Με την επιτάχυνση της οικονομικής ανάκαμψης και την σε ετήσια βάση βελτίωση όλων των δεικτών οικονομικού κλίματος το εντεκάμηνο 2018 , καθίσταται φανερό πως το μομέντουμ εκκίνησης του 2019 είναι θετικό, όπως καταγράφεται στο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων του υπουργείου Οικονομίας και Ανάπτυξης.
Πάντως, προς το παρόν, η συνεχιζόμενη επέκταση της παγκόσμιας δραστηριότητας αναμένεται να συνεχίσει να υποστηρίζει τις ελληνικές εξαγωγές. Εντούτοις, υπάρχουν κίνδυνοι που σχετίζονται με τη σοβαρή επιβράδυνση της ανάπτυξης στην Ευρώπη (από 2,7% το α’ τρίμηνο 2017 σε 1,7% το γ’ τρίμηνο 2018), την κάθετη πτώση στην Ε.Ε. του δείκτη ΡΜΙ (κατά ΕΚΤ, ο πλέον σημαντικός για εκτίμηση προσεχούς ανάπτυξης) και την άνοδο του εμπορικού προστατευτισμού παγκοσμίως, γεγονός που θα μπορούσε να αποτελέσει σοβαρή απειλή για τις ελληνικές εξαγωγές και συνεπώς του ηγετικού τους ρόλου στην αναπτυξιακή διαδικασία.
Ανάπτυξη και αναδιανομή υπέρ των αδυνάμων
Με βάση το πλαίσιο αυτό, δεν είναι υπερβολή ο ισχυρισμός ότι η ελληνική οικονομία πλέον αναπτύσσεται σε ένα ολοένα και πιο ρευστό διεθνές περιβάλλον και για τον σκοπό αυτό οφείλει να ενισχύσει την εγχώρια ζήτηση (επενδύσεις και κατανάλωση) προκειμένου να αντισταθμίσει τις ενδεχόμενες διεθνείς αντιξοότητες του 2019. Από την άποψη αυτή, η ενίσχυση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος με συγκεκριμένες διαρθρωτικές αλλαγές που να διευκολύνουν τις επενδύσεις, όπως και η τόνωση της καταναλωτικής δαπάνης μέσω της αναδιανομής εισοδημάτων υπέρ των πιο αδύναμων ομάδων του πληθυσμού, εξυπηρετούν την προσαρμογή και συνέχιση της αναπτυξιακής πολιτικής στην τρέχουσα συγκυρία.
Ενίσχυση του διαθέσιμου εισοδήματος το 2019
Ειδικότερα, η απόφαση επέκτασης των συλλογικών συμβάσεων εργασίας (σε εργαζόμενους σε τράπεζες, ταξιδιωτικά και τουριστικά γραφεία, ναυτιλιακά πρακτορεία και εταιρείες, ξενοδοχεία κ.ά.), η κατάργηση του υποκατώτατου μισθού και η αύξηση του κατώτατου μισθού, η μη περικοπή των συντάξεων, η διανομή του κοινωνικού μερίσματος και μια σειρά άλλα μέτρα υπέρ των ασθενέστερων εισοδηματικά και με υψηλή ροπή προς κατανάλωση (μείωση ασφαλιστικών εισφορών κ.ά.) αναμένεται να ενισχύσουν το διαθέσιμο εισόδημα και να τονώσουν την καταναλωτική ζήτηση το 2019. Συγχρόνως, μετά τις σημαντικές αλλαγές (στο πλαίσιο του τρίτου προγράμματος 2015-2018) στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης και συνταξιοδότησης, στις αγορές προϊόντων, στην ενέργεια, στην αποτελεσματικότητα του δημόσιου τομέα (συμπεριλαμβανομένου ενός κεντρικού συστήματος προμηθειών και μεταρρύθμιση της διαχείρισης του ανθρώπινου δυναμικού), στη διαφάνεια (χρηματοδότηση πολιτικών κομμάτων) κ.ά., υπάρχουν "σοβαρές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στο επιχειρηματικό θεσμικό πλαίσιο και περιβάλλον, τα αποτελέσματα των οποίων αναμένεται προσεχώς να γίνουν έντονα ορατά", σύμφωνα με το υπουργείο Οικονομίας.
Αλλαγές στις επενδύσεις
Για τους παραπάνω λόγους προωθούνται οι εξής αλλαγές:
- Στον νέο νόμο - πλαίσιο περί επενδυτικών κινήτρων (Ν. 4399/2016), που προβλέπει, μεταξύ άλλων, ταχείες διαδικασίες και σταθερό φορολογικό καθεστώς για μεγάλα επενδυτικά σχέδια και καθορίζει ελάχιστη επένδυση με απαίτηση προϋπολογισμού για επιδοτήσεις ΜΜΕ, νέες κατηγορίες επιδοτούμενων δαπανών και νέα χρηματοδοτικά μέσα.
- Στον νέο νόμο για τις στρατηγικές επενδύσεις.
- Στον εξορθολογισμό των διαδικασιών χορήγησης αδειών για επενδύσεις με αντικατάσταση της εκ των προτέρων αδειοδότησης με επιτόπια παρακολούθηση σε επιλεγμένους τομείς (παραγωγή τροφίμων και ποτών, δραστηριότητες τουρισμού και ψυχαγωγίας).
- Στην αναθεώρηση των διαδικασιών χορήγησης άδειας εγκατάστασης και λειτουργίας για περιβαλλοντικές επιχειρήσεις. Στον αναθεωρημένο κώδικα πτώχευσης εταιρειών και στις αναθεωρήσεις του νόμου περί πτωχεύσεων για τα νοικοκυριά (συμπεριλαμβανομένης της άρσης της εμπιστευτικότητας των τραπεζικών λογαριασμών).
- Στην εισαγωγή ενός πλαισίου διαχείρισης μη εξυπηρετούμενων δανείων και τη ρύθμιση οφειλών μέσω εξωδικαστικού μηχανισμού.
Μετα-προγραμματικές στοχεύσεις
Σε συνέχεια των παραπάνω και στο πλαίσιο των μετα-προγραμματικών στοχεύσεων πολιτικής, αναμένεται: i) η πλήρης έναρξη του προτύπου ηλεκτρικής ενέργειας Target (έως τα μέσα του 2019), ii) η πλήρης εφαρμογή της μεταρρύθμισης των αδειών για επενδύσεις (έως τα μέσα του 2020), iii) η εφαρμογή του τριετούς σχεδίου δράσης για τη Δικαιοσύνη (συμπεριλαμβανομένης της ηλεκτρονικής δικαιοσύνης, έως τα μέσα του 2020), iv) η ολοκλήρωση της χωροταξικής και δασικής χαρτογράφησης (έως τα μέσα του 2021), και v) η ολοκλήρωση της εθνικής πύλης για την κωδικοποίηση και τη μεταρρύθμιση της ελληνικής νομοθεσίας (έως τα μέσα του 2022). Τέλος, ένα πλαίσιο προώθησης ηλεκτρονικών συναλλαγών για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής και της διαφθοράς.
Ποιοι τομείς ευνοούνται από τις επενδύσεις
Στις νέες συνθήκες επιχειρηματικής δράσης που δημιουργούνται, οι θετικές υποκείμενες τάσεις στις επενδύσεις αναμένεται να ενισχυθούν περαιτέρω τόσο στο υπόλοιπο του έτους, μέσω της σημαντικής επιτάχυνσης των εκταμιεύσεων που προβλέπει ο προϋπολογισμός του 2019 από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ετήσια αύξηση 21,7% στο 4ο τρίμηνο του 2018), όσο και στο 2019, χάρη στις σχεδιαζόμενες επενδύσεις από τη βιομηχανία (ο ΣΕΒ κάνει λόγο για 16 δισ. επενδύσεις τα επόμενα χρόνια μόνο από τα μέλη του) και τις νέες εκταμιεύσεις δανείων από τις τράπεζες (υπολογίζονται σε 10 δισ. από τις τέσσερις συστημικές τράπεζες το 2019) με κατεύθυνση επιχειρήσεις στην ενέργεια, τον τουρισμό, τη μεταποίηση και τις εξαγωγές. Υπέρ της εκτίμησης αυτής συνηγορούν τα αποτελέσματα πρόσφατης ευρωπαϊκής έρευνας (European CFO Survey, Autumn 2018, Deloitte), σύμφωνα με την οποία τα επιχειρηματικά στελέχη στην Ελλάδα αποτιμούν σε χαμηλότερα συγκριτικά επίπεδα την εξωτερική χρηματοοικονομική αβεβαιότητα έναντι των Ευρωπαίων ομολόγων τους (44% έναντι 55%), ενώ συγχρόνως εμφανίζουν ισχυρότερη διάθεση για ανάληψη επιχειρηματικού ρίσκου (32% έναντι 24% αντίστοιχα).
