εργαστήριο του Γ. Παππά όπου γίνεται η έκθεση (Δ)

Της Μάνιας Ζούση

"Στα χρόνια 1941-1944 εργαζόμουν σχεδόν κάθε μέρα παρά τις δύσκολες συνθήκες. Η περιοχή Ζωγράφου ήταν επικίνδυνη. Συχνά άκουγες πυροβολισμούς. Έκανα ένα πρόχειρο χώρισμα στο εργαστήριο και μάζεψα τα παιδάκια της γειτονιάς. Τους έδωσα πηλό κι ό, τι άλλο είχα σαν παιχνίδι . Είχα μοντέλα στη διάθεσή μου. Τι καλύτερο μέσα στη δύσκολη κατάσταση παρά το παιδικό πρόσωπο! Αυτό το εργαστήριο που το ζωντάνευαν τα παιδάκια και το πάθος μου για δουλειά, το εγκατέλειψα σε άθλια χάλια μετά τα Δεκεμβριανά και τρόπον τινά αδέσποτο, όταν έφυγα για την Αίγυπτο».


Ο εργάτης της Κατοχής


Η γυναίκα του λαού

Δάσκαλος πολλών κατοπινών

Αυτά σημειώνει μεταξύ άλλων ο Γιάννης Παππάς, ένας από τους θρυλικούς νεοέλληνες γλύπτες και δάσκαλος πολλών σημαντικών κατοπινών ομοτέχνων του, σε ένα από τα κείμενα που συνοδεύουν τα έργα της έκθεσης «Κατοχή», η οποία πραγματοποιείται έως και τις 31 Μαΐου, στο εργαστήρι του επί της οδού Ανακρέοντος 38 στου Ζωγράφου.

Στο κέντρο ενός δροσερού και σκιερού κήπου, ανάμεσα σε κισσούς, ελιές, πικροδάφνες, κυπαρίσσια, πεύκα, γιασεμιά, λεμονιές και πορτοκαλιές, σπαρμένα αγάλματα από όλον τον περιπετειώδη και πλήρη έργων πλούσιο βίο του, το εργαστήρι μοιάζει απείραχτο από τον χρόνο. Ένα λιτής κατασκευής κτήριο που χρησίμευσε κάποτε για να στεγάσει ακόμα και τις ανάγκες της οικογένειάς του, υπήρξε, όπως το χαρακτήρισε στην πρόσφατη ξενάγησή μας, ο γιος του Αλέκος Παππάς, το «πάτημα μιας γενιάς, το αποτύπωμα που αυτή άφησε μέσα από το χέρι του πατέρα μου, κάτι που δε συναντάς πολύ συχνά πια, καθώς η λαίλαπα τα έχει όλα αυτά σκεπάσει».


Άποψη από το εργαστήριο του Γ. Παππά όπου γίνεται η έκθεση

Το εργαστήρι του

Στο εργαστήρι όπου βρίσκονται όλα τα έργα του καλλιτέχνη, μοιάζει ακόμη και τώρα, ο ίδιος να είναι παρών. Ένας ζωντανός χώρος, επισκέψιμος από κοινό και φοιτητές, που όμοιό του δεν υπάρχει σε όλη τη χώρα, όπως αποκάλυψε η Ειρήνη Γερουλάνου του Μουσείου Μπενάκη όπου έχει δωρηθεί.

Εδώ μένει ο δημιουργός τα δύσκολα χρόνια της Κατοχής και μελετά «ο,τιδήποτε είναι ελληνικό και μπορεί να του δημιουργήσει ένα αίσθημα ανάτασης", όπως εξηγεί παραστατικά η επιμελήτρια του έργου του αλλά και της έκθεσης Ζέττα Αντωνοπούλου, που έχει εκπονήσει τη διδακτορική της διατριβή πάνω στο έργο του και έχει ζωντανέψει το εργαστήριο με δραστηριότητες και συνεργασίες.

Εκτός από γλυπτά, παρουσιάζονται σε τρία επίπεδα, το ισόγειο, τον ημιώροφο και τον πρώτο όροφο, σχέδια και ζωγραφικά της Κατοχής, που αφηγούνται τις ιστορίες τους. Αποτελούν στην ουσία «το βλέμμα και το βίωμα του καλλιτέχνη για την εποχή. Καταδεικνύουν το πώς αντιλαμβανόταν αυτά που συμβαίνανε και εξηγεί ποιος ήταν ο τρόπος του να αντισταθεί, αλλά και τα ερεθίσματα που αναζητούσε για την πνευματική του ενάργεια εκείνες τις δύσκολες ώρες. Δεν σταματά να πλάθει μορφές σε πηλό και να ασχολείται με πρόσωπα που ταυτίζονται με το βίωμά του, συμπολεμιστές του, όπως ο Πάνος Σκουλούδης ή ο Έλληνας πολεμιστής, στρατιώτης στο μέτωπο», προσθέτει η επιμελήτρια. Είναι η εποχή που συνεχίζει να διαβάζει πολύ και ιδιαίτερα Έλληνες ποιητές, όπως Κάλβο και Σολωμό. Φαντάζεται τις μορφές τους, απεικονίζοντάς τες. Συγχρόνως ασχολείται και με σύγχρονα πρόσωπα, όπως ο Αλέξανδρος Κορυζής, ο πρωθυπουργός της χώρας αυτό το διάστημα, σμιλεύοντας τη μορφή του, όπως και πολλές άλλες, σε γυμνό μπούστο «που αναδεικνύει την ηρωικότητα». Αυτά τα μικρά και μεγαλύτερα αγάλματα πλαισιώνουν χώρο του ισογείου με τις τεράστιες τροχαλίες να κρέμονται από την οροφή, ταυτόχρονα με εργαλεία γλυπτικής, προπλάσματα, λιγοστά έπιπλα.


Ο Γιάννης Παππάς στο εργαστήριό του

Η μνήμη του πολέμου

Εντυπωσιακό το θηριώδες άγαλμα του έφιππου Μεγάλου Αλεξάνδρου, θέμα που έχει μελετήσει κατά τη μαθητεία του στη Δύση και με το οποίο ασχολείται σε όλη τη διάρκεια της Κατοχής. «Ήταν ένα έργο που τον βοηθούσε να ξεπεράσει όλα όσα συμβαίνανε», αναφέρει η κ. Αντωνοπούλου που δεν παραλείπει να μας ξεναγεί στα έργα της Κατοχής, διηγούμενη και μια ιστορία. Ταυτόχρονα με τις ώρες της σπουδής και της απομόνωσης, υπήρχε η ζωή και οι συναντήσεις με τους ανθρώπους και ειδικά τα παιδιά της γειτονιάς που έρχονταν κι έπαιζαν στον κήπο. “Το παιδικό πρόσωπο και η αισιοδοξία που αποπνέει βοηθούσε τον Γιάννη Παππά να ξεπεράσει τη θλίψη και τον θάνατο. Έτσι στην έκθεση παρουσιάζονται γλυπτά από ανώνυμα παιδιά όπως το ‘όμορφο κορίτσι’ ή ‘ο τσίφτης’, πορτραίτα και φυσιογνωμίες της εποχής ή παιδιά οικογενειών της γειτονιάς όπως οι Δέτση”. Η μνήμη του πολέμου, υποενότητα της έκθεσης περιλαμβάνει γλυπτά όπως τα μνημεία πεσόντων, η γυναικεία μορφή, η εθελόντρια ηρωίδα νοσοκόμα, ανώνυμη ή επώνυμη σε μια σειρά σκίτσων που παρουσιάζονται στον ημιώροφο, όπως και οι συμπολεμιστές του καλλιτέχνη, από το πρώτο σύνταγμα πεζικού. «Για τα χρόνια του πολέμου ο Γιάννης Παππάς δεν μιλούσε ούτε έγραψε, αντίθετα οι διηγήσεις του ξεκινούν από το τέλος του πολέμου και μετά». Στον ίδιο χώρο παρουσιάζονται μια σειρά από νεκρικές μάσκες ποιητών που πέθαναν μέσα στην κατοχή, όπως ο Παλαμάς, ο Μαλακάσης και ο Λαπαθιώτης, με τους οποίους ο καλλιτέχνης διατηρούσε προσωπικές σχέσεις. Ο θάνατος, η εξαθλίωση και η πείνα περιγράφονται σε μια σειρά σχεδίων σε μπλοκάκια που κουβαλούσε πάντα μαζί του, καταγράφοντας εικόνες που του έκαναν εντύπωση, όπως οι σκοτωμένοι, οι πεινασμένοι, οι σκελετωμένοι από τη φτώχεια με την απελπισία στα πρόσωπα, μάνες και παιδιά, αλλά και συγγενικά του πρόσωπα, όπως ο έφηβος ανιψιός του, Αλέκος Ζάννος, το παιδί με το λευκό πρόσωπο από τον υποσιτισμό. Ξεχωριστή θέση κατέχουν τα σχέδια από αθηναϊκά τοπία, ο Λυκαβηττός, του Φιλοπάππου, η Ακρόπολη, «που χωρίς ιδιαίτερα υλικά λένε πολλά. Λιτές γραμμές, λίγα χρώματα που έρχονται από τον ουρανό και δείχνουν την ελπίδα».

Για μια «έκθεση που αναδεικνύει πως ένας από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες της εποχής του, βιώνει την κατοχή, αλλά και πως ο πόνος του πυροδοτεί μια καλλιτεχνική ενέργεια και απόδοση συναισθηματική μέσα από θαυμάσια έργα», έκανε λόγο η Ειρήνη Γερουλάνου συμπληρώνοντας πως ο μεγάλος αυτός δημιουργός που δεν σταμάτησε να δουλεύει έως το τέλος της ζωής του σε βαθιά γεράματα, υπήρξε ένας άνθρωπος που σε καθήλωνε με τις κουβέντες και τις σοφές ιστορίες του.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL