Ο πρόεδρος του αμερικάνικου Οικονομικού Ινστιτούτου Levy Δημήτρης Β. Παπαδημητρίου, που εδώ και χρόνια παρακολουθεί την ελληνική περίπτωση, μίλησε στην "Αυγή" για τη διαπραγμάτευση, τους δανειστές και τη λιτότητα και για όλες τις νομισματικές παραλλαγές που έχουν δει το φως της δημοσιότητας (παράλληλο νόμισμα, IOUs, κ.ο.κ). Ο Δ. Β. Παπαδημητρίου είναι ακόμη εκτελεστικός αντιπρόεδρος και καθηγητής στο Κολέγιο Bard, ενώ έχει προεδρεύσει πολλών επιτροπών για τον έλεγχο του χρέους. Ο καθηγητής θεωρεί πως σε μια οικονομία όπως η ελληνική, ο δημόσιος τομέας μπορεί να είναι καταλύτης για ανάπτυξη και πως αν γίνουν αποδεκτές οι προτάσεις της ελληνικής κυβέρνησης, θα είναι σαν να αποδέχονται οι δανειστές πως έκαναν λάθος.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΓΙΑΜΑΛΗ
* Οι περισσότερες από τις προτάσεις της ελληνικής κυβέρνησης για την αναθέρμανση της οικονομίας απορρίπτονται από τους δανειστές, οι οποίοι επιμένουν στη λιτότητα. Πώς μπορεί να επανεκκινήσει η ελληνική οικονομία;
Είναι σαφέστατο ότι οι δανειστές δεν ενδιαφέρονται για την επανεκκίνηση οικονομικής δραστηριότητας στη χώρα μας. Η προσοχή τους εστιάζεται σε δύο ζητούμενα, πρώτον στις μεταρρυθμίσεις, ιδίως στους χώρους εργασίας, στο συνταξιοδοτικό και στις ιδιωτικοποιήσεις που απαιτούνται από το νεοφιλελεύθερο δόγμα και δεύτερον στην επίτευξη δημοσιονομικού πλεονάσματος για την αποπληρωμή χρέους και τόκων.
Αυτό που μαθαίνουμε στα πρώτα μαθήματα Οικονομικών είναι ότι η οικονομική δραστηριότητα χρειάζεται επενδύσεις ιδιωτικού ή δημόσιου τομέα. Σε ένα κράτος όπως η Ελλάδα, στην κατάσταση που βρίσκεται τώρα ο ιδιωτικός τομέας, χωρίς θετικές προσδοκίες, για κέρδη, δεν επενδύει. Μόνο ο δημόσιος τομέας -το κίνητρο του οποίου δεν είναι το κέρδος αλλά η κατάπαυση ανεργίας και φτώχειας- γίνεται αναγκαστικά η κινητήρια δύναμη παραγωγής. Αυτό το ξέρουν πολύ καλά και οι δανειστές. Το γνωρίζει πολύ καλά και η Γερμανία γιατί χρησιμοποίησε τον δημόσιο τομέα για την επανεκκίνηση της οικονομίας της όταν ήταν σε ύφεση εξ ου και είχε δημοσιονομικά ελλείμματα υψηλότερα του 3%, αντίθετα με τη Συνθήκη του Μάαστριχτ. Αιτία για την απόρριψη των προτάσεων της ελληνικής κυβέρνησης δεν είναι ότι πρόκειται για κακή οικονομική πολιτική, αλλά λόγω αδυναμίας να παραδεχθούν τα λάθη των πολιτικών που επέβαλαν στη χώρα μας στους δικούς τους ψηφοφόρους. Τουναντίον, τα λάθη αυτά τα έχει παραδεχθεί το ΔΝΤ.
* Κατά τη διάρκεια της κρίσης, διατυπώνονται κατά καιρούς εναλλακτικοί δρόμοι για την Ελλάδα στην περίπτωση που έρθει σε σύγκρουση με τους δανειστές. Έχουμε ακούσει για υιοθέτηση εθνικού νομίσματος, υιοθέτηση διπλού νομίσματος, IOUs... Ποια από αυτές τις προτάσεις θα μπορούσε να βοηθήσει και υπό ποιες προϋποθέσεις;
Αν η ασφυξία των δανειστών συνεχιστεί στη χώρα μας χωρίς βοήθεια για ανάπτυξη, οι εναλλακτικές είναι περιορισμένες. Αυτές συμπεριλαμβάνουν τους δρόμους που αναφέρατε, όπως το παράλληλο χρηματοπιστωτικό σύστημα, IOUs κ.λπ. εντός του ευρώ και εθνικό νόμισμα με έξοδο από το ευρώ. Γνωρίζουμε όμως ότι η κυβέρνηση έχει αποκλείσει την υλοποίηση τέτοιων εναλλακτικών δρόμων. Η δική μου άποψη, όπως το έχω πει και γράψει επανειλημμένα είναι ότι η εναλλακτική ενός καλοσχεδιασμένου προγράμματος παράλληλου νομίσματος ή IOUs, αν υιοθετηθεί με ριζικές προδιαγραφές, π.χ., την αξία του έναντι του ευρώ και τη διευθέτηση πληρωμής φόρων με αυτό, μπορεί να γίνει η κινητήρια δύναμη για την ανάπτυξη της χώρας. Επίσης, νομίζω, από εκτεταμένη έρευνα που έχω κάνει, ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεν θα το απέρριπτε αν πληρούσε μερικές προϋποθέσεις. Δεν θα ήταν η μοναδική λύση στο πρόβλημα της ρευστότητας για την πληρωμή των δανειστών αλλά θα έδινε κυρίως λύση στο πρόβλημα της ανεργίας και φτώχειας.
* Oι ΗΠΑ, σε επίπεδο διακηρύξεων τουλάχιστον, τάσσονται κατά της λιτότητας. Ωστόσο, το ΔΝΤ, που μεταξύ των δανειστών της Ελλάδας επηρεάζεται περισσότερο από την Ουάσιγκτον, επιμένει σε υφεσιακά μέτρα και μέτρα λιτότητας. Πώς αξιολογείτε τη στάση του ΔΝΤ στην ελληνική περίπτωση;
Το ΔΝΤ έχει πάντα μια σταθερή στάση. Μεταρρυθμίσεις και δημοσιονομική εξυγίανση, δηλαδή βάναυσες περικοπές δαπανών και αύξηση φόρων, και περιορισμό του δημόσιου τομέα. Η στάση του ΔΝΤ προς την Ελλάδα δεν είναι διαφορετική. Πριν ένα χρόνο έκανε μια διακήρυξη για τη μη βιωσιμότητα του χρέους, αλλά δεν ήταν σοβαρή. Γενικά η εμπειρία δείχνει πως η στάση του ΔΝΤ είναι αναποτελεσματική, παρ' όλα αυτά παραμένει αδιάλλακτη. Η διακηρύξεις των ΗΠΑ γίνονται ως επί το πλείστον για εσωτερική κατανάλωση. Οι ΗΠΑ φυσικά δεν επιθυμούν ένα ατύχημα που θα δημιουργούσε γεωπολιτικές προκλήσεις και δυσκολίες στην εξωτερική πολιτική τους, γι' αυτό έχουμε ακούσει τον πρόεδρο Ομπάμα τη μία να παροτρύνει τη Γερμανίδα καγκελάριο να είναι πιο ελαστική με την Ελλάδα και την άλλη να διαβιβάζει σε αξιωματούχους της ελληνικής κυβέρνησης τη δυσφορία του για την μη υπαγωγή της χώρας στις απαιτήσεις των δανειστών.
* Θεωρείτε ότι η ενδεχόμενη πολιτική αλλαγή στις χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας θα μπορούσε να αλλάξει την πορεία των πραγμάτων στην Ευρώπη ή αυτό εξαρτάται αποκλειστικά από τις πλουσιότερες χώρες;
Μια πιθανή αλλαγή διακυβέρνησης σε χώρες όπως η Ισπανία, η Πορτογαλία και ίσως η Ιταλία θα μπορούσε να αλλάξει την πορεία των υφιστάμενων πολιτικών λιτότητας. Ιδιαίτερα η Ισπανία είναι μια χώρα με τεράστιο χρέος που θα μπορούσε να αναγκάσει τις πλουσιότερες χώρες, π.χ. τη Γερμανία να αλλάξουν την μυωπική πολιτική τους. Διότι όλες οι χώρες της Ευρωζώνης έχουν καταλάβει ήδη ότι η Γερμανία είναι η μόνη χώρα με τεράστια οφέλη από τη δημιουργία του ευρώ, γι' αυτό και ακολουθεί και επιβάλλει πιστά αυτή την πολιτική. Μια χώρα με μεγάλη οικονομία, που θα αντισταθεί στις χώρες του Βορρά, είναι πιο εύκολο να γίνει καταλύτης αλλαγής. Όλοι γνωρίζουν ότι το πρότζεκτ του ευρώ είναι ημιτελές, παραταύτα η τωρινή κατασκευή του ωφελεί χώρες όπως η Γερμανία, που επιδιώκουν να παραμείνει όπως είναι. Αν η Ισπανία και η Ιταλία αποφασίσουν να βάλουν τέλος στη λιτότητα μπορούν να επιβάλουν ουσιαστικές αλλαγές στη δομή και την οικονομική πολιτική της Ευρωζώνης. Είναι αυτονόητο λοιπόν πως το "ευρω-ιερατείο" δημιουργεί σκόπιμα περισσότερα εμπόδια σε μια αριστερή κυβέρνηση για να αποκλείσει μια συμφωνία που θα θεωρηθεί "success story". Άλλωστε, γνωρίζουμε πως στο κατώφλι της εξουσίας βρίσκεται και το Podemos στην Ισπανία...
