Τον Μάιο του 2018 θα τεθεί σε ισχύ στις νομοθεσίες όλων των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης o Γενικός Κανονισμός για την Προστασία των Προσωπικών Δεδομένων. Το άρθρο 8 του συγκεκριμένου Κανονισμού θα απαιτήσει από τα παιδιά και τους έφηβους κάτω των 16 ετών να ζητούν γονική συγκατάθεση πριν από την πρόσβαση στις υπηρεσίες της κοινωνίας των πληροφοριών (βλ. πλαίσιο), ενώ σήμερα οι περισσότερες διαδικτυακές υπηρεσίες θέτουν ως ηλικιακό περιορισμό τα 13 χρόνια.
Σύμφωνα με την οργάνωση Saferinternet.gr, η αλλαγή του κατώτερου ορίου ηλικίας θα δημιουργήσει προβλήματα. Δεν γνωρίζουμε, για παράδειγμα, τι θα γίνει με τους έφηβους που έχουν μέχρι σήμερα νομίμως δημιουργήσει τα προφίλ τους, τα κανάλια τους, τα «vlogs» τους από την ηλικία των 13 ετών. Θα πρέπει να διαγράψουν το έργο τους;
Τι αντίκτυπο θα έχει το άρθρο 8 του Κανονισμού στους έφηβους των οποίων οι γονείς αρνηθούν να δώσουν τη συγκατάθεσή τους ακόμα και μετά τα 13 έτη, περιθωριοποιώντας τους από τους συμμαθητές τους και θέτοντάς τους σε μεγαλύτερο κίνδυνο αν επιλέξουν οι έφηβοι, αντ’ αυτού, να πουν ψέματα για την ηλικία τους;
Και τι γίνεται εάν μια χώρα εφαρμόσει διαφορετική ηλικία συγκατάθεσης από μια άλλη; Οι έφηβοι που θα υπόκεινται στην υψηλότερη ηλικία συγκατάθεσης θα μείνουν πίσω απλώς και μόνο λόγω του τόπου στον οποίο ζουν. Κάτι τέτοιο θα διαιωνίσει την άνιση ευκαιρία και θα διευρύνει τις ψηφιακές ανισότητες πέρα από τα εθνικά σύνορα.
Επίσης, τα σχολεία διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην καθοδήγηση των παιδιών και των έφηβων για την ασφαλή και υπεύθυνη χρήση εργαλείων και πλατφορμών της κοινωνίας της πληροφορίας, όπως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Εάν όλοι οι γονείς σε μια σχολική τάξη δεν παράσχουν τη συγκατάθεσή τους, οι εκπαιδευτικοί θα βρεθούν σε πολύ εύθραυστη θέση, ισορροπώντας μεταξύ της στέρησης μιας μειοψηφίας από σημαντικές ευκαιρίες και της στέρησης της πλειονότητας, ώστε να μη γίνονται διακρίσεις εις βάρος των λίγων.
Και ποια είναι τα δικαιώματα των γονέων, που θα πρέπει να είναι ελεύθεροι να προστατεύουν και να καθοδηγούν τα παιδιά τους με τον τρόπο που θεωρούν εκείνοι πως είναι ο πιο σωστός (άρθρα 3, 4, 5 της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού);
Ο κανονισμός θα έχει εκτεταμένο αντίκτυπο στους έφηβους σε όλη την Ευρώπη και κινδυνεύει από τη μία να τους στερήσει το δικαίωμα να ενσωματωθούν στη σημερινή κοινωνία των πληροφοριών και ταυτόχρονα να τους αφήσει να εισέλθουν σε αυτή χωρίς τις απαραίτητες ψηφιακές δεξιότητες και την απαραίτητη παιδεία στα μέσα, ικανότητες που είναι ζωτικής σημασίας για να γίνουν οι έφηβοι ενεργοί πολίτες στον κόσμο τού αύριο.
Το Saferinternet.gr καταλήγει στο συμπέρασμα ότι υπάρχουν πιο αποτελεσματικά και πιο φιλικά προς τους έφηβους μέσα για την προστασία αυτών των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων, αντί της πρόσβασης στο Διαδίκτυο μέσω της γονικής συγκατάθεσης έως τα 16 τους χρόνια - κυρίως επειδή οι νέοι έχουν συνήθως καλύτερη τεχνική γνώση των υπηρεσιών πληροφόρησης από τους γονείς τους. Και για τον λόγο αυτό υλοποιεί στην Ελλάδα μια εκστρατεία που «τρέχει» σε 13 χώρες της Ε.Ε.: Βουλγαρία, Δανία, Ελλάδα, Ηνωμένο Βασίλειο, Ισπανία, Κροατία, Κύπρο, Ολλανδία, Πολωνία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Σλοβακία, Τσεχία.
Η εκστρατεία περιλαμβάνει μία πρόσκληση προς όλους τους νέους Γυμνασίου και Λυκείου να πουν την άποψή τους για το παραπάνω ζήτημα και να συνεργαστούν με άλλους νέους στην Ευρώπη για να δημιουργήσουν μαζί ένα διαδικτυακό λεύκωμα για τα δικαιώματα των νέων στο Διαδίκτυο:
Τα θέματα προς συζήτηση είναι:
* Ποια θεωρούν πως είναι τα ψηφιακά δικαιώματα που πρέπει να απολαμβάνουν.
* Ποιες υποχρεώσεις συνδέονται με αυτά τα δικαιώματα.
* Ποια πέντε δικαιώματα από τη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού είναι ιδιαίτερα σημαντικά για αυτούς και θα πρέπει να είναι τα περισσότερο προστατευμένα στη σημερινή εποχή.
* Με ποιους τρόπους πιστεύουν ότι μπορεί να διασφαλιστεί το δικαίωμα προστασίας τους, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα το δικαίωμά τους στη συμμετοχή.
* Ποιες λύσεις ασφάλειας και ποια εναλλακτικά μέτρα για την προστασία της ιδιωτικής ζωής και των προσωπικών δεδομένων των νέων προτείνουν να υλοποιηθούν αντί να αυξηθεί η ηλικία ελεύθερης πρόσβασης στις υπηρεσίες της κοινωνίας των πληροφοριών στα 16 έτη.
Η ευρωπαϊκή ομάδα δημιούργησε μάλιστα ένα ειδικό εγχειρίδιο με δραστηριότητες που εμβαθύνουν στα ψηφιακά δικαιώματα και στις υποχρεώσεις, τις προκλήσεις που φέρνουν οι νέες τεχνολογίες, καθώς και στα ζητήματα ιδιωτικότητας και ασφάλειας που τίθενται δίπλα στις τεράστιες ευκαιρίες που προσφέρει η κοινωνία των πληροφοριών. Οι περισσότερες από τις προτεινόμενες δραστηριότητες απαιτούν περίπου 30-40 λεπτά για να ολοκληρωθούν, προτρέποντας στην παρουσίαση των απόψεων των έφηβων μέσω της δημιουργίας αφισών, βίντεο, κόμικς, μιμιδίων, νοητικών χαρτών κ.λπ. Όποιος επιθυμεί να χρησιμοποιήσει το εγχειρίδιο (https://goo.gl/4w6MDJ) μπορεί να επιλέξει τις δραστηριότητες που θεωρεί πως είναι οι πλέον κατάλληλες για τους νέους ανθρώπους με τους οποίους εργάζεται ή να τους αφήσει να επιλέξουν οι ίδιοι τις δραστηριότητες που τους ενδιαφέρουν περισσότερο.
Σε κάθε περίπτωση, οι νέοι καλούνται να δημοσιεύσουν τις απόψεις και τις δημιουργίες τους χρησιμοποιώντας το hashtag #GDPRHaveYourSayGR στο Facebook ή το Instagram έως τις 15 Δεκεμβρίου 2017. Οι πιο δραστήριοι συνεισφέροντες θα κληθούν να βοηθήσουν στη δημιουργία ενός χάρτη διαδικτυακών δικαιωμάτων από τα περιεχόμενα των δημοσιεύσεων. Εκπρόσωποι των έφηβων από κάθε χώρα θα κληθούν να παρουσιάσουν το έργο τους σε ειδική κεντρική εκδήλωση που θα υλοποιηθεί σε ευρωπαϊκή πόλη στο πλαίσιο του εορτασμού της Ημέρας Ασφαλούς Διαδικτύου τον Φεβρουάριο του 2018, με στόχο να αναδείξουν προς τα κέντρα αποφάσεων τα κορυφαία ψηφιακά δικαιώματα που έχουν επισημάνει οι νεαροί Ευρωπαίοι, καθώς ο Κανονισμός θα αρχίζει να ισχύει στη ζωή τους.
E.E. Γενικός Κανονισμός για την Προστασία Δεδομένων
Άρθρο 8, «Προϋποθέσεις που ισχύουν για τη συγκατάθεση παιδιού σε σχέση με τις υπηρεσίες της κοινωνίας των πληροφοριών»
1. Όταν εφαρμόζεται το άρθρο 6, παράγραφος 1, στοιχείο α) σε σχέση με την προσφορά υπηρεσιών της κοινωνίας των πληροφοριών απευθείας σε παιδί, η επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα παιδιού είναι σύννομη εάν το παιδί είναι τουλάχιστον 16 χρόνων. Εάν το παιδί είναι ηλικίας κάτω των 16 ετών, η επεξεργασία αυτή είναι σύννομη μόνο εάν και στον βαθμό που η εν λόγω συγκατάθεση παρέχεται ή εγκρίνεται από το πρόσωπο που έχει τη γονική μέριμνα του παιδιού. Τα κράτη - μέλη δύνανται να προβλέπουν διά νόμου μικρότερη ηλικία για τους εν λόγω σκοπούς, υπό την προϋπόθεση ότι η εν λόγω μικρότερη ηλικία δεν είναι κάτω από τα 13 έτη.
2. Ο υπεύθυνος επεξεργασίας καταβάλλει εύλογες προσπάθειες για να επαληθεύσει στις περιπτώσεις αυτές ότι η συγκατάθεση παρέχεται ή εγκρίνεται από το πρόσωπο που έχει τη γονική μέριμνα του παιδιού, λαμβάνοντας υπόψη τη διαθέσιμη τεχνολογία.
3. Η παράγραφος 1 δεν επηρεάζει το γενικό ενοχικό δίκαιο των κρατών - μελών, όπως τους κανόνες περί ισχύος, κατάρτισης ή συνεπειών μιας σύμβασης σε σχέση με παιδί.
