Μια ανθρώπινη ταφή στην κορυφή του Λυκαίου όρους, σε ύψος περίπου 1.400 μ., ήταν το εντυπωσιακότερο εύρημα από τον βωμό και το ιερό του Διός, που έφεραν στο φως οι καλοκαιρινές ανασκαφές της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αρκαδίας και της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών.
Το Λύκαιο όρος, στα σύνορα με τη Μεσσηνία, ο "αρκαδικός Όλυμπος", ήταν το ιερό βουνό των αρχαίων Αρκάδων. Εκεί τοποθετούσαν τη γέννηση του Δία, τον οποίο παρέδωσε η Ρέα στις Νύμφες, Νέδα, Θεισόα και Αγνώ, για να γλιτώσει από τον Κρόνο.
Στη νοτιότερη κορυφή, σε τοποθεσία που προσφέρει πανοραμική θέα σε όλη την Πελοπόννησο και στο Ιόνιο, εντοπίστηκε το 1902 βωμός τέφρας για θυσίες ζώων προς τιμήν του Δία, ενώ σε οροπέδιο χαμηλότερα έχουν αποκαλυφθεί μνημειακά οικοδομήματα που ανήκαν στο κάτω ιερό, όπου γίνονταν φημισμένοι αθλητικοί αγώνες, τα Λύκαια.
Οι κοινές ελληνοαμερικανικές ανασκαφές, που ξεκίνησαν το 2004, απέδωσαν σημαντικές νέες πληροφορίες, τεκμηριώνοντας τη συνεχή λατρευτική δραστηριότητα στον βωμό, με θυσίες αιγών και προβάτων, από τον 16ο αιώνα π.Χ. μέχρι και την ελληνιστική περίοδο, ενώ ανθρώπινη δραστηριότητα στο ύψωμα μαρτυρείται από τη νεολιθική εποχή. Κατά τη μυκηναϊκή περίοδο αναδείχθηκε σε σημαντικό ιερό κορυφής, ενώ συνέχισε να αποτελεί τόπο λατρείας και κατά τους πρώιμους ιστορικούς χρόνους.
Κατά τις φετινές θερινές ανασκαφές, στο μέσο του βωμού, κοντά σε μια πλατφόρμα λαξευμένη στον φυσικό βράχο, εντοπίστηκε για πρώτη φορά μια ανθρώπινη ταφή. Ο σκελετός βρέθηκε σε άριστη κατάσταση, εκτός από το κρανίο, από το οποίο σώζεται μόνο η κάτω γνάθος, σε ύπτια θέση μέσα σε ένα στενό όρυγμα συνολικού μήκους 1,52 μ., στις επιχώσεις από την τέφρα και τα καμένα χώματα.
Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, ανήκει μάλλον σε άνδρα εφηβικής ηλικίας και από την κεραμική χρονολογείται πιθανότατα στον 11ο αιώνα π.Χ., μετά την κατάρρευση των μυκηναϊκών ανακτορικών κέντρων, που ο βωμός ήταν σε λειτουργία.
Ένα από τα ερωτήματα που θέτει το εντυπωσιακό εύρημα σχετίζεται με τις αναφορές στις γραπτές πηγές, από τον 4ο αι. π.Χ., για ανθρωποθυσίες στον βωμό, οι οποίες όμως δεν επιβεβαιώνονται μέχρι σήμερα από τις ανασκαφές, καθώς στον χώρο δεν είχαν βρεθεί ανθρώπινα οστά.
Σύμφωνα με τον Παυσανία, ο Λυκάων θυσίασε ένα βρέφος στον βωμό του Λυκαίου Διός, το οποίο πολλοί ταυτίζουν με τον γιο του, Νύκτιμο, αυτόν που, κατ' άλλους, σκότωσε και πρόσφερε ως δείπνο στον Δία.
Οποιαδήποτε συνάφεια, πάντως, του ευρήματος είναι πολύ πρόωρη, καθώς η μελέτη του σκελετού και των συνθηκών θανάτου του βρίσκονται σε εξέλιξη. Η εξέχουσα θέση της ταφής στο μέσο του βωμού, πάντως, καταδεικνύει την ιδιαίτερη σημασία της.
Ανασκαφές διεξήχθησαν και στο κάτω ιερό, φέρνοντας στο φως μνημειακή λίθινη κλίμακα και αψιδωτή είσοδο του 4ου αι. π.Χ., απ' όπου οι αθλητές προσέγγιζαν τον ιππόδρομο και το στάδιο. Δυτικότερα, αποκαλύφθηκαν δύο καλοδιατηρημένοι αγωγοί, μία λίθινη λεκάνη και ίχνη τοίχου, πιθανόν από το μαρτυρούμενο στις πηγές αλλά μη εντοπισμένο έως σήμερα Ιερό του Πανός.
Επικεφαλής του κοινού προγράμματος ανασκαφών στο Λυκαίο όρος είναι η Άννα Βασιλική Καραπαναγιώτου, προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αρκαδίας, και οι David Gilman Romano και Mary Voyatzis από το Πανεπιστήμιο της Αριζόνας.
Ανθρώπινη ταφή στο μέσο του βωμού τέφρας
Άποψη του διαδρόμου με την κλίμακα
