ΤΟΥ ΣΤΑΘΗ ΛΟΥΚΑ
Τα μέσα του περασμένου Ιουλίου, στην αγορά πλειστηριασμών δικαιωμάτων εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα, η τιμή ενός τόνου CO2 (ισοδύναμου) έφθασε τα 30,70 ευρώ. Πάνω από διπλασιασμό, σε σχέση με την τιμή των 14,34 ευρώ τον τόνο του περασμένου Μαρτίου.
Οι εκτιμήσεις των ειδικών δεν αποκλείουν ότι μπορεί να βρισκόμαστε μπροστά σε μια διαδικασία χρηματιστηριακής κερδοσκοπίας, με παρεμβάσεις από τη μεριά υποκειμενικοτήτων που επιχειρούν στον τομέα των αμοιβαίων αντισταθμιστικών κεφαλαίων ή μεγάλων τραπεζών που επιχειρούν στον τομέα της ενέργειας και των πρώτων υλών. Αν λάβουμε μάλιστα υπ’ όψη ότι θα έλειπαν, από τις εταιρείες που πρέπει να λάβουν μέρος στη διαδικασία εμπορίας δικαιωμάτων, 200 εκατ. τόνοι λόγω του lockdown.
Από την άλλη μεριά, ήταν γνωστές και τοποθετήσεις, π.χ. του Frans Timmermans, για το carbon tax (φόρος του άνθρακα). Ενώ για να επιταχυνθεί η ενεργειακή μετάβαση και η πράσινη στροφή και για να αποφευχθούν λάθη του παρελθόντος, όπως το 2009 -που η κρίση συνοδεύτηκε με υπερβολικά δικαιώματα εκπομπών, με συνέπεια η τιμή του CO2 (ισοδυνάμου) να πέσει κάτω από τα 5 ευρώ τον τόνο-, δημιουργήθηκε, με βάση την Οδηγία 2009/29/Ε.Κ. (σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής αερίων θερμοκηπίου), ένας συγκεκριμένος μηχανισμός. Πρόκειται για το Market Stability Reserve (Ταμείο Σταθεροποίησης Αγοράς Δικαιωμάτων), το οποίο ρυθμίζει την ποσότητα των δικαιωμάτων, με στόχο να μειώσει σημαντικά την ποσότητα δικαιωμάτων μεταξύ 2019 και 2025: μείωση της τάξης των 1.700 εκατομμυρίων τόνων. Οι δύο πρώτες μειώσεις ήταν της τάξης του 24% η κάθε μία, ώστε να ωθείται προς αύξηση -κατά κάποιον τρόπο- η τιμή του CO2 (ισοδύναμου): έτσι, μεταξύ Σεπτεμβρίου του 2019 και Αυγούστου 2020, αποσύρθηκαν 397,2 εκατ. τόνοι δικαιώματα και από τον Σεπτέμβριο ώς τον Αύγουστο του 2021 332,5 εκατ. τόνοι δικαιώματα.
Οι προκλήσεις της Ε.Ε.
Οι εκτιμήσεις είναι ότι για το 2025 προβλέπεται μια τιμή της τάξης των 55 ευρό: ήδη η Γερμανία κινείται προς αυτή την τιμή, ενώ το Δ.Ν.Τ. προπαγανδίζει τα 75 δολ. για το 2030.
Η E.E., ως συνέπεια του συνδυασμού πράσινης ανάπτυξης και ταμείου ανάκαμψης -υπάρχουν, βέβαια, κάποια κριτικά σημεία-, πρέπει να επιταχύνει και να μεγεθύνει τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO2). Δεν είναι τυχαίο ότι το Ευρωκοινοβούλιο και η πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν συγκλίνουν για μια μείωση των εκπομπών CO2 (ισοδύναμου) της τάξης 45%-55% μέχρι το 2030, σε σχέση με τα επίπεδα του 1990. Προς αυτή την κατεύθυνση κινείται, κατά κάποιον τρόπο, και η Άνγκελα Μέρκελ, ως πρόεδρος του Συμβουλίου της Ε.Ε. Η δέσμευσή της να υπάρξει μια συμφωνία μέχρι τέλος του 2020 ενισχύει την Ε.Ε. να παίξει σημαντικό ρόλο στην προσεχή Cop26 του ΟΗΕ, που θα γίνει στη Γλασκώβη.
Η περίπτωση της Ελλάδας
Ποιες θα είναι οι επιπτώσεις στην ελληνική ενεργειακή και, κατά συνέπεια, οικονομική πραγματικότητα τέτοιων τιμών του τόνου εκπομπών αερίων θερμοκηπίου; Εύκολα μπορεί κάποιος να κατανοήσει από τους παρακάτω αριθμούς:
α. Κατανάλωση συνολικής ενέργειας (τόνοι ισοδύναμου πετρελαίου) ανά μονάδα ΑΕΠ (1 εκατομμύριο ευρώ) Ε.Ε.27 113,2, Ελλάδα 129,8, Δανία 62,66, Ιταλία 91,35, Πορτογαλία 123,26. Έχουμε μεγάλη ενεργειακή ένταση και, κατά συνέπεια, μικρή παραγωγικότητα και σπατάλη ενέργειας.
β. Συνολικές εκπομπές αερίων θερμοκηπίου (τόνοι ισοδύναμου διοξειδίου του άνθρακα - CO2) ανά μονάδα ΑΕΠ (1 εκατομμύριο ευρώ): Ε.Ε. 27 0,30, Ελλάδα 0,53, Δανία 0,17, Ιταλία 0,25, Πορτογαλία 0,37 (δεδομένα του 2018).
Οι ευθύνες ΠΑΣΟΚ - Ν.Δ.
Το σαθρό, από κάθε πλευρά, αυτό ενεργειακό σύστημα οικοδόμησαν βασικά οι σημερινοί κυβερνώντες και το ΠΑΣΟΚ. Αυτοί έκτιζαν δημόσια κτήρια, το 1980, χωρίς να εφαρμόζεται το Προεδρικò Διάταγμα της θερμομόνωσης (1979). Η Ν.Δ. κατασκεύαζε το αττικό μετρό χωρίς διαδικασίες και επιλογές τεχνολογικές, παραγωγικότητας και εξοικονόμησης ενέργειας κ.λπ., κ.λπ. Οι ευθύνες της κάθε Αριστεράς είναι ότι δεν είχε αντιληφθεί πλήρως τη σημασία της οικολογικής αντίθεσης -εξωτερική σε σχέση με την παράδοση του εργατικού κινήματος- και, κατά συνέπεια, ήταν δύσκολο να παρέμβει σε κομβικές αντιθέσεις και επιλογές που διαμορφώνονταν.
Ας γυρίσουμε στις εκπομπές. Ποιο θα είναι το ετήσιο τίμημα για τις εκπομπές του λιγνιτικού ατμοηλεκτρικού σταθμού Πτολεμαΐδα 5: με τιμή 30,7 ευρώ, 132,1 εκατ. τον χρόνο, με τιμή 55 ευρώ, 236,5 εκατ. τον χρόνο. Οι ευθύνες σε ποιον ανήκουν; ΠΑΣΟΚ, Ν.Δ. και κατά κάποιο τρόπο στον ΣΥΡΙΖΑ, που δεν αμφισβήτησε, το 2015, την επιλογή και βασικά την επικύρωσε.
