Θα σκεφτόμασταν άραγε παλαιότερα ότι θα μπορούσαμε να σταθούμε μπροστά στην Ακρόπολη και να τη δούμε όπως ήταν χιλιάδες χρόνια πριν; Είχαμε άραγε σκεφτεί ότι θα μπορούσαμε να “ακούμε” βιβλία μέσω του κινητού μας τηλεφώνου ή ότι η παραγγελία μας σε μια καφετέρια, αντί να γράφεται στο παραδοσιακό μπλοκάκι, θα καταχωρείται ηλεκτρονικά σε μια ειδική εφαρμογή;
Τομείς της τεχνολογίας εξελίσσονται με ιλιγγιώδη ταχύτητα επιδεικνύοντας εντυπωσιακές βελτιώσεις σε προϊόντα, αγαθά και υπηρεσίες με τρόπο που πολλές φορές μας εκπλήσσουν. Πίσω όμως από κάθε καινοτόμο προϊόν ή υπηρεσία βρίσκονται οι ιδέες.
Στην Ελλάδα της οικονομικής κρίσης η δημιουργικότητα και η εφευρετικότητα είναι διάχυτες και παρούσες, όπως προκύπτει από την έρευνα του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ) που διενεργήθηκε σε συνεργασία με την Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) σε περίπου 11.000 επιχειρήσεις. Σύμφωνα με τα στοιχεία, την περίοδο 2014-2016 έχει καταγραφεί σημαντική αύξηση των καινοτόμων επιχειρήσεων στη χώρα μας με το ποσοστό να αγγίζει το 57,5% και σημειώνοντας αύξηση 6,7% σε σχέση με την προηγούμενη τριετία (Διάγραμμα 1).
Ειδικότερα στον τομέα της βιομηχανίας το ποσοστό ανέρχεται σε 59,5% την τελευταία τριετία σε σχέση με 54,5% την περίοδο 2012-2014 και 52,8% την περίοδο 2010-2012.
Σύμφωνα με την έρευνα, παρατηρείται αύξηση των ποσοστών, διαχρονικά, μεταξύ 2010 και 2016, η οποία επιβεβαιώνεται από τις επιδόσεις σε όλους τους επιμέρους κλάδους: παροχή νερού - επεξεργασία λυμάτων, διαχείριση αποβλήτων και δραστηριότητες εξυγίανσης, μεταποίηση, ορυχεία και λατομεία, και παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, φυσικού αερίου, ατμού και κλιματισμού (Διάγραμμα 2). Την ίδια ώρα αντιστρέφεται η μείωση που είχε παρατηρηθεί τα προηγούμενα χρόνια στις επιχειρήσεις των υπηρεσιών με το ποσοστό να φτάνει το 56,5% την περίοδο 2014-2016 από 54,5% σε σχέση με την προηγούμενη τριετία (Διάγραμμα 3).
Η αυξητική τάση εντοπίζεται κυρίως στους κλάδους “Ενημέρωση και επικοινωνία” και “Επαγγελματικές, επιστημονικές και τεχνικές δραστηριότητες”, ενώ σημαντική αύξηση των ποσοστών καταγράφεται στον τομέα “Χρηματοπιστωτικές και ασφαλιστικές δραστηριότητες” (από το 49% την περίοδο 2012-2014 έφτασε στο 57,4% το 2014-2016). Στο Διάγραμμα 4 παρουσιάζεται η καινοτομία των ελληνικών επιχειρήσεων ανά τάξη μεγέθους την περίοδο 2014-2016 καταγράφονται υψηλά ποσοστά καινοτομίας.
Καινοτομία προϊόντος / διαδικασίας
Βελτίωση των επιδόσεων των ελληνικών επιχειρήσεων καταγράφονται και ως προς την καινοτομία προϊόντων (η εισαγωγή στην αγορά ενός προϊόντος, αγαθού ή υπηρεσίας που είναι είτε νέο είτε σημαντικά βελτιωμένο), αλλά και ως προς την καινοτομία διαδικασίας (η εφαρμογή μίας νέας ή βελτιωμένης διαδικασίας παραγωγής, μεθόδου διανομής ή δραστηριότητας υποστήριξης για αγαθά ή υπηρεσίες). Στους δύο αυτούς τύπους καινοτομίας καταγράφεται αύξηση της τάξης του 8,4% το 2016-2014 σε σχέση με την προηγούμενη τριετία,συγκεντρώνοντας ποσοστό 47,1% (Διάγραμμα 5).
Και μάλιστα η καινοτομία διαδικασίας εμφανίζει για πρώτη φορά το υψηλότερο ποσοστό καινοτόμων επιχειρήσεων μεταξύ των υπολοίπων τύπων καινοτομίας, όπως η καινοτομία μάρκετινγκ που εμφάνιζε το υψηλότερο ποσοστό τα προηγούμενα χρόνια. Την ίδια ώρα οι επενδύσεις των επιχειρήσεων με καινοτομία προϊόντος / διαδικασίας ξεπέρασαν τα 2 δισ. το 2016, υψηλότερες κατά 432,5 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2014 (Διάγραμμα 7).
Οργανωσιακή καινοτομία / καινοτομία μάρκετινγκ
Καινοτομίες σε οργάνωση ή / και μάρκετινγκ καταγράφει το 46,7% των ελληνικών επιχειρήσεων. Με βάση την επίδοση αυτή σημειώνεται άνοδος κατά 6 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με την αμέσως προηγούμενη τριετία 2012-2014 και κατά 1,3 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με την τριετία 2010-2012. Οργανωσιακή καινοτομία είναι η εφαρμογή μίας νέας οργανωσιακής μεθόδου στις επιχειρησιακές πρακτικές της επιχείρησης, ενώ καινοτομία μάρκετινγκ είναι η εφαρμογή μίας νέας στρατηγικής μάρκετινγκ.
Πληθυσμός και στοιχεία έρευνας
Η έρευνα διεξήχθη σε 10.904 επιχειρήσεις με 10 εργαζόμενους και άνω (4.491 στον τομέα της Βιομηχανίας και 6.413 στον τομέα των Υπηρεσιών), ενώ συνολικά παρέχονται αναλυτικά στοιχεία για τις καινοτομικές δραστηριότητες των επιχειρήσεων, την εισαγωγή νέων προϊόντων στην επιχείρηση και στην αγορά, τον ρόλο του κρατικού τομέα για την υποστήριξη της καινοτομίας μέσω των κρατικών συμβάσεων, τις συνεργασίες, τις στρατηγικές και τα εμπόδια που συναντούν οι επιχειρήσεις για την ανάπτυξη καινοτομιών.
Aν. υπουργός Έρευνας και Καινοτομίας Κώστας Φωτάκης:
Σχεδιάζουμε τον ρόλο μας στην τέταρτη βιομηχανική επανάσταση
Η σημαντική αύξηση του ποσοστού των καινοτόμων επιχειρήσεων στην Ελλάδα από 51% το χρονικό διάστημα 2012-2014 σε 57,7% για την περίοδο 2014-2016, που πρόσφατα ανακοίνωσε το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ), ανακλά την ορθότητα και την αποτελεσματικότητα των πολιτικών που εφαρμόζονται την τελευταία τριετία για τη στήριξη της καινοτόμου επιχειρηματικότητας. Και αναφέρομαι στην καινοτομία που προκύπτει από την επιστημονική έρευνα και προσδίδει μεγάλη προστιθέμενη αξία στα προϊόντα που παράγονται και στις διαδικασίες που εφαρμόζονται.
Στην Ελλάδα ωστόσο επικρατεί ένα παράδοξο: αν και το επιστημονικό δυναμικό που διαθέτει η χώρα είναι εξαιρετικής ποιότητας με σημαντικές επιτυχίες και παρουσία στον διεθνή χώρο, υπάρχει ακόμη το χάσμα καινοτομίας που συνδέεται με την περιορισμένη ανταγωνιστικότητα των ελληνικών επιχειρήσεων. Η μειωμένη αυτή ανταγωνιστικότητα οφείλεται, σε μεγάλο βαθμό, σε στρεβλώσεις του παραγωγικού μοντέλου που επικρατούσε για πολλές δεκαετίες στη χώρα και στηρίζονταν, μεταξύ άλλων, αφενός σε μέσης ή χαμηλής έντασης γνώσης επιχειρήσεις και αφετέρου στον διάχυτο παρασιτισμό και την κρατικοδίαιτη επιχειρηματικότητα.
Σε αυτή τη διαπίστωση απαντά η πολιτική για την έρευνα που έχουμε σχεδιάσει και υλοποιούμε, τα τελευταία χρόνια, με στόχο την ενίσχυση της υγιούς επιχειρηματικότητας και τη διαμόρφωση ενός νέου αναπτυξιακού προτύπου για τη χώρα που θα στηρίζεται στην οικονομία της γνώσης.
Οι δράσεις του Τομέα Έρευνας και Καινοτομίας του ΥΠΠΕΘ στοχεύουν στην ενίσχυση της καινοτομίας σε προϊόντα και διαδικασίες και περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, τη στήριξη του ανθρώπινου δυναμικού και των υποδομών της έρευνας στη χώρα μέσω του Ελληνικού Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΛΙΔΕΚ), χρηματοδοτικά εργαλεία για τη στελέχωση των τμημάτων Έρευνας και Ανάπτυξης (R&D) των επιχειρήσεων με νέους ταλαντούχους επιστήμονες και την ενίσχυση της καινοτόμου επιχειρηματικότητας με τη λειτουργία του Υπερταμείου Επιχειρηματικών Συμμετοχών EquiFund για τη δημιουργία παραγωγικών νεοφυών επιχειρήσεων και start ups.
Οι καρποί των πρωτοβουλιών αυτών, σε συνδυασμό με άλλες συναφείς πολιτικές της κυβέρνησης, έχουν αρχίσει να αναστρέφουν το περιβάλλον της οικονομικής δυσπραγίας των ετών της κρίσης. Μπορούμε πλέον να σχεδιάζουμε μια εθνική στρατηγική ανάπτυξης για το μέλλον, που, με άξονα την Οικονομία της Γνώσης, θα επιτρέψει να διαμορφωθεί ο ρόλος που μπορεί η Ελλάδα να έχει στο επερχόμενο τοπίο της λεγόμενης τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης και να αντιμετωπιστούν οι σημαντικές κοινωνικοοικονομικές προκλήσεις που θα δημιουργηθούν.
