Live τώρα    
19°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
19 °C
16.2°C20.7°C
2 BF 53%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
17 °C
15.2°C17.7°C
1 BF 74%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
14.8°C16.6°C
3 BF 68%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
17 °C
16.0°C18.0°C
2 BF 59%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
15.9°C15.9°C
0 BF 55%
Έρευνα στην εποχή της πανδημίας
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Έρευνα στην εποχή της πανδημίας

Στις 7 Ιανουαρίου η ασθένεια του κορωνοϊού (Covid-2019) ταυτοποιήθηκε από τους θεσμούς στην Κίνα ως η αιτία. O Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας παρακολουθούσε την εξάπλωση της επιδημίας σε παγκόσμιο επίπεδο επισημαίνοντας ότι πρόκειται για έκτακτη ανάγκη διεθνούς ενδιαφέροντος για τη δημόσια υγεία. Στις 11 Μαρτίου 2020 ο ΠΟΥ χαρακτήρισε την κατάσταση πανδημία και προέτρεψε όλες τις χώρες του κόσμου να εντείνουν άμεσα τις προσπάθειές τους για την αντιμετώπισή της. Αναμφίβολα, δεν είναι η πρώτη φορά που η ανθρωπότητα αντιμετωπίζει παρόμοια απειλή, αυτή τη φορά όμως οι νέες τεχνολογίες βρίσκονται στην πρώτη γραμμή.

Χαρτογράφηση του ιού

Από την πρώτη στιγμή εμφάνισης του νέου ιού στην Κίνα η ερευνητική κοινότητα προσπάθησε να συμβάλει στην ενημέρωση, τη διάγνωση αλλά και την αντιμετώπιση του ιού. Το Πανεπιστήμιο Johns Hopkins των ΗΠΑ έχει δημιουργήσει online παρατηρητήριο για την ασθένεια, στο οποίο φαίνονται τα συνολικά διαπιστωμένα περιστατικά παγκοσμίως και ανά χώρα. Το παρατηρητήριο, που κοινοποιήθηκε στις 22 Ιανουαρίου, φιλοξενείται από το Κέντρο για την Επιστήμη Συστημάτων και τη Μηχανική (Center for Systems Science and Engineering - CSSE) του πανεπιστημίου και παρέχει διαδραστικό χάρτη με απεικόνιση και παρακολούθηση αναφορών σε πραγματικό χρόνο. Ο χάρτης αναπτύχθηκε για να παρέχει στους ερευνητές, τους θεσμούς δημόσιας υγείας και στο ευρύ κοινό ένα φιλικό προς τον χρήστη εργαλείο για την παρακολούθηση της ασθένειας καθώς εκτυλίσσεται. Όλα τα δεδομένα που συλλέγονται και εμφανίζονται διατίθενται ελεύθερα, αρχικά ως υπολογιστικά φύλλα Google, πλέον και σε ένα αποθετήριο GitHub, μαζί με τα χαρακτηριστικά του χάρτη. Αν εστιάσει κανείς πάνω στον χάρτη και στη χώρα ενδιαφέροντος, μπορεί να έχει μια συνολική εικόνα για τα διαπιστωμένα κρούσματα, τον αριθμό των ανθρώπων που νοσούν, έχουν θεραπευτεί και των ανθρώπων που έχασαν τη μάχη.

Αντίστοιχη διαδραστική εφαρμογή στα ελληνικά είναι διαθέσιμη και από τη Microsoft (https://www.bing.com/covid), ενώ ο Μη Κερδοσκοπικός Οργανισμός iMEdD Lab έχει δημιουργήσει χάρτη (https://lab.imedd.org/covid19) στον οποίο φαίνεται και η εξάπλωση της νόσου στην Ελλάδα ανά περιοχή. Τα δεδομένα που αφορούν τη γεωγραφική κατανομή των καταγεγραμμένων επιβεβαιωμένων κρουσμάτων στην Ελλάδα συλλέγονται και εμπλουτίζονται διαρκώς από την ομάδα του iMEdD Lab.  Αποτελούν σύνθεση στοιχείων τα οποία ανακοινώνονται από τον ΕΟΔΥ σε ημερήσια βάση και διασταυρωμένων στοιχείων που προέρχονται από δημοσιεύματα στον ελληνικό Τύπο.

Η ερευνητική κοινότητα ενημερώνει τους πολίτες online

Η ερευνητική κοινότητα παγκοσμίως ανταποκρίθηκε άμεσα στην ανάγκη του κοινού για αξιόπιστη ενημέρωση και τα αντίστοιχα τμήματα προέβησαν στις απαραίτητες ενέργειες. Στην Ελλάδα, το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, και ειδικότερα η Ιατρική Σχολή, ενημερώνει συνεχώς την ακαδημαϊκή κοινότητα και τους πολίτες για την εξέλιξη της πανδημίας. Στην ιστοσελίδα του πανεπιστημίου (www.uoa.gr) μπορεί κανείς να βρει πληροφορίες και απαντήσεις σε «Συχνές Ερωτήσεις σχετικά με τον νέο κορωνοϊό Covid - 19». Ενημέρωση παρέχεται επίσης και από το Εργαστήριο Υγιεινής και Επιδημιολογίας του Τμήματος Ιατρικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και από άλλους φορείς έρευνας ανά την Ελλάδα.

Ανοιχτά δεδομένα για την έρευνα

Υπάρχουν πολλά ακόμη που δεν γνωρίζουμε για τον Covid - 19, καθώς η βιβλιογραφία και οι βάσεις δεδομένων διεθνών οργανισμών εμπλουτίζονται καθημερινά με νέα δεδομένα. Ο ΠΟΥ έχει δημιουργήσει σελίδα στην οποία προσπαθεί να συγκεντρώσει την παγκόσμια έρευνα για τη νόσο του κορωνοϊού. Σε αυτή έχει δημιουργηθεί βάση δεδομένων στην οποία συγκεντρώνονται τα τελευταία επιστημονικά ευρήματα. Η βάση ενημερώνεται καθημερινά από τις αναζητήσεις σε βιβλιογραφικές βάσεις δεδομένων και τις αναζητήσεις σε σχετικά επιστημονικά περιοδικά. Οι καταχωρήσεις στη βάση δεδομένων μπορεί να μην είναι εξαντλητικές, αλλά προστίθενται τακτικά νέες έρευνες. Στην ίδια σελίδα βρίσκει κανείς και πλατφόρμα για την καταχώρηση διεθνών κλινικών δοκιμών. Αντίστοιχα, στο clinicaltrials.gov των ΗΠΑ έχουν καταχωρηθεί μελέτες που σχετίζονται με τις πιο πρόσφατες θεραπευτικές προσεγγίσεις, όπως για παράδειγμα η χορήγηση γ-σφαιρινών, που έχουν παραχθεί από ασθενείς που έχουν ιαθεί από λοίμωξη από τον νέο κορωνοϊό.

Από τις 13 Μαρτίου ο κορυφαίος εκδοτικός οίκος Elsevier, με ειδίκευση στις επιστημονικές εκδόσεις για τις επιστήμες και την Υγεία, έκανε το σύνολο του περιεχομένου του, στο κέντρο πληροφοριών για τον Covid - 19, ανοιχτά διαθέσιμο στο PubMed Central και σε άλλες βάσεις δεδομένων Υγείας ώστε να βοηθήσει στην επιτάχυνση της καταπολέμησης του κορωνοϊού. Όπως αναφέρει στην ανακοίνωσή του ο εκδοτικός οίκος, αυτή η πρόσθετη παροχή πρόσβασης επιτρέπει στους ερευνητές να χρησιμοποιούν Τεχνητή Νοημοσύνη για να συμβαδίσουν με τον ταχύτατα αναπτυσσόμενο όγκο της επιστημονικής βιβλιογραφίας και να εντοπίσουν τις τάσεις, καθώς οι χώρες σε όλο τον κόσμο αντιμετωπίζουν αυτή την παγκόσμια κρίση της υγείας.

Το Nextstrain (nextstrain.org) είναι ένα έργο ανοιχτού κώδικα για την αξιοποίηση των επιστημονικών δεδομένων και των δεδομένων δημόσιας υγείας του γονιδιώματος των παθογόνων παραγόντων. Παρέχει στην επιστημονική κοινότητα μια, διαρκώς επικαιροποιημένη, εικόνα των διαθέσιμων δεδομένων σε συνδυασμό με αναλυτικά εργαλεία και εργαλεία οπτικοποίησης. Όπως αναφέρουν στην ιστοσελίδα, στόχος είναι να βοηθήσουν στην επιδημιολογική κατανόηση και στη βελτίωση της ανταπόκρισης στα κρούσματα επιδημιών. Για να μπορέσει η αλληλούχηση του γονιδιώματος των παθογόνων παραγόντων να βοηθήσει τις παρεμβάσεις δημόσιας υγείας, οι αναλύσεις πρέπει να διεξαχθούν γρήγορα και τα αποτελέσματα να διαδοθούν ευρέως. Οι τρέχουσες πρακτικές στις επιστημονικές δημοσιεύσεις εμποδίζουν την ταχεία διάδοση των σχετικών ευρημάτων. Υπογραμμίζουν ότι ένα ανοιχτό σύστημα στο Διαδίκτυο βοηθά στην ταχύτερη σύνθεση δεδομένων και στην εξαγωγή συμπερασμάτων.

Από τις πρώτες στιγμές κήρυξης της πανδημίας έγινε αντιληπτό ότι ένας μικροσκοπικός ιός αρκούσε για να καταλύσει σύνορα, να επισημάνει με τον πιο επιτακτικό τρόπο τα πλήγματα που έχουν δεχτεί τα συστήματα Υγείας, να αναθερμάνει συζητήσεις περί επιστήμης και θρησκείας, εμπιστοσύνης στους θεσμούς, να αναμετρηθεί το ένστικτο επιβίωσης με το αίσθημα της αλληλεγγύης. Σε μια περίοδο που η ανθρώπινη επαφή θεωρείται επικίνδυνη και η απόσταση μια απελπισμένη προσπάθεια να αντισταθμίσουμε τις ελλείψεις στα συστήματα Υγείας, η τεχνολογία παρέχει διεξόδους τόσο για τη διεπιστημονική συνεργασία και την ενημέρωση, όσο και για την απαραίτητη ανθρώπινη επαφή. Ερωτήματα αναδύονται σε όλο το φάσμα της ανθρώπινης δραστηριότητας και, ως αποτέλεσμα, το πλαίσιο στο οποίο λαμβάνει χώρα η έρευνα και οι όροι συγκρότησης της τεχνοεπιστημονικής γνώσης δεν αποτελούν εξαίρεση. Όταν μια απειλή καταλύει τα σύνορα τόσο εμφατικά και επιθετικά, τότε ο μόνος δρόμος αντιμετώπισής της είναι η κατάλυση των εθνικών ή άλλων συνόρων. Η ανοιχτή και ελεύθερη γνώση ίσως είναι η μόνη θεραπεία απέναντι σε έναν καθολικό κίνδυνο.

Λήδα Αρνέλλου

Περισσότερες πληροφορίες:

Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας - Παγκόσμια έρευνα για τη νόσο του κορωνοϊού (Covid - 19)

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Ιατρική Σχολή. Συχνές Ερωτήσεις σχετικά με τον νέο κορωνοϊό Covid - 19:

Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Τμήμα Ιατρικής, Εργαστήριο Υγιεινής και Επιδημιολογίας:

Στο παρακάτω link φαίνεται ο παγκόσμιος χάρτης εξάπλωσης του ιού όπως φαίνεται στο Παρατηρητήριο του Πανεπιστημίου Johns Hopkins των ΗΠΑ: https://www.arcgis.com/apps/opsdashboard/index.html#/bda7594740fd40299423467b48e9ecf6)

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL