Σε γενική απελευθέρωση των πλειστηριασμών με περιορισμένη προστασία της κύριας κατοικίας, μέσω προϋποθέσεων που "στεγνώνουν" από ρευστό μικρομεσαία έως μεσαία νοικοκυριά, προχωρά τελικά η κυβέρνηση το 2014, έχοντας ως βασικό κριτήριο να κρατήσει μόνιμα ενεργά τα δάνεια ή να "αναστήσει" τα αδρανή υπέρ των τραπεζών.
Εκτός του ότι οι προϋποθέσεις που θέτει για όρια αντικειμενικής αξίας, εισοδημάτων και καταθέσεων πρέπει να ισχύουν σωρευτικά (δηλαδή αν σε κάποιο εξ αυτών υπάρχει και η ελάχιστη υπέρβαση ο δανειολήπτης υπόκειται σε κατάσχεση), επιβάλλεται παράλληλα ένα "μίνιμουμ" μηνιαίας δόσης προς τις τράπεζες που κυμαίνεται από 10% έως 20% των μισθών και συντάξεων των οφειλετών. Και όλα αυτά για τη μετάβαση στο 2015, οπότε δεν θα ισχύει ούτε ένα αντίστοιχο θεσμοθετημένο ελάχιστο επίπεδο προστασίας της κατοικίας δανειοληπτών από πλειστηριασμούς, αλλά θα δημιουργηθούν "θεσμοί" των κυβερνήσεων και των ίδιων των τραπεζών ρύθμισης του ιδιωτικού δανεισμού.
Όσο για τον "φόβο" κυβέρνησης και τρόικας μην τυχόν και θιγεί η κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών, όχι μόνο δεν πρόκειται να συμβεί, αλλά ακόμα και με τις ελάχιστες δόσεις σαφώς επωφελούνται μέχρι και για δάνεια που έμεναν επί χρόνια "παγωμένα".
Μετά από ένα καλοστημένο, ομολογουμένως, επικοινωνιακό παιχνίδι μηνών ως προς τις διαπραγματεύσεις μεταξύ τρόικας και κυβέρνησης -επί ενός κοινά αποδεκτού σχεδίου-, με την τελευταία να εμφανίζεται "ηρωικά" διατεθειμένη να νομοθετήσει έστω και μονομερώς και τη διαρροή αισθητά κατώτερων ορίων σε σχέση με τα αντίστοιχα της υφιστάμενης ρύθμισης για ευνόητες "συγκρίσεις", τελικά η κατάργηση του γνωστού ως νόμου Παπαθανασίου του 2009 είναι γεγονός, με "ανοχή" της τρόικας και όρια κομμένα και ραμμένα στα μέτρα των τραπεζών.
Το κατεπείγον νομοσχέδιο
Σύμφωνα με το σχέδιο νόμου, το οποίο κατατίθεται σήμερα το βράδυ με χαρακτήρα κατεπείγοντος στη Βουλή, για να συζητηθεί την Παρασκευή στην Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου και το Σάββατο στην Ολομέλεια, προβλέπονται τα εξής:
1. Για ένα έτος -έως 31.12.2014- αναστέλλονται οι πλειστηριασμοί μόνο για την πρώτη κατοικία οφειλετών, εφόσον πληρούνται, σωρευτικά, τα εξής κριτήρια:
* Αντικειμενική αξία της κύριας κατοικίας έως 200.000 ευρώ (ήταν έως 450.000).
* Καθαρό οικογενειακό εισόδημα (χωρίς κρατήσεις για ασφαλιστικά ταμεία, φόρο εισοδήματος, εισφορά αλληλεγγύης) μέχρι 35.000 ευρώ.
* Συνολική αξία κινητής και ακίνητης περιουσίας έως 270.000 ευρώ. Από το ποσό αυτό το σύνολο καταθέσεων / κινητών αξιών του οφειλέτη ορίζεται σε 15.000 ευρώ.
Προβλέπεται προσαύξηση για τα όρια των τριών αυτών προϋποθέσεων κατά 10% για οικογένειες που βαρύνονται φορολογικά με τρία ή περισσότερα τέκνα, άτομα με αναπηρία άνω του 67%, ήτοι: 220.000 ευρώ (αντικειμενική αξία), 38.500 ευρώ (εισόδημα), 297.000 ευρώ (σύνολο περιουσίας), 16.500 ευρώ (καταθέσεις), αντίστοιχα.
2. Οι δανειολήπτες αυτοί θα πρέπει να καταβάλλουν δόσεις ίσες με το 10% του καθαρού μηνιαίου εισοδήματός τους, με όριο 15.000 ευρώ ετησίως. Σε υψηλότερο εισόδημα, οι πρώτες 15.000 υπολογίζονται με το 10% και το υπερβάλλον, των 15.000, ποσό υπολογίζεται με ποσοστό 20%.
Για παράδειγμα: για 10.000 ευρώ εισόδημα η δόση διαμορφώνεται σε 83 ευρώ / μήνα, για 15.000 σε 125 ευρώ / μήνα, για 25.000 σε 290 ευρώ / μήνα και για 35.000 σε 457 ευρώ / μήνα.
3. Για ελεύθερους επαγγελματίες - εμπόρους το ποσό δόσης αντιστοιχεί σε τουλάχιστον 30% της τελευταίας ενήμερης δόσης. Δεν χρειάζεται ασφαλιστική - φορολογική ενημερότητα.
4. Για ανέργους με μηδενικό εισόδημα ή μοναδικό εισόδημα το επίδομα ανεργίας παρέχεται δυνατότητα μηδενικών καταβολών.
5. Τα στοιχεία για το εισόδημα, το ύψος της περιουσίας κ.λπ. θα αποδεικνύονται με υπεύθυνη δήλωση του οφειλέτη, στην οποία θα αναγράφονται τα πλήρη στοιχεία του, περιγραφή της πλήρωσης προϋποθέσεων και λεπτομερής αναγραφή των καταθέσεων και κινητών αξιών. Ελέγχεται η κίνηση λογαριασμών, που ξεπερνούν τα 1.000 ευρώ τους τελευταίους 24 μήνες, με χρόνο αναφοράς το ύψος καταθέσεων στις 20.11.2013.
Αν μόνο η αντικειμενική αξία του ακινήτου διαμορφώνεται σε 201.000 ευρώ ή αν μόνο το εισόδημα είναι 36.000 ευρώ, ή αν μόνο οι καταθέσεις ανέρχονται σε 16.000 ευρώ, δεν αποφεύγεται ο πλειστηριασμός. Αν πληρούνται οι δύο πρώτες προϋποθέσεις και οι καταθέσεις ή το σύνολο της περιουσίας του δανειολήπτη υπερβαίνουν τα όρια που τίθενται, προφανώς θα πρέπει είτε να δοθούν οι καταθέσεις για αποπληρωμή χρεών είτε να ξεπουληθούν άλλα περιουσιακά στοιχεία για τον ίδιο σκοπό. Προφανώς θεωρούνται "πλούσια" κι όχι μεσαία τα νοικοκυριά με εισόδημα 36.000 ή 40.000 ευρώ με ένα ή δύο παιδιά.
Εξάλλου δεν διευκρινίζεται αν οι οφειλές θα συνεχίσουν να εκτοκίζονται κατά τη διάρκεια της "προστασίας", σωρεύοντας υπέρογκους τόκους (κυρίως σε καταναλωτικά δάνεια - πιστωτικές), πώς θα ελέγχεται η πλήρωση των προϋποθέσεων κ.ά.
ΥΠΑΝ: Να αποκατασταθεί η σχέση δανειοληπτών - τραπεζών
Ο υπουργός Ανάπτυξης Κ. Χατζηδάκης παρουσιάζοντας το σχέδιο νόμου επισήμανε ότι στόχος της ρύθμισης δεν είναι να αποδοθούν τα ακίνητα σε πλειστηριασμούς, αλλά να αποκατασταθεί η σχέση δανειοληπτών - τραπεζών, αφού και οι ίδιες οι τράπεζες δεν ήθελαν να μετατραπούν σε κέντρο διαχείρισης ακινήτων. Αναφέρθηκε χαρακτηριστικά ότι βασική επιδίωξη είναι να "αναβιώσει η σχέση τραπεζών - δανειοληπτών σε μόνιμη βάση", εκτιμώντας ότι μπορεί να μην χρειαστεί να γίνει κανένας πλειστηριασμός το 2014, αρκεί να καταβάλλονται οι δόσεις.
Με τα μέτρα αυτά, σημείωσε, "αλλάζει το γήπεδο πια, καθώς υπάρχει η μίνιμουμ καταβολή, που αν τη δώσει ο δανειολήπτης σταματά να έχει πρόβλημα". Ανέφερε δε ότι οι μη δικαιούχοι μπορούν να επιδιώξουν δικαστική προστασία μέσω του "νόμου Κατσέλη", για τον οποίο, σημειωτέον, ο ορισμός δικασίμου έχει φτάσει έως και το 2025.
Κατά τον υπουργό δεν καλύπτονται μόνο όσοι εκτιμάται ότι μπορούν να ανταποκριθούν, ενώ καλύπτονται πλήρως τα φτωχά και μεσαία νοικοκυριά.
Μάλιστα αναφέρθηκε ότι καλύπτονται 9 στους 10 δανειολήπτες, κάτι που δεν ισχύει, καθώς προκύπτει στρεβλά από ξεχωριστούς μέσους όρους της τάξεως του 90% για κάθε κριτήριο ξεχωριστά (το εισόδημα, την αντικειμενική αξία και τις καταθέσεις) και όχι σωρευτικά, όπως προβλέπεται στο σχέδιο νόμου.
Σημείωσε επίσης ότι δεν υπάρχει ρητή συμφωνία με την τρόικα και μένει να αποδειχθεί ότι δεν θα εκφράσει ρητή διαφωνία. Σύμφωνα με πληροφορίες δεν υπήρχε ομόφωνη αποδοχή, καθώς διαφώνησε το ΔΝΤ, ενώ το υπουργείο άλλαξε τον αρχικό του μηχανισμό υπολογισμού της δόσης.
ΕΚΠΟΙΖΩ: Απογοήτευση και προβληματισμός
Πλήρη απελευθέρωση των πλειστηριασμών με τον "αστερίσκο" της κύριας κατοικίας χαρακτηρίζει το σχέδιο νόμου της κυβέρνησης η καταναλωτική οργάνωση ΕΚΠΟΙΖΩ εκφράζοντας απογοήτευση και προβληματισμό, όταν η κοινωνία έχει ζητήσει τριετή αναστολή πλειστηριασμών με το ισχύον καθεστώς.
Η ευεργετική για την πλειοψηφία των δανειοληπτών απαγόρευση πλειστηριασμών όλων των ακινήτων για οφειλές μέχρι 200.000 ευρώ σε τράπεζες καταργείται, με αποτέλεσμα την έκθεση στον κίνδυνο πλειστηριασμού έναντι εξευτελιστικών τιμημάτων ακινήτων (όπως εξοχικές κατοικίες, οικόπεδα, καταστήματα), ενώ έχουν επιδεινωθεί οι συνθήκες υπό τις οποίες αρχικά νομοθετήθηκε η προστασία αυτή.
Όμως και η ανακοινωθείσα προστασία της κύριας κατοικίας διαφαίνεται ότι θα είναι πολύ περιορισμένη, τονίζει και προσθέτει: "Οι εμπνευστές ενός τέτοιου σχεδίου είναι αποκομμένοι από την πραγματική κατάσταση που αντιμετωπίζει η ελληνική κοινωνία, καθώς δεν λαμβάνονται υπόψη αφενός το κόστος αξιοπρεπούς διαβίωσης του νοικοκυριού και αφετέρου οι εξωπραγματικές, για τα δεδομένα της αγοράς, αντικειμενικές αξίες των κατοικιών". Ως εκ τούτου, καταλήγει, τα κριτήρια που ανακοινώθηκαν δεν είναι αντικειμενικά και δίκαια, αλλά βασίζονται σε απρόσωπους αριθμούς και μέσους όρους.
Το 2015
Από το 2015 θα ισχύει "πρόγραμμα μακροπρόθεσμης διαχείρισης μη εξυπηρετούμενων ιδιωτικών οφειλών", που θα συνίσταται σε:
α. Σύσταση Κυβερνητικού Συμβουλίου Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους, με συμμετοχή των υπουργών Οικονομικών, Ανάπτυξης, Δικαιοσύνης, Εργασίας. Μεταξύ άλλων, θα ορίζει αρχές "συνεργάσιμου δανειολήπτη" και θα εκτιμά ετησίως τις "απαραίτητες δαπάνες διαβίωσης".
β. Έκδοση Κώδικα Δεοντολογίας για τη διαχείριση μη εξυπηρετούμενων δανείων από την ΤτΕ.
γ. Διαμεσολάβηση Συνηγόρου Καταναλωτή, μεταξύ δανειστών - οφειλετών, ιδίως για τήρηση του Κώδικα Δεοντολογίας.
Εξάλλου, η ηγεσία του υπουργείου προανήγγειλε τροποποίηση του νόμου για τους ενήμερους δανειολήπτες, που όμως θα αφορά τα απαιτούμενα δικαιολογητικά (όχι τα όρια).
Αντιγόνη Ζούντα
