Του Λόη Λαμπριανίδη*
Οι Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις αποτελούν τον βασικό πυλώνα της ελληνικής επιχειρηματικότητας ακολουθώντας τον γενικό κανόνα που ισχύει σε όλες τις χώρες του κόσμου. Στη χώρα μας το ποσοστό ανέρχεται σε 99,95% ενώ ο μ.ό. του ΟΟΣΑ είναι 99,7%. Η διαφοροποίηση όμως που ανάγεται σε εθνικό μας "πρόβλημα" εντοπίζεται στο πολύ υψηλό ποσοστό των πολύ μικρών επιχειρήσεων σε σχέση με τον μ.ό. των χωρών του ΟΟΣΑ (οι επιχειρήσεις που απασχολούν μέχρι 9 άτομα στην Ελλάδα ανέρχονται σε ποσοστό 96,4% έναντι 90,4% του ΟΟΣΑ).
Το πολύ μικρό μέγεθος των επιχειρήσεων, οι οποίες μάλιστα αδυνατούν να μετασχηματιστούν σε μεγαλύτερες, αποτελεί αυτοτελώς αιτία δυσλειτουργιών καθώς οδηγεί σε χαμηλή παραγωγικότητα, σε αδυναμία πρόσβασης σε χρηματοδότηση, σε χαμηλό βαθμό διεθνοποίησης, σε αδυναμία μετασχηματισμού, δικτύωσης και ανάπτυξης οικονομιών κλίμακας, σε κυριαρχία της επιχειρηματικότητας ανάγκης και της άτυπης επιχειρηματικότητας.
Η πληθώρα των ΜμΕ έχει ταυτόχρονα και μια σημαντικά θετική διάσταση: Με δεδομένο ότι αποτελούν τη «ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας και συναποτελούν τη μεσαία τάξη», μπορούν υπό κατάλληλες συνθήκες να διασφαλίσουν μια βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη αλλά και οικονομική δημοκρατία.
Απειλή για τη δημοκρατία
Στα μεταπολεμικά χρόνια και έως τη δεκαετία του 1970 η παραγωγικότητα και η οικονομική ανάπτυξη συμβάδιζαν με την κοινωνική συνοχή αλληλοτροφοδοτούμενες σε σημαντικό βαθμό. Όμως, σταδιακά οδηγηθήκαμε σε διαρκή μεγέθυνση των πολυεθνικών επιχειρήσεων, των γιγαντιαίων κεφαλαίων συμμετοχών, των μεγάλων επενδυτικών τραπεζών.
Δημιουργήθηκε έτσι μία τάξη εξαιρετικά πλούσιων ανθρώπων που κατέχει μεγάλο και συνεχώς αυξανόμενο ποσοστό του παγκόσμιου πλούτου (το 2017 το 1% πληθυσμού κατείχε πάνω από το 50% του παγκόσμιου πλούτου, ενώ 8 άτομα κατείχαν όσο και τα 3,6 δισεκατομμύρια άτομα που απαρτίζουν το φτωχότερο μισό της ανθρωπότητας).
Το γεγονός αυτό, που πλέον είναι πολύ έντονο και εντός των συνόρων, με τις τεράστιες κοινωνικές ανισότητες που επιφέρει, είναι ασύμβατο όχι μόνο με την κοινωνικά βιώσιμη ανάπτυξη, αλλά και με την ίδια τη δημοκρατία, με συνέπειες την πολύ ανησυχητική άνοδο της Ακροδεξιάς παγκοσμίως αλλά και τις πρόσφατες απόπειρες χειραγώγησης εκλογικών αποτελεσμάτων από επιχειρηματικούς ομίλους.
Πώς μπορούμε επομένως να αναχαιτίσουμε τη συγκέντρωση της παραγωγικής ικανότητας στα χέρια ελάχιστων ιδιωτών και μεγάλων εταιρειών;
Ισχυρό αντίβαρο στην υπερσυγκέντρωση πλούτου
Ιστορικά έχει επιχειρηθεί μέσω της εκτεταμένης κρατικής ιδιοκτησίας ή μέσω κρατικής παρέμβασης με χρήση ρυθμιστικών αρχών, όπως η Επιτροπή Ανταγωνισμού. Οι λύσεις αυτές όμως αποδείχθηκαν άκαρπες καθώς εμφανίστηκαν πολλά φαινόμενα «αιχμαλώτισης» των ρυθμιστικών αρχών από τις εποπτευόμενες επιχειρήσεις, αλλά και οι λεγόμενες «περιστρεφόμενες πόρτες» για τα στελέχη των επιχειρήσεων και των ρυθμιστικών οργάνων.
Κατά την άποψή μας, ο μόνος τρόπος να ελεγχθεί η υπερσυγκέντρωση πλούτου και ισχύος είναι μέσω της ανάπτυξης ενός ισχυρού τομέα μικρομεσαίων επιχειρήσεων, ο οποίος θα λειτουργήσει ως ουσιαστικό αντίβαρο ισχυροποίησης της αποδυναμωμένης μεσαίας τάξης και ευρύτερης διάχυσης του πλούτου. Η ενίσχυση της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας για να είναι αποτελεσματική, πρέπει να γίνει σε συγκεκριμένη κατεύθυνση:
* Με την υποβοήθηση των ΜμΕ ώστε να αποκτήσουν ένα κρίσιμο μέγεθος μέσω συγχωνεύσεων και συνεργασιών (παραγωγικοί συνεταιρισμοί, clusters κ.λπ.) ή μέσω συμμετοχής σε εγχώριες ή και παγκόσμιες αλυσίδες αξίας.
* Με τη δημιουργία υποστηρικτικής δομής που θα σταθεί αρωγός στις ΜμΕ ώστε να μπορέσουν να ανταποκριθούν στις προκλήσεις της παγκοσμιοποίησης.
Πρόταση για οργάνωση δομής στήριξης των ΜμΕ
Κάθε ΜμΕ, ακόμη και ένα μικρό μαγαζί της γειτονιάς, με την αλματώδη αύξηση του ηλεκτρονικού εμπορίου -όπου έχουν δημιουργηθεί επιχειρήσεις - κολοσσοί - που μάλιστα ενώ έχουν τζίρους δισεκατομμυρίων πληρώνουν απειροελάχιστους φόρους- πρέπει να έχει τη δυνατότητα να πουλάει τα προϊόντα του σε τιμές που είναι διεθνώς ανταγωνιστικές. Αλλά μέχρι σήμερα σε αυτή τη δύσκολη συγκυρία οι επιχειρήσεις αυτές στη χώρα μας αγωνίζονται σχεδόν μόνες.
Θεωρήσαμε λοιπόν πως είναι απαραίτητη η δημιουργία μιας συνεκτικής δομής που θα σταθεί αρωγός στις ΜΜΕ ώστε να μπορέσουν να ανταποκριθούν στις προκλήσεις της παγκοσμιοποίησης. Η δομή αυτή θα παρέχει ηλεκτρονικές υπηρεσίες κεντρικά και θα έχει αντένες στις Περιφέρειες, προκειμένου να προσφέρονται και σε τοπικό επίπεδο υπηρεσίες υψηλού επιπέδου, με πλήρη αξιοποίηση της ψηφιακής τεχνολογίας.
Η δομή θα παρέχει εξατομικευμένη συμβουλευτική υποστήριξη, χωρίς να λειτουργεί ανταγωνιστικά με την αγορά των συμβούλων. Θα δραστηριοποιηθεί στην ευρύτερη συμβουλευτική και δικτύωση, την τεχνολογική - ψηφιακή αναβάθμιση, την υποβοήθηση της εξαγωγικής διείσδυσης μέσω ενημέρωσης για διεθνείς τάσεις, τη διευκόλυνση πρόσβασης σε διεθνείς αγορές, καθώς και την προτυποποίηση και απόκτηση brand name. Συγκεκριμένα οι υπηρεσίες του δικτύου στοχεύουν σε τρία αλληλένδετα αποτελέσματα:
* Λειτουργούν πρωτίστως ως facilitator διασφαλίζοντας τη σύζευξη μεταξύ των αναγκών που εκφράζουν ρητά ή άρρητα οι επιχειρήσεις με τα προσφερόμενα από το Δημόσιο εργαλεία και υπηρεσίες.
* Λειτουργεί, δευτερευόντως, σε ακόμη πιο εξατομικευμένη βάση, στοχεύοντας στην υποστήριξη επιχειρήσεων στη διαδικασία επιχειρηματικής ανάπτυξης ή/και αναδιάρθρωσής τους.
* Διαμορφώνει και υλοποιεί ενεργητικές πολιτικές για την επιχειρηματικότητα με δράσεις συλλογικής υποστήριξης.
Στην κορυφή της δομής θα λειτουργεί το επιτελικό όργανο διοίκησης με τους γ.γ. Βιομηχανίας, Εμπορίου και Ιδιωτικών Επενδύσεων του υπουργείου Οικονομίας και Ανάπτυξης και εκπροσώπους της Κεντρικής Ένωσης Επιμελητηρίων, της ΓΣΕΒΕΕ, της ΕΣΕΕ και το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (EKT).
Το ΕΚΤ θα αναλάβει την παροχή υπηρεσιών και το συντονισμό δράσεων σε κεντρικό επίπεδο σε συνεργασία κατά περίπτωση με τα ινστιτούτα των επαγγελματικών φορέων και επιμελητηρίων και τα πανεπιστήμια. Η κεντρική δομή θα αναλαμβάνει πρωτοβουλίες διερεύνησης των αναγκών της αγοράς και των επιχειρήσεων και συλλογικής υποστήριξης σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, ενώ θα επιφορτίζεται με την παροχή τεχνογνωσίας, την οργάνωση και υποστήριξη δράσεων για την ανάπτυξη διευρυμένων επιχειρηματικών σχημάτων σε επίπεδο παραγωγής, μεταποίησης και εμπορίας.
Οι δομές παροχής υπηρεσιών σε επίπεδο νομού θα στεγαστούν στα 59 επιμελητήρια της χώρας.
Η διαδικασία επιλογής των στελεχών θα γίνει μέσα από ένα κεντρικό σύστημα αξιολόγησης. Παράλληλα θα διαμορφωθεί ειδικό επικαιροποιημένο μητρώο μεντόρων - συμβούλων.
Η χρηματοδότηση της δομής του δικτύου θα γίνει για διάρκεια τριών ετών, στο τέλος της οποίας θα αξιολογηθεί το συνολικό εγχείρημα. Ο προϋπολογισμός θα καλύψει κατά κύριο λόγο δαπάνες ανθρώπινου δυναμικού, που υπολογίζεται σε 150 άτομα περίπου. Στόχος θα είναι η παροχή υπηρεσιών σε περίπου 2.000 επιχειρήσεις ανά έτος για διά ζώσης επικοινωνία, ενώ εκτιμάται ότι μπορούν να εξυπηρετηθούν μέσω των ηλεκτρονικών εργαλείων άλλες περίπου 2.000 επιχειρήσεις κατ’ έτος.
Η δημιουργία της δομής έχει ήδη συμφωνηθεί με την Κεντρική Ένωση Επιμελητηρίων, τη ΓΣΕΒΕΕ και την ΕΣΕΕ και οι προκηρύξεις για προσωπικό θα αρχίσουν στα τέλη Ιανουαρίου.
Η πρωτοβουλία αυτή δεν είναι προσχηματική. Είναι βαθιά μου πεποίθηση ότι η δομή θα καταφέρει να σταθεί ως ουσιαστικός αρωγός στις ΜμΕ και θα τις βοηθήσει να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις συμβάλλοντας όχι μόνο στη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη της χώρας, αλλά και στην εμβάθυνση της οικονομικής δημοκρατίας.
* Ο Λόης Λαμπριανίδης είναι γενικός γραμματέας Στρατηγικών και Ιδιωτικών Επενδύσεων στο υπουργείο Οικονομίας και Ανάπτυξης
