Live τώρα    
23°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
23 °C
21.7°C24.6°C
2 BF 54%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ελαφρές νεφώσεις
22 °C
18.0°C24.3°C
2 BF 53%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
18.2°C20.9°C
4 BF 66%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
21 °C
19.9°C20.8°C
3 BF 56%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
24 °C
23.4°C23.9°C
2 BF 35%
Μεγάλες αφηγήσεις
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Μεγάλες αφηγήσεις

Στον χώρο της ιστοριογραφίας υπάρχει μια γκρίνια τα τελευταία αρκετά χρόνια: δίνουμε μεγάλη έμφαση στις περιπτωσιολογικές μελέτες και χάνουμε το ενδιαφέρον μας για τις μεγάλες αφηγήσεις. Για την ακρίβεια, όχι μόνο χάνουμε το ενδιαφέρον μας, αλλά αφιερώνουμε χρόνο και ενέργεια για να αποδομήσουμε αυτές τις αφηγήσεις. Το αφήγημα της Επιστημονικής Επανάστασης του 17ου αιώνα, της νικηφόρας εξέγερσης του ανθρώπινου πνεύματος ενάντια στη μεσαιωνική διανοητική στασιμότητα, έχει περιπέσει σε αχρηστία εξαιτίας του πλήθους των μικρο-ιστορικών μελετών που το έχουν μετατρέψει σε έναν πυκνοκατοικημένο καμβά σαν πολύπτυχο του Ιερώνυμου Μπος. Το αφήγημα του Διαφωτισμού το ίδιο, εξαιτίας αφενός της έμφασης στην τοπικότητα του φαινομένου και αφετέρου της εκπόνησης ενός πλήθους μελετών που αναδεικνύουν τον σύνθετο και αντιφατικό χαρακτήρα ενός φαινομένου που μόνο από απόσταση μοιάζει να είναι αυτό που ισχυρίζεται πως είναι.

Τι χάνουμε με την απώλεια των μεγάλων αφηγήσεων και τι κερδίζουμε με τη μικρο-ιστορική εμβάθυνση; Μεγάλη συζήτηση, που προφανώς δεν μπορούμε να την κάνουμε εδώ. Θα είχε ενδιαφέρον, ωστόσο, να μείνουμε σε ένα στοιχείο αυτής της συζήτησης. Οι μεγάλες αφηγήσεις τακτοποιούν την Ιστορία και την κάνουν ανθρώπινη και παροντική.

Αυστηρά μιλώντας, ο ιστορικός χρόνος δεν είναι μόνο ο χρόνος των ανθρώπων. Είναι η διάρκεια εντός της οποίας πραγματοποιούνται αλλαγές σε όλα τα επίπεδα της ύπαρξης. Η αδυναμία των ανθρώπων να συλλάβουν όλο το εύρος των αλλαγών και η επιθυμία τους να ελέγξουν το πεπρωμένο τους τους ωθούν προς μια αφήγηση που μετατρέπει τη διάρκεια σε ανθρώπινο χρόνο. Η Ιστορία, από αυτή την άποψη, είναι μια πράξη οικειοποίησης της διάρκειας από τους ανθρώπους, μια επιλεκτική και ανθρωποκεντρική ανασυγκρότηση αυτού που συμβαίνει και, κατά το μεγαλύτερο μέρος του, βρίσκεται έξω από τον έλεγχο και πέρα από τις αντιληπτικές τους ικανότητες.

Η μεγάλη αφήγηση επίσης εξηγεί το παρόν. Η εξιστόρηση του παρελθόντος γίνεται κατά τρόπο ώστε να φανεί η διαδικασία μέσω της οποίας μια σειρά γεγονότων και ενεργειών οδήγησε στη σημερινή κατάσταση των πραγμάτων. Στη μεγάλη αφήγηση, πίσω από το επιμέρους και το συγκυριακό λειτουργούν οι τάσεις, οι νόμοι ή τα τελικά αίτια που οδήγησαν με λογική ή μεταφυσική αναγκαιότητα στο συντελεσμένο παρόν. Και όχι μόνο αυτό, αλλά το επιμέρους και το συγκυριακό υποτάσσονται σε αυτές τις τάσεις, τους νόμους και τα αίτια ακόμα κι αν οι πρωταγωνιστές τους δεν έχουν επίγνωση αυτής της υποταγής. Άρα, η μεγάλη αφήγηση εμπλουτίζει το παρόν μας με την επίγνωση των δυνάμεων που το μορφοποίησαν και υποδεικνύει τον βαθμό στον οποίο οι δυνάμεις αυτές παραμένουν ιστορικά ενεργές.

Τίποτα από αυτά δεν είναι αθώο ωστόσο. Η ίδια η πράξη της αφήγησης είναι μια μορφή άσκηση εξουσίας και, όπως θα δούμε, οι ιστοριογραφικές διαμάχες είναι κατά βάση πολιτικές διαμάχες.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL