του Δημήτρη Πετάκου
Τι είναι το Φορητό Ψηφιακό Πλανητάριο (τι προβολές γίνονται, πώς μετακινείται, σε τι χώρους μπορεί να τοποθετηθεί, χωρητικότητα κ.λπ.)
Το Φορητό Ψηφιακό Πλανητάριο είναι μια ειδική ημιμόνιμη φορητή κατασκευή, μοναδική στο είδος της στην Ελλάδα, που έχει τη δυνατότητα να παρουσιάζει εκπαιδευτικά ντοκιμαντέρ πλήρους θόλου (360 μοιρών) σχετικά κυρίως με την Αστρονομία και τον νυχτερινό ουρανό.
Κυρίαρχο χαρακτηριστικό του είναι η ημισφαιρική οθόνη προβολής διαμέτρου 6 μέτρων και με επιφάνεια εμβαδού 57 τετραγωνικών μέτρων, πάνω στην οποία αληθινές εικόνες και ψηφιακές αναπαραστάσεις (immersive visualizations) αστέρων, πλανητών και άλλων ουράνιων σωμάτων εμφανίζονται με θεαματικό τρόπο ώστε να δίνει στον θεατή την αίσθηση ότι βρίσκεται στο αχανές διάστημα. Το Φορητό Ψηφιακό Πλανητάριο μπορεί να ταξιδέψει σε σχολεία, μουσεία, βιβλιοθήκες ή οποιοδήποτε χώρο, ακόμη και στις πιο απομακρυσμένες περιοχές.
Η λειτουργία του στα σχολεία -ειδικά της επαρχίας- ανοίγει έναν νέο τρόπο μάθησης για τους μαθητές, αλλά και για το ευρύ κοινό, διδάσκοντας Αστρονομία και συναφείς επιστήμες. Έτσι, οι μαθητές, αλλά και το ευρύ κοινό, είναι σε θέση να ανακαλύψουν τα μυστήρια του σύμπαντος χωρίς να αφήσουν το σχολείο τους, βιώνοντας μια μοναδική οπτικοακουστική διδακτική εμπειρία.
Πώς προέκυψε η ιδέα για ένα φορητό Πλανητάριο και ποιος είναι ο κεντρικός σας στόχος;
Η ιδέα μιας κινητής εκπαιδευτικής μονάδας, με στόχο τη διάδοση των φυσικών επιστημών και ιδιαίτερα των επιστημών του Διαστήματος σε ολόκληρη τη χώρα, γεννήθηκε στον Νίκο Ματσόπουλο στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Για διάφορους λόγους (τεχνικούς και οικονομικούς) δεν υλοποιήθηκε τότε. Υλοποιήθηκε όμως το 2016, όταν οι τέσσερις συντελεστές ενώσαμε τις δυνάμεις μας.
Ο κύριος σκοπός του Ψηφιακού Φορητού Πλανηταρίου είναι η διάδοση της επιστημονικής γνώσης στους μαθητές και στο ευρύ κοινό της χώρας μας και ιδιαίτερα της επαρχίας, όπου δυστυχώς δεν υπάρχουν αντίστοιχοι φορείς.
Από ποιους αποτελείται η ομάδα;
Ο Νικόλαος Ματσόπουλος, αστρονόμος και επιστημονικός σύμβουλος του Πλανηταρίου, είναι κάτοχος πτυχίου ναυπηγού μηχανικού, πτυχίου στις Φυσικές Επιστήμες (BSc), καθώς και δύο μεταπτυχιακών τίτλων στην Επικοινωνία της Επιστήμης (MSc) και την Εκπαίδευση (ΜΔΕ). Από το 1973 έως το 2014 εργάστηκε στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών στο Αστρονομικό Ινστιτούτο. Από το 1995 έως και τη συνταξιοδότησή του, το 2014, υπήρξε ο υπεύθυνος για τη δημιουργία, υποστήριξη και ανάπτυξη του Κέντρου Επισκεπτών στο Αστεροσκοπείο Πεντέλης.
Ο Θεοφάνης Ματσόπουλος είναι δημιουργός ταινιών για Πλανητάρια και εξειδικεύεται στην ψηφιακή επεξεργασία εικόνας, στα 3D animations και στην παραγωγή ντοκιμαντέρ για ψηφιακά πλανητάρια, καθώς και για περιβάλλοντα εικονικής πραγματικότητας (virtual reality). Είναι συνεργάτης του Ευρωπαϊκού Νοτίου Αστεροσκοπείου (ESO), που έχει έδρα το Μόναχο, και του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών. Έχει δημιουργήσει και σκηνοθετήσει ντοκιμαντέρ για πλανητάρια τα οποία προβάλλονται σε περισσότερα από 800 πλανητάρια στον κόσμο και έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από 25 γλώσσες. Έχει παρουσιάσει τρεις εκθέσεις φωτογραφίας – αστροφωτογραφίας, τις «Η Ελλάδα των Άστρων», «Μεταξύ Ουρανού και Γης», «Αρχαία Κόρινθος», στην Αθήνα, στα Ιωάννινα, στην Κόρινθο και σε άλλες πόλεις και νησιά της Ελλάδας. Τέλος, έχει συμμετάσχει σε περισσότερα από σαράντα παγκόσμια φεστιβάλ ντοκιμαντέρ και φωτογραφίας, αποκομίζοντας διάφορα βραβεία, με σημαντικότερα το Βραβείο Καλύτερης Ταινίας Θόλου στο International Planetarium Movie Festival στο Gwacheon National Science Museum της Κορέας, καθώς και το βραβείο Best Fulldome Cinematography στο International Russian Fulldome Festival στο Πλανητάριο Valentina Tereshkova στο Γιάροσλαβ της Ρωσίας.
Ο Κωνσταντίνος Σακκάς, διευθυντής και υπεύθυνος για τη λειτουργία του Πλανηταρίου, είναι πολιτικός μηχανικός ΕΜΠ, γραμματέας και ιδρυτικό μέλος του Αστεροσκοπείο Ζαγορίου και ιδρυτικό μέλος της Ομάδας Ερασιτεχνικής Αστρονομίας Ιωαννίνων. Ασχολείται ενεργά με την Αστρονομία από το 1999 διοργανώνοντας εκδηλώσεις και αστροπαρατηρήσεις σε σχολεία, δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους και κάνοντας συστηματικά παρουσιάσεις και μαθήματα αστρονομίας σε Δημοτικά, Γυμνάσια και Λύκεια.
Ο Χρήστος Σακκάς, Project Manager και υπεύθυνος για τον τεχνικό σχεδιασμό, είναι πολιτικός μηχανικός του Πανεπιστημίου Πατρών με μεταπτυχιακό στη Διαχείριση Έργων (MSC Engineering project management) από το UMIST (University of Manchester Institute of Science and Technology). Από το 1999 ασχολείται με έργα πολιτικού μηχανικού.
Σε ποιο κοινό απευθύνεστε και ποια είναι η ανταπόκρισή του έως τώρα;
Το Πλανητάριο απευθύνεται σε όλους. Από τα μικρά παιδιά των πρώτων τάξεων του Δημοτικού, μέχρι σε άτομα μεγάλης ηλικίας. Οι ταινίες που διαθέτει καλύπτουν όλα τα ηλικιακά και γνωστικά επίπεδα. Ο θεατής έχει τη δυνατότητα να επιλέξει ποια παράσταση θα παρακολουθήσει. Ο θόλος του είναι κλιματιζόμενος και διαθέτει καθίσματα, προσφέροντας έτσι ένα άνετο και ευχάριστο περιβάλλον, ιδιαίτερα για τις μεγαλύτερες ηλικίες.
Η ανταπόκριση των χιλιάδων επισκεπτών μέχρι τώρα είναι πολύ θερμή και ενθαρρυντική. Η εμπειρία του Φορητού Ψηφιακού Πλανηταρίου είναι ανάλογη εκείνης των μεγάλων μόνιμων Πλανηταρίων όσον αφορά την ποιότητα προβολής και τον ήχο. Απλώς, για λόγους φορητότητας, είναι μικρότερο και με λιγότερες ανέσεις.
Η στόχευσή σας είναι αποκλειστικά η δημόσια εικόνα της Αστρονομίας ή προσανατολίζεστε και σε άλλες επιστήμες;
Το κεντρικό θέμα του Πλανηταρίου είναι οι επιστημονικοί κλάδοι της Αστρονομίας - Αστροφυσικής - Επιστήμης του Διαστήματος. Διαθέτει όμως και ταινίες που αφορούν το περιβάλλον, τη Φυσική, τη Βιολογία και την Ιατρική. Έτσι μπορούμε να κεντρίσουμε το ενδιαφέρον του κοινού σε σχεδόν ολόκληρο το φάσμα των θετικών επιστημών.
Υπάρχουν και συμπληρωματικές εκπαιδευτικές δραστηριότητες πέρα από τις προβολές στον θόλο;
Το Πλανητάριο συνοδεύεται πάντοτε από τηλεσκόπιο, με το οποίο μπορούν οι επισκέπτες του να αποκτήσουν την άμεση βιωματική εμπειρία της παρατήρησης κάποιων σημαντικών ουράνιων σωμάτων, όπως ο Ήλιος, η Σελήνη, οι πλανήτες, διπλά άστρα και νεφελώματα, εφόσον βέβαια ο καιρός το επιτρέπει, ενώ παράλληλα υπάρχει και η δυνατότητα παρουσιάσεων - διαλέξεων.
Πώς θεωρείτε ότι συμβάλλουν οι δράσεις σας στην εκπαίδευση των νέων;
Η απόκτηση της επιστημονικής γνώσης είναι μια επίπονη και αργή διαδικασία. Συνεπώς, το Πλανητάριο δεν μπορεί να υποκαταστήσει την τυπική εκπαίδευση. Μπορεί όμως να δώσει εκείνα τα ερεθίσματα που θα κεντρίσουν το ενδιαφέρον των επισκεπτών του και θα τους οδηγήσουν σε μια περαιτέρω αναζήτηση. Επίσης, το προσωπικό του είναι σε θέση να δώσει συμβουλές και τεχνικές πληροφορίες σε εκείνους που ενδιαφέρονται να ασχοληθούν πιο συστηματικά με την Αστρονομία.
Γιατί θεωρείτε ότι είναι σημαντικό να έρχονται οι μαθητές, αλλά και το γενικό κοινό, σε επαφή με τις Φυσικές Επιστήμες;
Οι επιστήμες αυτές παρουσιάζουν τον κόσμο γύρω μας όπως είναι και όχι όπως τον φανταζόμαστε. Η επιστημονική γνώση είναι το αντίδοτο στη δεισιδαιμονία και την παραπληροφόρηση. Επιπρόσθετα, πιστεύουμε ότι σήμερα, που τα υποπροϊόντα της επιστήμης που ονομάζονται τεχνολογία απαντώνται σε κάθε πτυχή της καθημερινότητάς μας, είναι αδιανόητο ο μέσος πολίτης να αγνοεί βασικά πράγματα σχετικά με τους φυσικούς νόμους που διέπουν το Σύμπαν, τη Γη και τον άνθρωπο. Χωρίς αυτή τη γνώση πώς μπορεί κάποιος να διαμορφώσει σωστή άποψη για θέματα που τον αφορούν άμεσα, όπως για παράδειγμα την προστασία του περιβάλλοντος, τη σωστή και εποικοδομητική χρήση της τεχνολογίας, την υγεία του κ.τ.λ.; Τέλος, πώς μπορεί κάποιος να διαμορφώσει τις φιλοσοφικές του απόψεις με τις οποίες θα πορευτεί στη ζωή του εάν αγνοεί τι είναι και ποια είναι η θέση του μέσα στο αχανές Σύμπαν;
Θα έχετε κάποιες δράσεις μέσα στο καλοκαίρι;
Έπειτα από πλήθος εκδηλώσεων που έλαβαν χώρα σε σχολεία, μουσεία και δήμους όλης της χώρας τη φετινή σχολική χρονιά, μεταξύ άλλων στο Ιστορικό Μουσείο Αλεξανδρούπολης, στο Μουσείο Μετάξης στο Σουφλί, στο Αστεροσκοπείο Πεντέλης και στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, οι καλοκαιρινές εκδηλώσεις ξεκινούν στην Ίο στις 15 και 16.6, συνεχίζονται στο Φεστιβάλ Πηνειού στη Λάρισα 20 με 23.6, στη Ναύπακτο στις 24.6, στις Ράχες Στυλίδας 29 και 30.6, στο Φεστιβάλ Πρεσπών στις 12.7, στην Κω και την Κάλυμνο 16 και 17.7 αλλά και σε Γύθειο και Αρεόπολη σε ημερομηνίες που θα ανακοινωθούν στον ιστοχώρο μας www.planetariumotg.gr
