Live τώρα    
23°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
23 °C
22.0°C25.2°C
3 BF 51%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
23 °C
20.8°C25.4°C
2 BF 41%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
20 °C
19.9°C21.6°C
4 BF 55%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
21 °C
20.4°C20.8°C
2 BF 68%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
24 °C
23.9°C24.0°C
0 BF 33%
Η παρακολούθηση του πολίτη ως εργαλείο δημόσιας υγείας
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Η παρακολούθηση του πολίτη ως εργαλείο δημόσιας υγείας

Τους δύο μήνες που πέρασαν πολλά ερωτήματα που παλιότερα εξετάζαμε σε θεωρητικό επίπεδο πέρασαν στη σφαίρα του πραγματικού. Θα επιτρέπατε στην κυβέρνηση να παρακολουθεί τις κοινωνικές επαφές σας, τους ανθρώπους που πλησιάζετε στα δύο μέτρα, για να περιορίσει την εξάπλωση της πανδημίας; Θα επιτρέπατε την παρακολούθηση των διαδρομών σας με λογισμικά που προέρχονται από μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας αν αυτό σας εξασφάλιζε προνόμια και ελευθερίες στη δυνατότητα μετακίνησης εν μέσω καραντίνας; Θα ήταν νόμιμο να υποχρεωθείτε στη χρήση τέτοιων τεχνολογιών;

Η παρακολούθηση στο όνομα της δημόσιας υγείας

Τα ερωτήματα δεν είναι πλέον θεωρητικά. Σε αρκετά μέρη του κόσμου παρόμοιες πρακτικές έχουν ήδη εφαρμοστεί. Η λεγόμενη ιχνηλάτηση των επαφών και ο έλεγχος της τήρησης των μέτρων φεύγει από τους ανθρώπους και περνά στις μηχανές αυτοματοποιώντας μεγάλο μέρος της διαδικασίας. Ανάλογες τεχνολογίες χρησιμοποιήθηκαν στην Κίνα, τη Σιγκαπούρη, στο Χονγκ Κόνγκ, στην Πολωνία, την Αυστρία, στο Βέλγιο, το Ηνωμένο Βασίλειο και στη Γερμανία.

Στην Κίνα ιδιωτικές εταιρείες συνεργάστηκαν με το κράτος προκειμένου να δημιουργήσουν μια εφαρμογή που θα έκρινε ποιος μπορεί να βγει από την καραντίνα χωρίς να ρισκάρει να μεταφέρει τον ιό. Έτσι λοιπόν, με αφορμή την πανδημία ξεκίνησε ένα μαζικό πείραμα που χρησιμοποιεί δεδομένα για να ρυθμίσει τη ζωή των πολιτών. Τεχνολογικές εταιρείες γίγαντες, όπως η WeChat και η Alipay, αποδίδουν σε κάθε πολίτη χρωματικά QR codes, ένα χρώμα που αντιστοιχεί στην κατάσταση της υγείας του: πράσινο για όσους θεωρούνται «ασφαλείς», κίτρινο για όσους πρέπει να μένουν σε καραντίνα 7 ημερών και κόκκινο για καραντίνα 14 ημερών. Χρησιμοποιώντας δεδομένα σχετικά με την υγεία, τα ταξίδια και τις επαφές του χρήστη, η εφαρμογή αποφασίζει αν μπορεί να βγει από την καραντίνα, να χρησιμοποιήσει το μετρό ή να πάει σε δημόσιους χώρους. Ωστόσο, ούτε οι εταιρείες ούτε το κράτος έχουν εξηγήσει τα κριτήρια που χρησιμοποιεί το σύστημα για να χαρακτηρίσει τους πολίτες, αναφέρουν μόνο ότι χρησιμοποιεί Μεγάλα Δεδομένα (Big Data). Σύμφωνα με τη Διεθνή Αμνηστία ανησυχίες εγείρονται, καθώς υπάρχουν αναφορές που λένε ότι οι εφαρμογές μοιράζονται τα στοιχεία με την αστυνομία.

Η Σιγκαπούρη χρησιμοποίησε στρατηγική ιχνηλάτησης που συνδύαζε τις κλασικές μεθόδους με στοιχεία που παρείχε η αστυνομία από βίντεο παρακολούθησης σε επιχειρήσεις και μαγαζιά καθώς και στοιχεία από τη χρήση πιστωτικών καρτών και ΑΤΜ από τους πολίτες. Η στρατηγική συμπληρώθηκε με την εφαρμογή TraceTogether, η οποία εντοπίζει μέσω Bluetooth τις επαφές του χρήστη και ειδοποιεί τους χρήστες αν βγει θετικός στο τεστ για τον SARS-CoV-2 κάποιος με τον οποίο έχουν έρθει σε επαφή.

Στην Πολωνία η κυβέρνηση ζητά από τους πολίτες να βγάλουν selfies με εντοπισμό τοποθεσίας σε τυχαίο χρόνο μέσα στην ημέρα για να αποδείξουν ότι συμμορφώνονται με την καραντίνα που τους έχει επιβληθεί. Για όσους θεωρούνται ομάδες υψηλού ρίσκου, όπως αυτοί που έχουν πρόσφατα έρθει από το εξωτερικό, το κατέβασμα της εφαρμογής είναι υποχρεωτικό.

Τεχνολογικοί γίγαντες των ΗΠΑ μπαίνουν στον χορό της παρακολούθησης

Στην Αμερική, η Apple και η Google, δύο τεχνολογικοί γίγαντες σε μόνιμο ανταγωνισμό, ανακοίνωσαν ότι θα ενώσουν τις δυνάμεις τους με στόχο να μετατρέψουν τα κινητά μας τηλέφωνα σε συσκευές που ιχνηλατούν τις επαφές και εντοπίζουν τον ιό. Στην ανακοίνωσή τους αναφέρουν ότι η κοινή τους προσπάθεια αφορά τη χρήση τεχνολογιών Bluetooth προκειμένου να βοηθήσουν κυβερνήσεις και υπηρεσίες Υγείας να μειώσουν την εξάπλωση του ιού, με την ασφάλεια και την προστασία της ιδιωτικότητας κεντρικά στοιχεία του σχεδιασμού. Η ιδιωτικότητα, η διαφάνεια και η συγκατάθεση του χρήστη είναι, όπως λένε, κομβικής σημασίας στην προσπάθεια και υπόσχονται ότι θα δημοσιεύουν ανοιχτά πληροφορίες της εργασίας τους ώστε να μπορεί όποιος θέλει να τις αναλύσει. Ακόμα ένα παράδειγμα συνεργασίας μπροστά σε έναν μεγάλο κίνδυνο ή μια επιχειρηματική ευκαιρία που κανείς δεν ήθελε να χάσει; Πρόκειται για δύο εταιρείες τα λογισμικά των οποίων τρέχουν σχεδόν σε όλα τα κινητά του πλανήτη. Αν μη τι άλλο, εγείρεται ένας σκεπτικισμός για την πρόσβαση που θα έχουν στις ζωές μας και την επιρροή τους στην κοινωνία. Ειδικά η Google έχει αμαρτωλό παρελθόν στην συλλογή δεδομένων χρηστών, ενώ η Apple έχει ήδη πρόσβαση σε πληθώρα δεδομένων των χρηστών της, από την τοποθεσία μέχρι την υγεία.

Ο ρόλος της Επικοινωνίας της Επιστήμης

Οι σχετικές τεχνολογίες, όπως είναι το Bluetooth, το WiFi και το GPS Τracking, υπάρχουν εδώ και αρκετά χρόνια και η έρευνα στους τομείς αυτούς παρέχει ολοένα και περισσότερες δυνατότητες. Λαμβάνοντας υπόψη τα υπάρχοντα εργαλεία, η τεχνολογική ιχνηλάτηση μπορεί να γίνει κρυπτογραφημένα και ανώνυμα. Κάπου εδώ θα πρέπει να θέσουμε μια σειρά από σημαντικά ερωτήματα. Ποιος κρίνει τα όρια στα οποία μπορούν να κινηθούν τα μέτρα αντιμετώπισης της πανδημίας; Είναι ηθικό να ζητά κανείς από τον πολίτη να εκχωρήσει δικαιώματα σε μεγάλες εταιρείες ή στις κυβερνήσεις προκειμένου να διαφυλάξει την υγεία του; Υπάρχει τρόπος να χρησιμοποιηθούν τα δεδομένα ώστε να διασφαλίζεται η ιδιωτικότητα χωρίς να αρκούμαστε στις υποσχέσεις κυβερνήσεων και εταιρειών; Ποιες τεχνικές λύσεις επιτρέπουν τη διαφάνεια και τον έλεγχο των διαδικασιών; Μπορεί μέσα από τη χρήση των δεδομένων να ενδυναμώνεται, αντί να εκχωρεί δικαιώματα ο πολίτης; Τελικά, πώς μπορεί να ασκηθεί έλεγχος, βασικό στοιχείο της δημοκρατίας, όταν μιλάμε για τόσο τεχνικά ζητήματα;

Ο ρόλος της ερευνητικής κοινότητας είναι κομβικός. Η έρευνα που γίνεται, όχι μόνο στο τεχνολογικό πεδίο καθαυτό, αλλά και αναφορικά με τα ηθικά και νομικά ζητήματα της χρήσης τεχνολογιών μεγάλων δεδομένων και Τεχνητής Νοημοσύνης, μπορεί να παρέχει πολύτιμες κατευθύνσεις. Χρειάζεται ωστόσο ένας χώρος στον οποίο οι ειδικοί θα συναντηθούν με τους μη ειδικούς, τους πολίτες, ένας χώρος δημόσιου διαλόγου που θα επιτρέψει την ουσιαστική συζήτηση με συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων, την ανταλλαγή απόψεων και τη λήψη αποφάσεων. Η Επικοινωνία της Επιστήμης μπορεί να αποτελέσει αυτόν τον χώρο και με αυτό τον διευρυμένο ρόλο να αποτελέσει ένα πραγματικό εργαλείο δημοκρατίας. Ας τολμήσουμε να σκεφτούμε ένα σενάριο στο οποίο η κρίση του SARS-CoV-2 δεν θα εξασφαλίσει περισσότερη δύναμη στις κυβερνήσεις ή σε εταιρείες κολοσσούς, αλλά θα ενδυναμώσει τους πολίτες ώστε να έχουν καλύτερη ενημέρωση, πρόσβαση στην πληροφορία και να λαμβάνουν αποφάσεις. Η παρούσα κρίση εκτόπισε μονομιάς τους περιορισμούς και μας οδήγησε σε έναν νέο ψηφιακό κόσμο. Ας επαγρυπνούμε, ώστε ο κόσμος αυτός να μην θυμίζει αύριο επεισόδιο του «Black Mirror»*.

* Το «Black Mirror» είναι βρετανική τηλεοπτική σειρά επιστημονικής φαντασίας που εξελίσσεται στο, όχι και τόσο μακρινό, μέλλον, στο οποίο οι τεχνολογικές καινοτομίες δημιουργούν ένα δυστοπικό πλαίσιο ύπαρξης.

Στηρίξτε την έγκυρη και μαχητική ενημέρωση. Στηρίξτε την Αυγή. Μπείτε στο syndromes.avgi.gr και αποκτήστε ηλεκτρονική συνδρομή στο 50% της τιμής.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL