Της Λήδας Καζαντζάκη
Πώς μιλάς για σημαντικές καλλιτέχνιδες; Χωρίς να υποκύψεις στην παγίδα της ανάγνωσής τους ως περιθωριοποιημένες φιγούρες, χωρίς να εξάρεις το έργο τους μέσω της εξαίρεσής τους με βάση το φύλο τους; Ιδιαίτερα όταν έχουν δράσει σε εποχές όπου η τέχνη και η εκμάθηση των κανόνων της στις επίσημες Ακαδημίες αποτελούσε αποκλειστικό προνόμιο των ανδρών; Πόσο μάλλον όταν προέρχονταν από την Ελλάδα των αρχών του 20ού αιώνα και ιδιαίτερα από ένα μικρό, σχεδόν άγνωστο τότε νησί των Κυκλάδων, τη Μύκονο...
Η έκθεση που συμβαίνει στη Δημοτική Πινακοθήκη της Μυκόνου σε επιμέλεια της ιστορικού τέχνης Ειρήνης Σαββανή εντάσσεται σ’ αυτήν την κατηγορία. Δείχνει το σημαίνον έργο μιας δημιουργού που μεγάλωσε μέσα στο ελεύθερο πνεύμα μιας οικογένειας που την άφησε στο κατώφλι του 20ού αιώνα να ανοίξει τα φτερά της. Να μεταβεί μετά τις γυμνασιακές της σπουδές κατ’ αρχήν στην Αθήνα, όπου παρακολούθησε για δύο χρόνια «κατ’ οίκον μαθήματα» με τον καθηγητή του σχολείου των Τεχνών Βικέντιο Μποκοκατσιάμπη, να συνεχίσει τις σπουδές της στη Ρώμη, στην Ακαδημία των Τεχνών, από το 1907, να εκπροσωπήσει το 1911, μαζί με άλλους, την Ελλάδα στη Διεθνή Έκθεση της Ρώμης. Παρά το γεγονός ότι το όνομά της δεν αναφέρεται, όπως μας επεσήμανε η επιμελήτρια, στον ελληνικό κατάλογο σε αντίθεση με τον ιταλικό.
Πρόκειται για τη ζωγράφο Μαρία Ιγγλέση (1882-1942). Τα έργα που προβάλλονται μαζί με άλλο αρχειακό υλικό στον χώρο που μεγάλωσε και δώρισε η οικογένειά της στον δήμο αποτελούν έργα της Συλλογής του Δήμου και της Λαογραφικής Συλλογής Μυκόνου, καθώς και διαφόρων ιδιωτικών συλλογών. Θέμα τους είναι οι δικοί της άνθρωποι και οι εικόνες των τόπων στους οποίους έζησε και ταξίδεψε. Οι μορφές που αντικρίζουμε γράφονται με παλλόμενες ορμητικές πινελιές και έντονα συμπληρωματικά, μη αρμονικά χρώματα, δομούν οι ίδιες τον χώρο με τα αδρά περιγράμματά τους και φανερώνουν τις επιρροές από ρεύματα του μοντέρνου, όπως ο ιμπρεσιονισμός και ο εξπρεσιονισμός. Προβάλλουν με την πολυτελή ενδυμασία, τα υποδήματά τους και τα εξαρτήματά τους την ταξική τους προέλευση. Τα πρόσωπά τους όμως με τα ασύμμετρα, γωνιώδη χαρακτηριστικά φέρουν την αφαιρετική αύρα του κυβισμού, χωρίς να παραμορφώνονται. Δηλώνουν με μιαν υπαινικτική δραματικότητα τον ιδιαίτερο και πανανθρώπινο ψυχισμό τους.
Η Πομπηία αποτυπώνεται ως ένας μακρινός διάδρομος από προσόψεις με ξεφτισμένα χρώματα όπου η απουσία κάθε ίχνους ζωής γίνεται συνώνυμο της ερήμωσής της. Τα σπίτια της Μυκόνου, αντίθετα, πλάθονται ρυθμικά και τρυφερά λευκά και στους τόνους της ώχρας, με τον ανεμόμυλο να δεσπόζει στην κορυφή τους αναδίνοντας την αίσθηση του ανθρώπινου μέτρου. Οι πλαγιές οι δομημένες σε επίπεδα με τον τρόπο του Σεζάν, με πηχτά χρώματα, το κυπαρίσσι, το φτιαγμένο με εκρηκτικούς στροβίλους, σμιλεμένους σαν ένα γλυπτό από μέταλλο, που ορθώνεται μπροστά από τα φαινομενικά αμέριμνα, λιλιπούτεια σπιτάκια με τις κεραμιδένιες κόκκινες στέγες, μοιάζουν διαποτισμένα από τα αμφίρροπα συναισθήματα της γυναίκας- παρατηρητή ενός φυσικού τοπίου. Δείχνουν με τον πιο κατάφωρο και δυναμικό τρόπο την προσπάθεια της Μαρίας Ιγγλέση να διατυπώσει το δικό της ιδίωμα σε μια κοινωνία που την απαρνείται ως δημιουργό και ζητεί με τα μέσα της τέχνης της να αλλάξει.
Info: «Μαρία Ιγγλέση (1882-1942): Μια Μυκονιάτισσα πρωτοπόρος ζωγράφος» Δημοτική Πινακοθήκη Μυκόνου, Παναχράντου 2 Διάρκεια έκθεσης: 23 Αυγούστου-20 Σεπτεμβρίου 2019
