Πολλαπλά ερωτηματικά έχει δημιουργήσει ο τρόπος που οι δανειστές κατά την τελευταία διαπραγμάτευση έθεσαν, επιτακτικά, χωρίς ουσιαστικά επιχειρήματα ή αντεπιχειρήματα απέναντι στην ελληνική πλευρά την “ανάγκη” να ανοίξει περαιτέρω η αγορά φυσικού αερίου, μόνο μέσω μιας σημαντικής αύξησης των ποσοτήτων που δημοπρατεί η ΔΕΠΑ και μάλιστα με όρους “εδώ και τώρα”.
Η βίαιη έκθεση της ΔΕΠΑ σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο απώλειας εσόδων εγκυμονεί κινδύνους για αποδυνάμωσή της, οδηγώντας τελικά την ίδια σε αναστολές και επανατοποθετήσεις ως προς την υλοποίηση εγχωρίων, αλλά κυρίως διεθνών έργων. Πέραν του ότι αποτελεί σήμερα, και παρά τις δυσκολίες της εγχώριας αγοράς λόγω της κρίσης, μια υγιέστατη επιχείρηση, με δυναμική οικονομική πορεία (κέρδη) και φέτος, με συστηματική μείωση του μεταβλητού κόστους και κυρίως με μηδενικό δανεισμό, ασκεί και σημαντικό ρόλο στη χάραξη ενεργειακής πολιτικής μέσω της συμμετοχής της σε διεθνή projects, όπως οι αγωγοί φυσικού αερίου.
Ιδιαίτερη εντύπωση προκάλεσαν η επιμονή των θεσμών στην υποχρέωση αποδέσμευσης αερίου (gas release) αποκλειστικά διά των δημοπρασιών της ΔΕΠΑ, αυξάνοντας δηλαδή σε διπλάσιο ή και τριπλάσιο ποσοστό -από το σημερινό 10%- το αέριο που διατίθεται με αυτό τον τρόπο στην υπόλοιπη αγορά, και η σπουδή που εκδηλώθηκε για υλοποίηση της απαίτησης αυτής. Κάτι που έγινε ακόμα πιο προφανές όταν η ελληνική πλευρά κατέθεσε, άμεσα, εναλλακτικές είτε για μικρή αύξηση της τάξεως του 25% επί της ποσότητας που δημοπρατείται σήμερα (δηλαδή να ανέλθει στο 12,5%), είτε για μεικτή αποδέσμευση διατηρώντας το 10% στις δημοπρασίες και παρέχοντας άλλο ένα 10% με τη δημιουργία άλλων εμπορικών δομών χρηματιστηριακού τύπου (gas exchange), κάτι πρωτοπόρο που εφαρμόζονται σήμερα στην Πολωνία.
Παράλληλα, αν και στην ουσία το “αίτημα” βασίστηκε σε αμφισβήτηση των συνθηκών λειτουργίας της αγοράς αερίου, οι δανειστές δεν έκαναν αποδεκτή ούτε την παρέμβαση της Επιτροπής Ανταγωνισμού. Σύμφωνα με πληροφορίες, από πλευράς Επιτροπής, αν και δεν θεωρείται ότι χρειάζεται αλλαγή, προτάθηκε να διεξάγει συνολική έρευνα και μελέτη σε ένα διάστημα περίπου τριών μηνών, ώστε να παρέμβει, κάτι που φαίνεται πως αξιολογήθηκε από τους θεσμούς ως ιδιαίτερα χρονοβόρο...
Τα ερωτήματα γύρω από τις πραγματικές προθέσεις, αλλά και τις διαθέσεις, των θεσμών πολλαπλασιάζονται, καθώς, ενώ συνήθως επικαλούνται παραδείγματα σχετικών ευρωπαϊκών πρακτικών, αντίστοιχου ύψους αποδέσμευση αερίου μέσω δημοπρασιών δεν ισχύει στις αγορές άλλων κρατών. Το ανώτατο ποσοστό που έχει δημοπρατηθεί ήταν έως 10% και μάλιστα για περίοδο επτά ετών στη Δανία, ενώ και σε άλλες χώρες (Γερμανία, Αυστρία, Ουγγαρία) που έχουν διενεργήσει δημοπρασίες, για συγκεκριμένες χρονικές περιόδους, τα ποσοστά κυμαίνονταν από 3% έως 7%.
Την ίδια στιγμή, ο ανταγωνισμός και η απελευθέρωση λειτουργούν, υπάρχουν οι δυνατότητες για όσους ενδιαφέρονται να προμηθευτούν αέριο: Σήμερα η συνολική χωρητικότητα εισόδου είναι σχεδόν δυόμιση φορές παραπάνω από τη χωρητικότητα που καταλαμβάνει η ΔΕΠΑ, ενώ ο βαθμός χρήσης του σταθμού της Ρεβυθούσας είναι μόνο 13% - επομένως υπάρχουν τεράστια περιθώρια για όποιον επιθυμεί να φέρει αέριο. Επιπλέον, η ΔΕΠΑ έχει ήδη απελευθερώσει 900 εκατ. κυβικά από το συμβόλαιο της Gazprom, κάτι που σημαίνει ότι υπάρχει η δυνατότητα αποδέσμευσης αερίου και μέσω contract release (εκχώρηση σύμβασης). Σαφώς, προϋπόθεση για τη συμμετοχή των ενδιαφερομένων ιδιωτών σε έναν τέτοιο μηχανισμό είναι να διαθέσουν κεφάλαια και βέβαια να αναλάβουν τα ανάλογα ρίσκα, που σήμερα παίρνει μόνο η ΔΕΠΑ (π.χ. χορήγηση πιστώσεων, χαμηλών περιθωρίων κ.ά.), η οποία μάλιστα δεν μπορεί να “αντιδράσει” στην απώλεια πελατών για λόγους... ανταγωνισμού.
Και όλη αυτή η... εμμονή έχει στόχο μια μικρή αγορά όπως είναι, ακόμα τουλάχιστον, η ελληνική στη χρήση φυσικού αερίου. Πόσο επιτακτική είναι η ανάγκη να επιβληθεί αυτή η αλλαγή σε μια αγορά που έχει συνολικά 341.000 συνδέσεις, πανελλαδικά, που ακόμα μένει να κατασκευαστούν δίκτυα, να γίνουν επεκτάσεις στην Περιφέρεια, δημόσιες επενδύσεις κ.λπ.;
Η αντιπαραβολή που φαίνεται πως έκαναν οι δανειστές με τη ΔΕΗ -επιχείρημα μάλλον άστοχο αφού δεν συγκρίνεται (κορεσμένα δίκτυα, έτοιμες υποδομές και 7,5 εκατ. συνδέσεις) με την αγορά της ΔΕΠΑ- θυμίζει προσεγγίσεις των προηγούμενων κυβερνήσεων, που επιχείρησαν άνοιγμα της αγοράς ηλεκτρισμού σε βάρος της δημόσιας επιχείρησης, υπέρ των ιδιωτών, με “έτοιμα πακέτα”, χωρίς επενδύσεις, χωρίς ουσιαστικά κανένα επιχειρηματικό ρίσκο...
