Live τώρα    
21°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
18.2°C21.8°C
2 BF 49%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
19 °C
17.0°C20.3°C
2 BF 68%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
16.0°C16.6°C
4 BF 68%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
19 °C
17.1°C19.1°C
5 BF 37%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
17.1°C17.1°C
2 BF 56%
Σκοτάδι και Φως... και κάπου ανάμεσα ο Άνθρωπος
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Σκοτάδι και Φως... και κάπου ανάμεσα ο Άνθρωπος

Έτος 1666, ένας νεαρός μαθηματικός επιστρέφει στο πατρικό του σε ένα χωριό λίγο έξω από το Λονδίνο. Ο λόγος που επέστρεψε ήταν ότι είχε ξεσπάσει μια επιδημία βουβωνικής πανώλης στο Λονδίνο. Οι άθλιες συνθήκες υγιεινής, το περιορισμένο και ανεπαρκές δίκτυο υπονόμων, η κακή ρυμοτομία, που ανάγκαζε τους κατοίκους να χτίζουν πολύ κοντά τα σπίτια τους, και η απότομη αύξηση του πληθυσμού αποτελούσαν μερικούς από τους λόγους που έχασαν τις ζωές τους 100.000 άνθρωποι.

Οι καθηγητές των πανεπιστημίων, μεταξύ των οποίων και του Κέιμπριτζ, αποφάσισαν ότι το πιο ασφαλές για φοιτητές και διδάσκοντες ήταν η εκκένωση των δημόσιων χώρων όπου συγχρωτίζονται πολλοί άνθρωποι. Προφανώς, αυτή δεν ήταν η μοναδική φορά που συνέβαινε κάτι τέτοιο και δεν θα ήταν και η τελευταία.

Η πρώτη πανδημία

Αυτές τις μέρες, όλες και όλοι μας βιώνουμε μια πρωτόγνωρη -για την εποχή μας- κατάσταση. Ωστόσο, δεν είναι η πρώτη φορά που η ανθρωπότητα δοκιμάζεται από μια πανδημία. Κατά τον 4ο αιώνα μ.Χ. είχε πλήξει την Αίγυπτο μια επιδημία βουβωνικής πανώλης, η οποία ξεκίνησε από αρουραίους και στη συνέχεια εξαπλώθηκε στην ανατολική Μεσόγειο. Δύο αιώνες αργότερα, η πανώλη χτύπησε την πρωτεύουσα της βυζαντινής αυτοκρατορίας, την Κωνσταντινούπολη. Έφτασε μέσω εμπορικών πλοίων από την Αίγυπτο. Αυτοκράτορας ήταν ο Ιουστινιανός, ο οποίος είχε χτίσει την Αγία Σοφία. Υπολογίζεται ότι μόνο στην Κωνσταντινούπολη πέθαναν περίπου 300.000 άνθρωποι, ενώ συνολικά ο πληθυσμός μειώθηκε στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου κατά 30 έως 50 εκατομμύρια σ’ αυτούς τους δύο αιώνες διαρκούς επανεμφάνισης της πανώλης. Κάποιες πρόσφατες ιστορικές μελέτες έχουν αμφισβητήσει την έκταση και τις συνέπειες της πανώλης, ωστόσο παραμένει μία από τις πιο ολέθριες στιγμές της ανθρώπινης Ιστορίας.

Η δεύτερη πανδημία

Η δεύτερη πιο γνωστή πανδημία όλων των εποχών είναι η επιδημία βουβωνικής πανώλης που έπληξε την Ευρώπη στα μέσα του 14ου αιώνα. Έχει μείνει στην Ιστορία και ως Μαύρος Θάνατος. Πάνω από το ένα τρίτο του πληθυσμού στην Ευρώπη πέθανε στο χρονικό διάστημα 1347 - 1351. Ο συνολικός πληθυσμός μειώθηκε από τα 80 εκατομμύρια στα 30. Συνολικά, σε Ασία και Ευρώπη, πέθαναν περίπου 200 εκατομμύρια άνθρωποι. Συχνά λέγεται ότι οι ζωντανοί δεν έφταναν για να θάψουν τους νεκρούς. Ο Μαύρος Θάνατος ξεκίνησε από την κεντρική Ασία, έφτασε στην Ιταλία και επεκτάθηκε στη δυτική Ευρώπη, στη Βρετανία, τη Σκανδιναβία και τη Ρωσία. Και σ’ αυτή την περίπτωση, η πανδημία ξεκίνησε από μολυσμένους ψύλλους, οι οποίοι παρασιτούσαν στους αρουραίους και μεταφέρθηκαν από εμπορικά πλοία που έφτασαν στην Ιταλία. Ήταν μια λοιμώδης νόσος που προκαλούταν από ένα συγκεκριμένο βακτήριο. Σε αρκετές περιπτώσεις ο θάνατος ερχόταν σε μόλις μία μέρα. Οι ιστορικοί θεωρούν ότι πολλοί και διαφορετικοί λόγοι συνέβαλαν στην εξάπλωση του Μαύρου Θανάτου, όπως οι κακές συνθήκες υγιεινής, οι πόλεμοι και οι μετακινήσεις στρατιωτών, η εμφάνιση των πρώτων μεγάλων αστικών κέντρων και οι περιορισμένοι τρόποι αντιμετώπισής της. Όσον αφορά τις εξηγήσεις που έδιναν εκείνη την εποχή, δεν λείπουν και πιο αιρετικές απόψεις, όπως ότι η πανδημία ήταν τιμωρία του Θεού. Αυτός είναι και ο λόγος που αρκετοί άνθρωποι συνέρρεαν σε ομαδικές προσευχές για να αντιμετωπίσουν την απειλή. Επίσης, αιτία της πανούκλας θεωρήθηκαν οι Εβραίοι, οι Ρομά, οι ζητιάνοι, οι προσκυνητές που έρχονταν από άλλες περιοχές, οι λεπροί και αρκετές άλλες θρησκευτικές και κοινωνικές ομάδες. Υπήρξαν πολλές δολοφονίες αθώων, όπως στη σφαγή του Στρασβούργου το 1349, όταν και σφαγιάστηκαν 2.000 Εβραίοι.

Επιδημίες στους νεότερους αιώνες

Δεκάδες επιδημίες τρομακτικής έκτασης με εκατομμύρια νεκρούς έχουν προκληθεί τους τελευταίους αιώνες. Μερικές από αυτές ήταν η εμφάνιση της ευλογιάς στο τέλος του 16ου αιώνα στην Κεντρική Αμερική, η οποία αφάνισε σχεδόν το 90% των Ίνκας και Αζτέκων -μια ασθένεια που μετέφεραν οι Ευρωπαίοι κατακτητές- και υπάρχει μέχρι σήμερα καταμετρώντας 56 εκατομμύρια θανάτους, η περίφημη τρίτη πανδημία βουβωνικής πανώλης, που έλαβε χώρα το 1855 στην Κίνα και την Ινδία με 12 εκατομμύρια νεκρούς, η ισπανική γρίπη που ξέσπασε το 1918 και είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο 21.640.000 ανθρώπων, η ασιατική γρίπη, που εμφανίστηκε στην Κίνα το 1957 και μέσα σε έξι μήνες περίπου είχε επεκταθεί σε όλο τον πλανήτη οδηγώντας στον θάνατο 1-2 εκατομμύρια θανάτους, και αρκετές άλλες.

Πριν την αυγή είναι το πιο βαθύ σκοτάδι

Οι επιδημίες ήταν, είναι και θα είναι μέρος της φυσικής μας πραγματικότητας. Διαταράσσουν την επίφαση ασφάλειας και την ψευδαίσθηση ελέγχου που θεωρούμε ότι έχουμε πάνω στη φύση. Δοκιμάζουν τις συμπεριφορές, το ήθος, τις προτεραιότητές μας και μας θυμίζουν ότι η αναζήτηση της γνώσης και η μελέτη της φύσης έχουν αξία∙ αρκεί η αξία τους να είναι τόση όση μια ανθρώπινη ζωή. Μας διδάσκουν, όμως, και κάτι άλλο. Μας διδάσκουν ότι σε τέτοιες περιστάσεις, όταν ο άχρονος και μη αναστρέψιμος θάνατος βρίσκεται ανάμεσά μας, τίποτα δεν μπορεί να ανακόψει τη δημιουργικότητα, το πάθος για ζωή, την ανάγκη να αγγίξουμε την αιωνιότητα.

Ο 24χρονος μαθηματικός, στον έναν χρόνο καραντίνας στο πατρικό του, είχε την ευκαιρία να συλλογιστεί με ηρεμία όλα όσα είχε μάθει κατά τη διάρκεια των σπουδών του. Τον απασχόλησε ποια ήταν η δύναμη που συγκρατούσε τη Σελήνη σε τροχιά γύρω από τη Γη και υπέθεσε ότι ήταν η ίδια δύναμη που έκανε και μια πέτρα να πέφτει στην επιφάνεια της Γης. Αναρωτήθηκε τι είδους Μαθηματικά χρειάζεται για να μπορεί να υπολογίσει την ταχύτητα ενός σώματος που κινείται σε κάθε σημείο της κίνησής του και επινόησε τον απειροστικό λογισμό. Αναρωτήθηκε ποια ήταν η φύση του φωτός και πραγματοποίησε ένα πείραμα μέσα σε ένα σκοτεινό δωμάτιο με το οποίο απέδειξε ότι το λευκό φως είναι σύνθετο και τα χρώματα του ουράνιου τόξου από τα οποία αποτελείται είναι απλά και απαράλλαχτα. Ο Βρετανός μαθηματικός ήταν ο σερ Ισαάκ Νεύτων. Μέσα σε μια από τις πιο σκοτεινές περιόδους της Ιστορίας, μέσα σε ένα σκοτεινό δωμάτιο, σε ένα σπίτι όπου βίωσε μια ζοφερή παιδική ηλικία, ο Νεύτων απέδειξε το μεγαλείο του ανθρώπου, αντικατέστησε οριστικά έναν κόσμο με έναν άλλο, κατάφερε να βρει έναν δρόμο προς το φως...

Δημήτρης Πετάκος

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL