Ο Άλμπερτ Αϊνστάιν γεννήθηκε στο Ουλμ της τότε γερμανικής αυτοκρατορίας, στις 14 Μαρτίου 1879. Ώς την εποχή που ο Σούπερμαν «γεννήθηκε» και καθιερώθηκε στο αμερικανικό κοινό, ο Αϊνστάιν είχε ήδη δημοσιεύσει τη Θεωρία της Ειδικής και Γενικής Σχετικότητας και είχε ήδη αναγνωριστεί ως ένας από τους κορυφαίους επιστήμονες στον κόσμο. Μάλιστα, την εποχή που ο Κλαρκ Κεντ έκανε τα πρώτα του βήματα, ο Αϊνστάιν μετανάστευε στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, όπου θα περνούσε το υπόλοιπο της ακαδημαϊκής του καριέρας.
Η επιστημονική φαντασία τροφοδοτεί τα σενάρια των κόμικς και τροφοδοτείται από τις επιστημονικές εξελίξεις της κάθε εποχής. Έχει ενδιαφέρον να αναφερθεί ότι οι αμερικανικές αρχές φοβήθηκαν μήπως υπάρξει διαρροή απόρρητων στοιχείων των επιστημονικών προγραμμάτων όταν σε μια ιστορία που φιλοξενήθηκε σε τεύχος εφημερίδας του 1945 ο Σούπερμαν επισκέφτηκε ένα κύκλοτρο (μια συσκευή επιτάχυνσης σωματιδίων). Τελικά, θεωρήθηκε πως η παρουσία οποιουδήποτε επιστημονικού στοιχείου σε ένα κόμικς πιθανότατα θα προστάτευε τα εν λόγω μυστικά, καθώς κανείς δεν θα τα έπαιρνε στα σοβαρά. Πάντως, λόγω της ιδιαιτερότητας της εποχής, η έκδοση ενός εξωφύλλου που περιλάμβανε τον Σούπερμαν να παρακολουθεί μια πυρηνική δοκιμή αναβλήθηκε για μετά το τέλος του πολέμου.
Σύμφωνα με την πρώτη ταινία του υπερήρωα (1978), ο Σούπερμαν έρχεται σε επαφή με τον Αϊνστάιν πολύ νωρίς. Στο ταξίδι του για τη Γη, ο μικρός ακόμα Καλ-Ελ (όπως ονομάζεται ο Σούπερμαν στον πλανήτη του) μεταξύ άλλων μυήθηκε και στα μυστικά της Θεωρίας της Σχετικότητας του Αϊνστάιν.
Ο Αϊνστάιν έχει «περάσει» και ως χαρακτήρας από τις ιστορίες του Σούπερμαν. Το 1978, εκδόθηκε από την DC Comics μια ιστορία που διαδραματίστηκε το 1942, κατά τη διάρκεια του Manhattan Project. Εκεί, η Wonder Woman σώζει τον επιστήμονα από ανθρώπους που σκοπεύουν να κλέψουν τα μυστικά αρχεία του προγράμματος. Από τότε, ο Αϊνστάιν, ως η πιο αναγνωρίσιμη επιστημονική φιγούρα, έχει εμφανιστεί σε μια σειρά από τεύχη και ιστορίες της DC Comics και της Marvel.
Ως σημαντικό μέρος της αμερικανικής κουλτούρας, ο Σούπερμαν έχει με τη σειρά του απασχολήσει και την ακαδημαϊκή κοινότητα προκαλώντας μια διαφωνία μεταξύ του Ισαάκ Ασίμωφ και του Αινστάιν. Το θέμα ήταν η ταχύτητα του υπερήρωα. Σύμφωνα με τον Αινστάιν, ούτε ο Σούπερμαν θα μπορούσε να ταξιδέψει γρηγορότερα από το φως. Ο Ασίμωφ αντέδρασε σε αυτό λέγοντας ότι (σε ελεύθερη μετάφραση) «Ο καθηγητής Αινστάιν κρίνει με βάση τη θεωρία, ωστόσο η ταχύτητα του Σούπερμαν είναι γεγονός!».
Τα πολυ-σύμπαντα των υπερηρώων
Ο Σούπερμαν, όπως και εν γένει οι υπερήρωες των κόμικς εμφανίζονται σε διάφορες εκδοχές και μπλέκονται σε ιστορίες που δεν συμφωνούν απαραίτητα μεταξύ τους. Ωστόσο, οι αναγνώστες των ιστοριών δεν έχουν κανένα πρόβλημα με αυτό. Όλες οι πιθανές ιστορίες όλων των χαρακτήρων συνθέτουν ένα πολυ-σύμπαν, ένα «multiverse», δηλαδή μια κοσμική «ομπρέλα», η οποία περιέχει όλα αυτά τα ασύμβατα μεταξύ τους σύμπαντα.
Κάτι τέτοιο μας θυμίζει τις ερμηνείες της Κβαντομηχανικής, που προτείνουν την ύπαρξη άπειρων συμπάντων στα οποία η χρονική εξέλιξη των γεγονότων υλοποιείται με όλους τους πιθανούς τρόπους. Μάλλον δεν γνωρίζουμε τι άποψη θα είχε σήμερα ο Αϊνστάιν για τα πολλαπλά σύμπαντα. Αν και η φράση «Αρνούμαι να δεχτώ ότι ο Θεός παίζει ζάρια με τον κόσμο» υπονοεί ότι δεν συμφωνούσε με την Κβαντομηχανική, ο ίδιος είχε συνεισφέρει σημαντικά στην ανάπτυξη της θεωρίας.
Τα πολλά πρόσωπα του Αϊνστάιν
Τόσο η ζωή του όσο και οι επιστημονικές και ευρύτερες κοινωνικές εξελίξεις της εποχής τού Αϊνστάιν αποτελούν αντικείμενο εντατικής μελέτης από ιστορικούς. Η πρόσφατη τηλεοπτική σειρά του National Geographic, η οποία βασίστηκε στο βιβλίο του Γουόλτερ Ισάακσον, «Αινστάιν, η ζωή του και το σύμπαν» (εκδ. Modern Times, μετ. Τεύκρου Μιχαηλίδη, 2010) φιλοδόξησε να παρουσιάσει πολλές πτυχές της προσωπικότητάς του κατά τα διάφορα στάδια της ζωής του. Σήμερα, αναγνωρίζουμε στο πρόσωπο του Αϊνστάιν μια σειρά από εικόνες που συνθέτουν το προφίλ του, κάποιες βάσιμες, άλλες υπερβολικές ή και πλασματικές.
Η ιδιοφυία, ο εκκεντρικός επιστήμονας που η ντουλάπα του ήταν γεμάτη με τα ίδια ρούχα ώστε να μη σπαταλάει χρόνο σε τετριμμένα θέματα, ο ακούραστος εργάτης που δούλευε μέχρι την ημέρα του θανάτου του, ο κυνηγημένος από τους ναζί πρόσφυγας, ο πολιτικά ευαισθητοποιημένος ακαδημαϊκός αλλά και ο αθεράπευτος γυναικάς. Κάποιες από αυτές ταυτίζονται με το στερεότυπο του επιστήμονα που έχουμε στο μυαλό μας, άλλες μας ξενίζουν και προκαλούν απορία.
Συχνά σχηματίζουμε την εντύπωση ότι οι μεγάλοι επιστήμονες είναι εφάμιλλοι των υπερηρώων και μας φαίνεται απίθανο να έχουν πτυχές σκοτεινές ή αμφιλεγόμενες. Ωστόσο, αυτές υπάρχουν: πτυχές φαινομενικά ασύμβατες, που συνθέτουν ένα ανθρώπινο πολυ-σύμπαν.
Τι έκπληξη, τώρα διαβάζω κάπου ότι, στην πρώτη του εκδοχή, ο Σούπερμαν ήταν κακός!
