Ομοβροντία επιστημονικών αντιδράσεων προκαλεί η τύχη των σημαντικών αρχαιοτήτων του σταθμού Βενιζέλου στο μετρό Θεσσαλονίκης μετά την πρωθυπουργική εξαγγελία στη ΔΕΘ.
Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων, διοργανώνοντας κεντρική εκδήλωση στην Αθήνα, αλλά και το ελληνικό τμήμα του Διεθνούς Συμβουλίου Μνημείων και Τοποθεσιών Icomos και ο ΣΑΔΑΣ - Πανελλήνια Ένωση Αρχιτεκτόνων με ανακοινώσεις τους ζητούν να προχωρήσει το έργο με βάση την εγκεκριμένη μελέτη "που καλύπτει πλήρως τόσο τις λειτουργικές ανάγκες όσο και την προστασία και ανάδειξη των μνημείων, συμφωνώντας με την επιστημονικά τεκμηριωμένη γνώμη των καθ' ύλην αρμόδιων οργάνων της Πολιτείας και των συναρμόδιων φορέων".
Εκδήλωση στις 23 Οκτωβρίου
Η διαφύλαξη των αρχαιοτήτων στον σταθμό Βενιζέλου του μετρό Θεσσαλονίκης, κατά τους Έλληνες αρχαιολόγους, δεν είναι απλώς ένα αίτημα, αλλά κυρίως ένα παράδειγμα προστασίας και διατήρησης των αρχαιοτήτων ως συμβόλων συλλογικής μνήμης σε αρμονική συνύπαρξη με το σύγχρονο αστικό περιβάλλον. Όπως και από το 2013, οπότε προέκυψε το ζήτημα της διατήρησής τους in situ στον σταθμό Βενιζέλου, έτσι και τώρα που επανήλθε στο προσκήνιο δίνουν δυναμικά το “παρών”.
Σ' αυτό το πλαίσιο η ευρείας απεύθυνσης εκδήλωση με τίτλο "Η μνήμη της πόλης. Η σημασία της ανάδειξης μνημειακών συνόλων στον σύγχρονο αστικό ιστό των πόλεων: Ο σταθμός Βενιζέλου στο μετρό Θεσσαλονίκης", που οργανώνει ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων την Τετάρτη 23 Οκτωβρίου στις 6 μ.μ. στα γραφεία τους στο νεοκλασικό της οδού Ερμού 134, επιχειρεί να φωτίσει πλήρως την αναγκαιότητα διατήρησης στον χώρο όπου αποκαλύφθηκε του μοναδικού βυζαντινού σταυροδρομίου.
Όπως επισημαίνουν "η αμφισβήτηση της ήδη υλοποιούμενης μελέτης και η προαναγγελία νέας μελέτης - πρότασης που θα προβλέπει την απόσπαση των αρχαιοτήτων, λύση μη αναστρέψιμη και εν τέλει καταστροφική για το μοναδικό μνημειακό σύνολο, έχει ήδη προκαλέσει την έντονη διαμαρτυρία της επιστημονικής κοινότητας αλλά και μεγάλου μέρους της τοπικής κοινωνίας".
Έτσι στην εκδήλωση έγκριτοι αρχαιολόγοι, μηχανικοί και νομικοί θα παρουσιάσουν το μοναδικό μνημειακό σύνολο, θα τεκμηριώσουν την αναγκαιότητα διαφύλαξής του αλλά και την εφικτή λύση της διατήρησής του κατά χώραν παράλληλα με την κατασκευή και λειτουργία του σταθμού, παραβάλλοντας και παραδείγματα από αντίστοιχα τεχνικά έργα στο εξωτερικό.
Θα μιλήσουν ο Φωκίων Δεληγιάννης - Πουλόπουλος, νομικός εκ μέρους της Κίνησης Πολιτών για την προστασία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς Θεσσαλονίκης, οι αρχιτέκτονες Γιώργος Ζωίδης και Στυλιανή Λεφάκη, αρχιτέκτονες, η αν. καθηγήτρια Πολεοδομίας και Χωροταξίας Ειρήνη Κλαμπατσέα, η αρχαιολόγος Κρινιώ Κωνσταντινίδη από την Εφρορεία Πόλης Θεσσαλονίκης, ο ομ. καθηγητής Βυζαντινής Αρχαιολογίας Άρης Μέντζος, ο Paolo Odorico, διευθυντής Σπουδών École des Ηautes Études en Sciences Sociales, η Μελίνα Παϊσίδου, αν. καθηγήτρια Βυζαντινής Αρχαιολογίας, και η Μαρία Παναγιωτίδη - Κεσίσογλου πρόεδρος της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας.
Ο ΣΑΔΑΣ, με αφορμή τόσο την προτεινόμενη απόσπαση, μεταφορά και επανατοποθέτηση των αρχαιοτήτων στο μετρό Θεσσαλονίκης όσο και τα "αμφισβητούμενης αρχιτεκτονικής συνθετικής προσέγγισης έργα στο Ελληνικό", υπογραμμίζει στην ανακοίνωσή του ότι "στο όνομα της ανάπτυξης φαίνεται να πλήττονται στοιχειώδεις αρχές που αφορούν την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς και του περιβάλλοντος".
Σε ό,τι αφορά τις αρχαιότητες στον σταθμό Βενιζέλου επισημαίνει ότι "η τεχνική λύση διατήρησης των αρχαιοτήτων in situ, με τις σχετικές μελέτες και εργασίες να έχουν προχωρήσει σύμφωνα με τον μέχρι τώρα σχεδιασμό, εξασφαλίζει την ανάδειξη των παγκόσμιας σημασίας μνημείων των πρώιμων βυζαντινών χρόνων ως ανοιχτό μουσείο εντός του σταθμού".
“Απαγορεύεται η μετακίνηση”
Από την πλευρά του το ελληνικό τμήμα του ICOMOS εκτός των άλλων υπενθυμίζει τον αρχαιολογικό νόμο, που ορίζει ότι "η μετακίνηση ενός μνημείου απαγορεύεται ρητά, με μόνες προβλεπόμενες εξαιρέσεις τις περιπτώσεις που επιτακτικοί λόγοι προστασίας του μνημείου ή μεγάλα τεχνικά έργα εθνικής σημασίας το επιβάλλουν", αλλά "και σ' αυτές τις περιπτώσεις, επειδή η μετακίνηση θεωρείται το έσχατο μέτρο, η ενέργεια αυτή εξετάζεται μόνο όταν, μετά από σχετικό επιστημονικό έλεγχο, αποκλείεται κάθε δυνατότητα διατήρησής του".
Επισημαίνει ότι "στην περίπτωση των αρχαιοτήτων του μετρό Θεσσαλονίκης όχι μόνο έχει βρεθεί τεχνική λύση διατήρησής τους in situ, αλλά οι σχετικές μελέτες και εργασίες έχουν προχωρήσει σύμφωνα με τον σχεδιασμό". Ως εκ τούτου ζητάει "να συνεχιστούν οι εργασίες κατασκευής του σταθμού με την κατά χώραν διατήρηση των αρχαιοτήτων και να σταματήσει η αΜΕΤΡΟέπεια που εργαλειοποιεί τα μνημεία, τα μετατρέπει σε αθύρματα ποικίλων σκοπιμοτήτων, ενώ ταυτόχρονα στερεί μια πόλη από ένα μεγάλο τεχνικό έργο που της αξίζει".
