Live τώρα    
20°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
17.1°C20.7°C
2 BF 52%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
18 °C
16.5°C18.5°C
2 BF 68%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
14.8°C16.6°C
3 BF 70%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
18 °C
15.4°C18.0°C
4 BF 52%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
20 °C
19.9°C19.9°C
3 BF 40%
ΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΣΤΟ ΙΣΡΑΗΛ ΤΟ 2011 / "Δεν υπάρχει χρόνος να ονειρευτείς όταν πασχίζεις μονίμως για το νοίκι"
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

ΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΣΤΟ ΙΣΡΑΗΛ ΤΟ 2011 / "Δεν υπάρχει χρόνος να ονειρευτείς όταν πασχίζεις μονίμως για το νοίκι"

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΚΩΣΤΑΣ ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ

Το 2011 ήταν το έτος των αγανακτισμένων. Το έτος με τις εικόνες από γεμάτες πλατείες. Το έτος που οι πολίτες ανά τον κόσμο είπαν "φτάνει πια" και ζήτησαν περισσότερη και πραγματική δημοκρατία. Από την Αίγυπτο έως τις ΗΠΑ και από την Ισπανία έως την Ελλάδα οργανώθηκαν μεγάλα κινήματα διαμαρτυρίας, τα οποία ταρακούνησαν τις κυβερνήσεις και πέτυχαν σε άμεσο ή βαθύτερο χρόνο μικρότερες ή μεγαλύτερες σε σημασία πολιτικές ανατροπές.

Σύμφωνα με στοιχεία από το Γαλλικό Πρακτορείο (AFP), για τις 15 Οκτωβρίου είχαν προγραμματιστεί κινητοποιήσεις σε 82 χώρες και 951 πόλεις. Στις ΗΠΑ οι προγραμματισμένες συγκεντρώσεις ξεπερνούσαν τις 600.

Στις χώρες που συμμετείχαν στις διαδηλώσεις, προς έκπληξη πολλών, ήταν και το Ισραήλ. Έκπληξη που απέρρεε αφενός από το μηδαμινό κινηματικό παρελθόν στη χώρα, αφετέρου από το γεγονός ότι, σε σχέση με πολλές άλλες χώρες, στο Ισραήλ δεν φαινόταν να υπάρχουν οι συνθήκες που θα μπορούσαν να οδηγήσουν τον κόσμο να κατέβει στους δρόμους.

Στην Ελλάδα και την Ισπανία υπήρχαν οι πολιτικές λιτότητας. Τα μεγάλα ποσοστά φτώχειας και ανεργίας. Η αστυνομία χτυπούσε. Στην Αμερική υπήρχαν οι διαχρονικές, κοινωνικές, οικονομικές αλλά και φυλετικές ανισότητες. Ενώ στην Αίγυπτο, απ' όπου ξεκίνησαν όλα τα συνθήματα που κυριαρχούσαν εναντίον του Προέδρου Χόσνι Μουμπάρακ, αφορούσαν τη φτώχεια, τη διαφθορά, την ακρίβεια, ειδικά στα τρόφιμα, την ανεργία και την αστυνομική βία.

5,7% η ανεργία, αλλά και 900 δολάρια το νοίκι

Αντίθετα, στο Ισραήλ υπήρχε μία από τις πιο ταχέα αναπτυσσόμενες οικονομίες. Ο εκτιμώμενος ρυθμός ανάπτυξης του ΑΕΠ έφτανε στο 5% και η ανεργία βρισκόταν μόλις στο 5,7%, ποσοστό που ήταν το χαμηλότερο των τελευταίων δύο δεκαετιών.

Ωστόσο, οι τιμές τροφίμων και καυσίμων είχαν εκτοξευθεί στα ύψη και στην Ιερουσαλήμ ή στο Τελ Αβίβ και η αγορά ενός διαμερίσματος 100 τετραγωνικών μπορεί να έφτανε τα 600.000 δολάρια, ενώ το ενοίκιο ακόμη και στις φτωχογειτονιές των δύο πόλεων μπορεί να άγγιζε και τα 900 δολάρια.

Από την “εξέγερση του τυριού”, στη Λιφ και στις σκηνές

Το πρώτο βήμα ώστε να αποκαλυφθεί αυτή η άγνωστη διεθνώς πραγματικότητα συνέβη με την «εξέγερση του τυριού», ένα μποϊκοτάζ γαλακτοκομικών προϊόντων που οργανώθηκε μέσω Facebook και ανάγκασε τις ισραηλινές γαλακτοβιομηχανίες να μειώσουν τις τιμές κατά 25%.

Το πρώτο βήμα για να κινητοποιηθεί στη συνέχεια όλο το Ισραήλ έγινε από την 25χρονη Δάφνη Λιφ.

Όλα ξεκίνησαν όταν η νεαρή δημιουργός βίντεο χρειάστηκε να φύγει από το διαμέρισμα που νοίκιαζε για να γίνει ανακαίνιση. Στην προσπάθειά της όμως να βρει ένα καινούργιο σπίτι να μετακομίσει, διαπίστωσε πως όλα τα ενοίκια ήταν πολύ ακριβά για τις οικονομικές της δυνατότητες. Οπότε, έμεινε προσωρινά στο πεζοδρόμιο.

Στις 14 Ιουλίου του 2011 η Λιφ έστησε μια σκηνή στην πλατεία Χαμπίμα στο Τελ Αβίβ. Παράλληλα, δημιούργησε στο Facebook μια σελίδα διαμαρτυρίας, όπου καλούσε και άλλους να συμμετάσχουν. Μόλις μία ημέρα μετά, εκατοντάδες διαδηλωτές συγκεντρώθηκαν στη λεωφόρο Ρότσιλντ και πενήντα από αυτούς έστησαν επίσης σκηνές. Η αρχή είχε γίνει.

Σημειώνεται ότι εκείνη την περίοδο παρατηρείται για πρώτη φορά να γίνονται μαζικά στην πλατφόρμα του Facebook καλέσματα για διαδηλώσεις. Μαζικά δημιουργούνται επίσης σελίδες διαμαρτυρίας στις οποίες ανεβαίνει συνεχώς υλικό με βίντεο, φωτογραφίες και κείμενα. Πλέον, οι σελίδες αντιπληροφόρησης είναι αμέτρητες σε όλο τον κόσμο, ενώ ταυτόχρονα θεωρείται εντελώς αυτονόητη η δημιουργία καλέσματος σε κινητοποιήσεις στο Facebook.

Στις 16 Ιουλίου ακολούθησε η ένταξη της Εθνικής Ένωσης Ισραηλινών Φοιτητών στο κίνημα και ακολούθησε τις επόμενες ημέρες η ένταξη σειράς οργανώσεων και συλλογικοτήτων.

Υπό την πίεση του κινήματος, ο πρωθυπουργός της χώρας Μπενιαμίν Νετανιάχου υποχρεώθηκε να ανακοινώσει νέα προγράμματα στέγασης, τα οποία προορίζονταν για φοιτητές, νέα ζευγάρια και στρατιώτες που ολοκλήρωναν τη θητεία τους.

"Οι διαδηλωτές ωστόσο", όπως σημειώνει η Χριστίνα Πάντζου σε δημοσίευμά της για την “Ελευθεροτυπία”, "απέρριψαν το σχέδιο ως παραπλανητικό και διαμήνυσαν ότι οι πλατείες δεν θα αδειάσουν αν δεν υπάρξει συνολική και οριστική λύση, ενώ η Ένωση Ισραηλινών Φοιτητών κατήγγειλε ότι η κυβέρνηση επιχειρεί να διασπάσει το κίνημα. 'Γιατί μόνο οι φοιτητές και οι νέοι; Και οι ηλικιωμένοι και οι άποροι; Είμαστε κομμάτι της κοινωνίας και συνεχίζουμε τον αγώνα που είναι όλης της κοινωνίας’».

Τεράστια πτώση της δημοτικότητας του Νετανιάχου

Σημειώνεται ότι η δημοτικότητα του Νετανιάχου είχε καταγράψει πρωτόγνωρη πτώση, από το 51% στο 32%, μέσα σε μόλις δύο μήνες. Παράλληλα, σε δημοσκόπηση της υπεραιωνόβιας εφημερίδας “Χααρέτζ” (έτος ίδρυσης το 1918), το 87% των πολιτών εκφραζόταν θετικά για τις κινητοποιήσεις. "Στην πραγματικότητα, στέγη και ακρίβεια είναι η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι της δυσφορίας των πολιτών απέναντι συνολικά στην οικονομική πολιτική της κυβέρνησης" σημείωνε τότε ο Οφέρ Εϊνί, πρόεδρος της Συνομοσπονδίας Συνδικάτων Hista-drut που στήριζε το κίνημα.

Στις 28 Ιουλίου πραγματοποιήθηκε η πρώτη «ποδηλατική πορεία» στην οποία συμμετείχαν χιλιάδες Ισραηλινοί γονείς διαμαρτυρόμενοι για το υψηλό κόστος της ανατροφής παιδιών στο Ισραήλ.

Στις 23 Ιουλίου έγινε η πρώτη μεγάλη διαδήλωση. Συμμετείχαν 10.000 άτομα σε μια μεγάλη πορεία στην καρδιά της πόλης. Την επόμενη μέρα διοργανώθηκε διαδήλωση και στην Ιερουσαλήμ, στην οποία συμμετείχαν περισσότερα από 1.000 άτομα.

Στις 30 Ιουλίου πραγματοποιήθηκαν συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας σε 16 πόλεις και περιοχές του Ισραήλ και συμμετείχαν περισσότερα από 150.000 άτομα. Λίγες μέρες αργότερα, στις 6 Αυγούστου, η συμμετοχή του κόσμου υπερδιπλασιάστηκε και ξεπέρασε τα 350.000 άτομα. Η μεγαλύτερη συμμετοχή παρατηρήθηκε στο Τελ Αβίβ (300.000 άτομα) και στην Ιερουσαλήμ (30.000 άτομα).

Η γενιά του Facebook στον δρόμο

Στις κατηγορίες απαξίωσης που έλεγε για το κίνημα ο Νετανιάχου, η Λιφ απαντούσε: «Εσύ, κ. Νετανιάχου, οδήγησες εμάς, τη γενιά του Facebook, στους δρόμους και στη διαμαρτυρία. Σύντομα δεν θα έχουμε όνειρα. Δεν υπάρχει χρόνος να ονειρευτείς όταν πασχίζεις μονίμως να καλύψεις το νοίκι ή να πληρώσεις την υποθήκη».

Την επόμενη ημέρα, 7 Αυγούστου, περίπου 1.300 γονείς κατέβηκαν σε πορείες με τα καρότσια των παιδιών τους. Στις 13 Αυγούστου το κίνημα επεκτάθηκε και σε άλλες μεγάλες πόλεις του Ισραήλ, μεταξύ των οποίων η Χάιφα, η Ναχαρίγια και η Μπερ Σεβά, στις οποίες συμμετείχαν περισσότεροι από 75.000 άνθρωποι. Οι σκηνές στο Τελ Αβίβ έφταναν από τη λεωφόρο Ρότσιλντ έως μπροστά στα τείχη της παλιάς πόλης της Ιερουσαλήμ.

Στις 22 Αυγούστου οι ακτιβιστές, συμπεριλαμβανομένης της Δ. Λιφ, αποφάσισαν να κάνουν κατάληψη σε εγκαταλελειμμένα κτήρια. Μετά από λίγες ημέρες η αστυνομία παρενέβη και τα κτήρια άδειασαν.

Στις 27 Αυγούστου 10.000 διαδηλωτές πραγματοποίησαν νέα πορεία και στις 3 Σεπτεμβρίου έγινε μια τεράστια κινητοποίηση, η οποία ονομάστηκε η "πορεία του εκατομμυρίου". Σύμφωνα με επίσημες εκτιμήσεις, η συνολική συμμετοχή έφτασε τους 460.000 ανθρώπους σε όλη τη χώρα. Από αυτούς οι 300.000 κατέβηκαν στο Τελ Αβίβ.

Στις 6 και 7 Σεπτεμβρίου οι εργαζόμενοι του δήμου επιφορτίστηκαν να καθαρίσουν τους δρόμους από τις σκηνές στο Τελ Αβίβ. Οι ακτιβιστές τους αποκαλούσαν "ναζί με δημοτικές στολές". Ακολούθησαν βίαιες διαδηλώσεις, με τους διαδηλωτές να επιχειρούν να αποτρέψουν την εκκένωση. Πάνω από 30 άτομα συνελήφθησαν.

Στις 27 Σεπτεμβρίου, μέσω συνέντευξης Τύπου, οι διαδηλωτές προειδοποίησαν τον Νετανιάχου ότι έχει έναν μήνα για να πραγματικές και σοβαρές προτάσεις για την επίλυση των ζητημάτων. Ειδάλλως, στις 29 Οκτωβρίου, ημερομηνία που θα επαναλειτουργούσε η Βουλή, θα έβγαινε ο κόσμος μαζικά και με πλήρη ισχύ στον δρόμο. "Αυτή τη χρονιά θα πάρουμε τη χώρα πίσω στα χέρια μας" διεμήνυαν.

Στις 3 Οκτωβρίου το σύμβολο του κινήματος διαμαρτυρίας, το καμπ με σκηνές στη λεωφόρο Ρότσιλντ, διαλύθηκε από την αστυνομία. Στις 15 Οκτωβρίου πραγματοποιήθηκε νέα διαδήλωση στο πλαίσιο των διεθνών κινητοποιήσεων, στην οποία συμμετείχαν μερικές εκατοντάδες.

Στις 29 Οκτωβρίου μια ανανεωμένη δύναμη από δεκάδες χιλιάδες διαδηλωτές κατέβηκε στους δρόμους των περισσότερων ισραηλινών πόλεων. Στις 28 Νοεμβρίου του 2012 το καμπ, το οποίο επιβίωσε για περισσότερο από έναν χρόνο, μεταφέρθηκε μετά από συμφωνία με τον δήμο σε μια νέα τοποθεσία, κοντά στον σιδηροδρομικό σταθμό Αρλοζόροφ, επίσης στο κέντρο της πόλης.

Γιατί δεν μπόρεσε να γίνει πραγματικά ριζοσπαστικό το κίνημα

Οι κινητοποιήσεις των αγανακτισμένων Ισραηλινών το 2011 ήταν οι μεγαλύτερες που έχουν υπάρξει στην ιστορία της χώρας. Ωστόσο, το κίνημα δεν κατάφερε να γίνει πραγματικά ριζοσπαστικό. Και υπάρχουν αρκετοί λόγοι.

Ο Ισραηλινός δημοσιογράφος και αναρχικός θεωρητικός Γιούρι Γκόρντον υπογραμμίζει με άρθρο του στο libcom.org το 2014 ότι το κίνημα του Ισραήλ, πέραν της χρονικής περιόδου, δεν μπορεί να συγκριθεί σε πολλά σημεία με τα υπόλοιπα κινήματα ανά τον κόσμο. "Ήταν ένα πιο εξατομικευμένο δείγμα στο παγκόσμιο κύμα διαδηλώσεων". Υποστηρίζει ότι όχι μόνο το κίνημα στο Ισραήλ αποσυνέδεε τις πολιτικές κοινωνικής πρόνοιας από το σύνολο της πολιτικής με τα αιτήματα για βελτίωσή της να αντικαθιστούν πλήρως τη ρητορική ενάντια στον καπιταλισμό, "αλλά υπήρξε ευρεία επιμονή στην απολίτικη φύση του κινήματος και στην αποφυγή οποιασδήποτε ευθείας αντιπαράθεσης με την κυβέρνηση του Νετανιάχου".

Μια εξήγηση θα μπορούσε να είναι ότι το Ισραήλ είχε καταφέρει να μην επηρεαστεί από την παγκόσμια οικονομική κρίση. Η πραγματική όμως εξήγηση βρίσκεται μέσα στο δωμάτιο. Είναι ο ελέφαντας που έκαναν πολλοί πως δεν έβλεπαν. "Το γεγονός ότι ένα κίνημα για την κοινωνική δικαιοσύνη αγνοούσε συστηματικά τις συνθήκες στις οποίες ζουν εκατομμύρια Παλαιστίνιοι, που ζουν υπό τη στρατιωτική κατοχή, συχνά με ένα πολύ μίνιμουμ στάνταρ συνθηκών διαβίωσης και με ελάχιστα ή ανύπαρκτα πολιτικά δικαιώματα. Ήταν ένα κίνημα Occupy, το οποίο αγνοούσε την άλλη, την πραγματική κατοχή που λάμβανε χώρα στην ίδια τους την πίσω αυλή".

"Αυτή η έλλειψη συζήτησης (σ.ς.: για την Παλαιστίνη) αποκαλύπτει τον κεντρικό παράγοντα που εμποδίζει το ισραηλιτικό κίνημα: η ανασταλτική επίδραση των πατριωτικών, πιστών στο κράτος ρητορικών που έχουν φτάσει σε πρωτοφανή επίπεδα στην κοινωνία του Ισραήλ τα περασμένα χρόνια" αναφέρει ο Γκόρντον και προσθέτει ότι το κίνημα μπορεί να γίνει αντιληπτό μόνο "ως ένα πολύ σύντομο διάλειμμα στη συνεχιζόμενη απομάκρυνση του Ισραήλ από τη δημοκρατία, εμφανή στο πρόσφατο κύμα νομοθέτησης κατά των μειονοτήτων, των προσφύγων και των οργανισμών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και στις μακαρθιστικές εκστρατείες κατά ακαδημαϊκών και μελών της κοινωνίας των πολιτών που εχθρεύονται την κατοχή".

Καταλήγοντας, κάνει λόγο για μια ολοκληρωτικά απογοητευτική εξέλιξη. Έξι μήνες μετά την τελευταία μεγάλη κινητοποίηση, το Ισραήλ είχε επιστρέψει στην κανονικότητα. Οι δημοσκοπήσεις εμφάνιζαν ενισχυμένο το Λίκουντ, το κόμμα του Μπενιαμίν Νετανιάχου, και τη διατήρησή του στην εξουσία δεδομένη χάρη σε έναν ασφαλή συνασπισμό με άλλα δεξιά και θρησκευτικά κόμματα. "Αυτό δείχνει ότι οι Ισραηλινοί ψηφοφόροι εξακολουθούν να επιθυμούν μια ισχυρή δεξιά κυβέρνηση που θα αντισταθεί στη διεθνή πίεση για τερματισμό της κατοχής στην Παλαιστίνη ακόμη κι αν συνεχίσει την πορεία της νεοφιλελεύθερης εξαθλίωσης στο εσωτερικό της" σχολιάζει ο Γκόρντον.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL