Live τώρα    
24°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
24 °C
21.7°C26.3°C
2 BF 38%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
23 °C
20.6°C24.9°C
3 BF 38%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
19 °C
19.4°C24.3°C
2 BF 55%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.4°C21.6°C
2 BF 64%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
22 °C
21.9°C23.5°C
0 BF 37%
Περί χωρών κόμβων και «δρόμων» φυσικού αερίου
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Περί χωρών κόμβων και «δρόμων» φυσικού αερίου

Του Στάθη Λουκά

Από την αρχή της Βιομηχανικής Επανάστασης, το πέρασμα από μια ενεργειακή φάση στην επόμενη προσδιοριζόταν από την πρόσθετη ενεργειακή πηγή, τον κατάλληλο τεχνολογικό εκσυγχρονισμό, τις τάσεις της αγοράς, τις υποδομές κ.λπ. Χαρακτηριστική η μετάβαση από τον άνθρακα στους υδρογονάνθρακες. Μέχρι σήμερα, το ενεργειακό σύστημα χαρακτηριζόταν από τη διαδοχική συσσώρευση των ενεργειακών πηγών και των τεχνολογιών. Σήμερα, σε συνέχεια μιας συζήτησης που διαρκεί περισσότερο από 25 χρόνια, ένας νέος παράγοντας επιδρά καθοριστικά, και με διαφορετικό τρόπο, σε μια νέα μετάβαση: το κλίμα.

Κλιματική αλλαγή και φυσικό αέριο

Η κλιματική αλλαγή, με τις αρνητικές επιπτώσεις της, προσέδωσε μεγαλύτερη αξία σε λύσεις ικανές να μειώσουν τις εκπομπές των αερίων θερμοκηπίου. Δημιουργούνταν έτσι οι προϋποθέσεις για την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών, με κόστη όλο και πιο ανταγωνιστικά, που κατόρθωσαν να επιβληθούν σε παγκόσμιο επίπεδο. Παράλληλα, η δεσμευτική πολιτική της Ε.Ε., που στόχευε συγχρόνως στον περιορισμό των εκπομπών, στην εξοικονόμηση και καλυτέρευση της αποδοτικότητας της ενέργειας και στις ΑΠΕ, δημιούργησε τις προϋποθέσεις για τη σύγχρονη ενεργειακή μετάβαση. Μετάβαση που χαρακτηρίζεται, σε αντίθεση με το παρελθόν, από μια σταδιακή εγκατάλειψη των συσσωρευμένων πηγών και τεχνολογιών και δη των ορυκτών πηγών και των αντίστοιχων τεχνολογιών.

Εκείνο που κατά κάποιον τρόπο διασώζεται σαν μεταβατικό ορυκτό καύσιμο -μέχρι την οριστική ολοκλήρωση με την ανάπτυξη των τεχνολογιών συσσώρευσης της ηλεκτρικής ενέργειας- του νέου ενεργειακού προτύπου είναι το φυσικό αέριο (Φ.Α.) λόγω των μειωμένων εκπομπών αερίων θερμοκηπίου. Από εδώ προκύπτει και η σημασία του στην ενεργειακή αγορά και όχι μόνο της Ε.Ε.

Η απεξάρτηση από τη Ρωσία και τα ευρωπαϊκά αποθέματα

Άμεση συνέπεια είναι και η ατέρμονη ενεργειακή, επίσημη και μη, παραθυρολογία ότι η χώρα μας είναι το Hub που θα συμβάλλει στην απεξάρτηση της Ευρώπης από το Φ.Α. της Gazprom. Οι λόγοι για τους οποίους αγοράζονται -στην Ευρώπη- πολύ μεγαλύτερες ποσότητες φυσικού αερίου από την Gazprom είναι διάφοροι, με κυριότερους τους γεωγραφικούς, το μέγεθος των ρωσικών αποθεμάτων, τον τρόπο τροφοδότησης και, βασικά, τους λεγόμενους νόμους της αγοράς.

Ενώ η εισαγωγή από τη Ρωσία έμεινε σταθερή μεταξύ 2007 και 2017 (210-207 δισ. κ.μ.), η εγχώρια ευρωπαϊκή παραγωγή μειώθηκε σχεδόν κατά 50 δισ. κυβικά μέτρα: η εισαγωγή μέσω αγωγών εξισώνει την τοπική παραγωγή, ενώ η εισαγωγή σαν GNL φτάνει μετά βίας τα 60 δισ. κ.μ., μόλις το 27% των εγκαταστάσεων αεριοποίησης - μετράει και εδώ η διαφορά της τιμής. Η μείωση της ευρωπαϊκής παραγωγής οφείλεται:

Πρώτον, στην εξάντληση των βρετανικών κοιτασμάτων της Βόρειας Θάλασσας.

Δεύτερον, στο ότι η Ολλανδία διέκοψε την άντληση από το μεγάλο κοίτασμα του Groningen λόγω εντόνων σεισμικών γεγονότων στην περιοχή, κάτι που πρέπει να μας προβληματίσει.

Τρίτον, η νορβηγική παραγωγή είναι στάσιμη και με τάση προοπτικής μείωσης. Από άποψη οικονομική, η τιμή του Φ.Α. της Gazprom, που είναι προσαρμοσμένη στις τιμές των ευρωπαϊκών Hub, είναι κατά το ένα τρίτο κατώτερη από τις τιμές του Φ.Α. από σχιστόλιθο, στις αγορές της Άπω Ανατολής. Η δε σταθεροποίηση των εισαγωγών από τη Ρωσία επιβεβαιώνεται και από την κατασκευή του North Stream 2, που θα προσθέσει 55 δισ. κ.μ. στα άλλα τόσα του North Stream 1: μέρος του Φ.Α. που θα μεταφέρει θα χρησιμοποιηθεί για την αντικατάσταση του γερμανικού άνθρακα στην ηλεκτροπαραγωγή ώστε να μειωθούν οι εκπομπές ισοδύναμου διοξειδίου του άνθρακα.

Η Τουρκία και οι εναλλακτικοί διάδρομοι

Αν λάβουμε υπόψη την αναρχία της Λιβύης, τη στροφή της Αλγερίας στη στήριξη της οικονομικής ανάπτυξης της χώρας στη χρήση του Φ.Α. και ότι η Ε.Ε. δεν μπορεί να επιχορηγεί εσαεί την Πολωνία και τις χώρες της Βαλτικής με την κάλυψη της διαφοράς του κόστους του σχιστολιθικού Φ.Α., υπάρχει λαμπρό πεδίο για τη διά αγωγού προώθηση του υποθετικού (από άποψη μεγέθους) Φ.Α. νοτίως της Κύπρου κ.λπ. Η ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης μειώνεται με τη χρήση του σχιστολιθικού Φ.Α. γιατί είναι ακριβότερο και δεν είναι τυχαίο ότι προτιμά την αγορά της Άπω Ανατολής.

Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι όσο επιβραδύνονται -λόγω διεθνών αντιθέσεων, από την πλευρά της Τουρκίας- οι διαδικασίες προσδιορισμού του μεγέθους και κατά συνέπεια της άντλησης των πιθανών κοιτασμάτων, τόσο περισσότερο θα γίνεται προβληματική, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η ανταγωνιστικότητά τους.

Είναι υπαρκτοί άλλοι δύο λόγοι που μπορεί να μειώσουν την ανταγωνιστική τους ικανότητα.

Πρώτον, προς τα πού θα μεταφερθεί το Φ.Α. τους, βαλκανική και κεντρική Ευρώπη ή Ιταλία κ.λπ. Δεύτερον, η διαδρομή του αγωγού θα είναι, βασικά, υποθαλάσσια ή διά ξηράς; Η υποθαλάσσια διαδρομή, με κατάληξη την Απουλία, πέρα από τις τεχνικές δυσκολίες και το μεγαλύτερο κόστος, είναι κατά κάποιον τρόπο προβληματική. Αν λάβουμε υπόψη τις τεράστιες δυσκολίες που προέκυψαν για τον TAP, είναι πάρα πολύ δύσκολο η ιταλική αυτή περιφέρεια να δεχθεί την κατάληξη ενός νέου αγωγού φυσικού αερίου. Αυτό γίνεται ακόμα πιο δύσκολο αν προσθέσουμε και την έντονη αντίδραση όχι μόνο περιβαλλοντικών οργανώσεων, αλλά και ενός σημαντικού φάσματος πολιτικών δυνάμεων –κυβερνητικών και αντιπολίτευσης- απέναντι στη χρήση ορυκτών καυσίμων.

Η διά ξηράς όδευση, μέσω Τουρκίας, με κατάληξη τα Βαλκάνια και την πιθανή «όσμωση» με τον ΤΑP (αύξηση της δυνατότητας μεταφοράς να συμπληρωθεί με «κυπριακό» Φ.Α. οι ευρωπαϊκοί κανόνες το επιτρέπουν) - σε ό,τι σχετίζεται με την Ιταλία - θα έχει το μικρότερο κόστος. Ενώ μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην απεξάρτηση των βαλκανικών χωρών από το ρωσικό Φ.Α. (γύρω στα 10 δισ. κ.μ.), καθώς και στην κάλυψη των αναγκών σε Φ.Α. της Τουρκίας, που θα έχει ανάγκη να προσθέσει για το 2030 γύρω στα 20 δισ. κ.μ. στη σημερινή της κατανάλωση. Σημαντικό στοιχείο στο πλαίσιο μιας συνολικής συζήτησης-διαπραγμάτευσης για το Κυπριακό.

Από την άλλη μεριά, δεν πρέπει να μας ξεφεύγει της προσοχής ότι ο ΤΑΠ περνάει από την Τουρκία και ότι αυτή είναι ο φυσικός κόμβος δυνητικών αγωγών προς την Ευρώπη, από τις τρεις χώρες που έχουν -κατά σειρά μεγέθους- τα μεγαλύτερα αποθέματα Φ.Α: Ρωσία, Ιράν, Κατάρ. Ενώ υπάρχει ήδη ο Blue Stream 16 δισ. κ.μ. (Ρωσία) και είναι υπό κατασκευή ο Turkish Stream (Ρωσία) σημαντικής ικανότητας μεταφοράς 31.5 δισ. κ.μ. με στόχευση Βουλγαρία και Σερβία, Ουγγαρία, Αυστρία, Σλοβακία.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL