Οι δικηγόροι, οι λογιστές, οι μεσίτες ακινήτων καθώς και οι συμβολαιογράφοι αποτελούν τους τέσσερις επαγγελματικούς κλάδους οι οποίοι βρίσκονται στη ζώνη υψηλού κινδύνου ως προς ενδεχόμενο ξεπλύματος βρόμικου χρήματος στην Ελλάδα. Υψηλό επίπεδο κινδύνου όμως αντιμετωπίζει και ακόμη ένας κλάδος, εκείνος των παρόχων υπηρεσιών εμβασμάτων, με τον τραπεζικό κλάδο να ακολουθεί με επίπεδο κινδύνου χαρακτηρισμένο ως «μέσο - υψηλό».
Σύμφωνα με σχετική έκθεση, η οποία δόθηκε χθες στη δημοσιότητα από το υπουργείο Οικονομικών και η οποία βασίστηκε σε ποσοτικά και ποιοτικά στοιχεία των διωκτικών αρχών (ΕΛ.ΑΣ., ΣΔΟΕ και τελωνεία), των εποπτικών αρχών, της Αρχή Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες και της ΑΑΔΕ, και ποιοτικά στοιχεία των εισαγγελικών και δικαστικών αρχών καθώς και σε στοιχεία από έρευνες αναγνωρισμένων ιδρυμάτων και εκθέσεις διεθνών οργανισμών, ο μη χρηματοπιστωτικός τομέας και ειδικότερα ορισμένα από τα επαγγέλματα που εντάσσονται σε αυτόν συμμετέχουν σε δραστηριότητες που σχετίζονται με υψηλή απειλή για ξέπλυμα χρήματος. Ως εκ τούτου, τα επαγγέλματα αυτά είναι και ευάλωτα στον κίνδυνο ξεπλύματος χρήματος. Για παράδειγμα, αναφέρεται σχετικά ότι:
* Οι συμβολαιογράφοι, οι δικηγόροι και οι μεσίτες ακινήτων οι οποίοι μεσολαβούν στις αγοραπωλησίες ακινήτων δύναται να συμμετέχουν στη φοροδιαφυγή, η οποία αποτελεί βασικό αδίκημα του ξεπλύματος χρήματος και χρησιμοποιούνται συχνά ως διαμεσολαβητές για τη νομιμοποίηση εσόδων προερχόμενων από διαφθορά και παράνομη διακίνηση ναρκωτικών, πολλές φορές και εν αγνοία τους. Τα στοιχεία από τους φορολογικούς ελέγχους έδειξαν ότι οι πραγματικές τιμές πώλησης των ακινήτων ήταν συνήθως και για μεγάλο χρονικό διάστημα, ιδιαίτερα πριν από την οικονομική κρίση που έπληξε τη χώρα, κατά πολύ μεγαλύτερες σε σχέση με την αναγραφόμενη στο συμβόλαιο τιμή, που συνέπιπτε με την αντικειμενική αξία του ακινήτου. Κατά συνέπεια, οι αγοραστές κατέβαλαν φόρο κατά πολύ μικρότερο του αναλογούντος.
* Όσον αφορά τους δικηγόρους, τους συμβολαιογράφους αλλά και τους λογιστές - φοροτεχνικούς, η απειλή για ξέπλυμα χρήματος σχετίζεται με τη συμμετοχή τους στη δημιουργία, τη λειτουργία ή τη διαχείριση εταιρειών δεδομένου ότι ορισμένες φορές επιχειρείται νομιμοποίηση εσόδων από τα βασικά εγκλήματα (όπως είναι π.χ. η διακίνηση ναρκωτικών) μέσω νέων ή υφιστάμενων επιχειρήσεων.
* Οι έμποροι αγαθών υψηλής αξίας χρησιμοποιούνται από εγκληματικές ομάδες για να νομιμοποιήσουν τα έσοδα από παράνομη δραστηριότητα η οποία αφορά κυρίως λαθρεμπόριο ή αδικήματα κατά της ιδιοκτησίας. Το επίπεδο απειλής για τον κλάδο χαρακτηρίζεται ως «μέσο», τα δε προϊόντα του εγκλήματος, τα οποία προέρχονται κυρίως από εγκλήματα κατά της ιδιοκτησίας, νομιμοποιούνται και μέσω των ενεχυροδανειστών. Το επίπεδο απειλής για τον κλάδο χαρακτηρίζεται ως «μέσο».
Τα capital controls επέκτειναν τη χρήση πλαστικού χρήματος
"Ευεργετικές" επιπτώσεις των capital controls στην αύξηση της χρήσης πλαστικού χρήματος διαπιστώνονται στην έκθεση. Οι επιχειρήσεις και οι καταναλωτές προσαρμόστηκαν σε μεγάλο βαθμό, όπως αναφέρεται σε αυτή, στην πραγματοποίηση πληρωμών χωρίς μετρητά μετά την εφαρμογή των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων, όπως προκύπτει από τα κατωτέρω δεδομένα (τα στοιχεία τα οποία παρατίθενται αφορούν το τέλος του 2017):
* Ο αριθμός των τερματικών ΡΟS σε σημεία πώλησης αυξήθηκε σημαντικά και συγκεκριμένα κατά 312.459 (87%).
* Οι συναλλαγές οι οποίες πραγματοποιούνται με κάρτες πληρωμών αυξήθηκαν και αυτές κατά 245,2 εκατομμύρια (ή σε ποσοστό κατά 79%), όπως επίσης αυξήθηκαν και οι ηλεκτρονικές μεταφορές πιστώσεων κατά 24%.
* Η αξία συναλλαγών με κάρτες πληρωμών αυξήθηκε κατά 7,1 δισ. ευρώ (αύξηση κατά 45%).
* Η αξία των τραπεζικών συναλλαγών μέσω Διαδικτύου (internet banking) και κινητής τηλεφωνίας (mobile banking) αυξήθηκε κατά 29% (11,2 δισ. ευρώ) και 82% (359 εκατομμύρια ευρώ) αντίστοιχα.
Με βάση τα παραπάνω στοιχεία, οι περιορισμοί στην κίνηση κεφαλαίων, εκτός από τις αρνητικές οικονομικές τους επιπτώσεις, προήγαγαν τη χρήση καρτών και ηλεκτρονικών συναλλαγών για τη διενέργεια πληρωμών, με αποτέλεσμα τον μετριασμό του κινδύνου ξεπλύματος χρήματος και ειδικότερα εκείνου που προκύπτει από τον κίνδυνο φοροδιαφυγής».
Χρυσές βίζες
Σε ειδική ενότητα της έκθεσης όπου αναλύεται η «τρωτότητα» του συμβολαιογραφικού επαγγέλματος έναντι του μαύρου χρήματος σημειώνεται ότι αυτή αυξάνεται από τη μη απαγόρευση της χρήσης μετρητών κατά τις αγοραπωλησίες ακινήτων. "Αποτέλεσμα της χρήσης μετρητών είναι η ύπαρξη αυξημένου κινδύνου φοροδιαφυγής και κατ’ επέκταση νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες".
Επισημαίνεται, ωστόσο, ότι για τις περιπτώσεις αγοροπωλησίας ακινήτου ή μίσθωσης ξενοδοχειακών καταλυμάτων ή τουριστικών κατοικιών άνω των 250.000 ευρώ, για τις οποίες χορηγείται σε πολίτη τρίτης χώρας άδεια διαμονής, το τίμημα καταβάλλεται με δίγραμμη τραπεζική επιταγή ή με άλλη τραπεζική συναλλαγή τα ειδικότερα στοιχεία της οποίας πρέπει να δηλώνονται υπευθύνως από τους συμβαλλόμενους ενώπιον του συμβολαιογράφου που συντάσσει το συμβόλαιο και τα αναγράφει σε αυτό. Επίσης, η χρήση μετρητών έχει περιοριστεί από το 2015 και μετά λόγω των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων.
Παρά τα ανωτέρω, οι συμβολαιογράφοι σε σχετική ερώτηση στο ερωτηματολόγιο δήλωσαν σε ποσοστό 88% ότι στις συναλλαγές στις οποίες εμπλέκονται γίνεται χρήση μετρητών και συνεπώς το ύψος των δραστηριοτήτων του κλάδου σε μετρητά κρίνεται υψηλό.
Αναφορικά με το μέγεθος της παραοικονομίας, η έκθεση την προσδιορίζει στο 20% του ΑΕΠ, δηλαδή περί τα 36 δισ. ευρώ.
