Ένας αριθμός: 4 τρισεκατομμύρια. "Πολλά και τίποτα" υπό μια καθαρά μαθηματική προσέγγιση λαμβάνοντας υπόψιν ότι το σύνολο των φυσικών αριθμών εκτείνεται στο άπειρο. Όμως, πρακτικά, τι σημαίνουν 4 τρισεκατομμύρια δολάρια;
13.120 δολάρια για κάθε έναν Αμερικανό και 36.000 δολάρια για κάθε ένα από τα 111 εκατ. νοικοκυριά της χώρας. Κάποιος που αμείβεται με τον μέσο μισθό (κάτι παραπάνω από 3.000 δολ. το μήνα) θα χρειαστεί 100 εκατομμύρια χρόνια εργασίας (!) για να τα μαζέψει, και υποθέτοντας κανείς ότι θα ζήσει 80 χρόνια, θα πρέπει να αποταμιεύει, απ' την πρώτη ημέρα της ζωής του ώς την τελευταία, 136 εκατομμύρια δολ. ημερησίως αν θέλει να αφήσει κληρονομιά αυτό το ποσό στους απογόνους του.
Κι όμως, αυτά είναι τα λεφτά που χάθηκαν τις τελευταίες οκτώ ημέρες στις παγκόσμιες χρηματαγορές. Πραγματικά λεφτά ή υπεραξίες; Πραγματικά λεφτά ή υπεραισιόδοξες αποτιμήσεις; Αυτό είναι μια ερώτηση που αφορά άλλο κεφάλαιο της ιστορίας. Για την ώρα, η ελεύθερη πτώση συνεχίζεται. Υπήρξαν βέβαια κάποιες "διορθώσεις" χθες, στην εξέλιξη των συνεδριάσεων, και οι δείκτες επενάκαμψαν αλλά αυτό μάλλον είναι μια προσωρινή "ανάπαυλα". Στην Wall Street, οι αποδόσεις πέρασαν από την αρνητική στη θετική επικράτεια, όχι όμως και η ψυχολογία των "παικτών" που παραμένει φοβική και ευμετάβλητη. Ο "εκνευρισμός" των επενδυτών, όχι ως τετριμένο δημοσιογραφικό κλισέ αλλά ως ορατός παράγοντας, υφίσταται και εντείνεται καθώς όλοι φοβούνται υψηλότερο πληθωρισμό και αύξηση των αμερικανικών επιτοκίων.
Κάποιοι μιλούν για "αυτοδιόρθωση" της αγοράς ύστερα από εννιά συνεχόμενα χρόνια ανόδου που οδήγησαν σε υπερτιμημένα "χαρτιά". Το τελευταίο μίνι-κραχ έβαλε τα πράγματα στη θέση τους, λένε. Αλλά και πάλι αυτό δεν είναι αρκετό για να διαλύσει τις υποψίες. Η βουτιά στις παγκόσμιες χρηματαγορές έριξε φως σε μια ολοένα και πιο δημοφιλή τακτική στους ναούς του χρήματος: το σορτάρισμα στη βραχυπρόθεσμη μεταβλητότητα. Είναι το επικίνδυνο παιχνίδι που συνέβαλε στα μεγαλύτερα σκαμπανεβάσματα της αμερικανικής χρηματαγοράς από το 2011 κι έπειτα. Περισσότερες λεπτομέρειες, προσεχώς.
Πώς και γιατί;
Ωστόσο, τι λένε οι αναλυτές; Οι απόψεις τους μάλλον θολώνουν την εικόνα παρά την αποσαφηνίζουν. O Μάρτιν Τζίλμπερτ, συνδιευθύνων σύμβουλος του μεγάλου επενδυτικού ταμείου Life Aberdeen που διαχειρίζεται κεφάλαια άνω των 300 δισ. δολαρίων καλεί τους επενδυτές "να ηρεμήσουν" και θεωρεί ότι η τρέχουσα αναταραχή δεν είναι τίποτε περισσότερο από μια απόλυτα αναγκαία αυτοδιόρθωση ύστερα από μια περίοδο φρενήρους ανόδου. "Καθυστερημένη και καλοδεχούμενη" έγραψε στον λογαριασμό του στο Twitter.
Ο βετεράνος αναλυτής Ντένις Γκάρτμαν έχει άλλη άποψη και διαβλέπει πτωτική περίοδο για τις αγορές στο άμεσο μέλλον. Κάλεσε μάλιστα τους επενδυτές να μειώσουν "δραματικά" την έκθεσή τους σε μετοχές. "Αυτό που είδαμε τις τελευταίες ημέρες είναι ουσιαστικά μόνον η αρχή μιας περιόδου πτωτικής αγοράς ύστερα από εννέα συνεχόμενα χρόνια ανόδου", τόνισε σε συνέντευξή του στο Bloomberg.
Σύμφωνα με τον επενδυτή Τζος Μπράουν, επικεφαλής του επενδυτικού ταμείου Ritholtz Wealth Management, η αιτία της πτώσης δεν είναι άλλη από τον "τρόμο" που νιώθουν "ορισμένοι ανθρώποι" απέναντι στην προοπτική της ανάπτυξης. "Φοβούνται πως θα οδηγήσει σε υψηλότερους μισθούς και κατά συνέπεια υψηλότερο πληθωρισμό και υψηλότερα επιτόκια, τα οποία θα μασήσουν ένα κομμάτι των εταιρικών κερδών", εξηγεί. Άλλωστε, η βασική αιτία που πυροδότησε το τελευταίο ξεπούλημα φέρεται να είναι τα στοιχεία για τους μισθούς στις ΗΠΑ που έδειξαν ότι αυξάνονται με τον ταχύτερο ρυθμό από το 2009. Η είδηση σήμανε συναγερμό στον επενδυτικό "μικρόκοσμο" με τη σκέψη ότι οι μισθολογικές αυξήσεις θα οδηγήσουν σε υψηλότερο πληθωρισμό και μαζί με αυτόν, πιθανόν, και σε υψηλότερα επιτόκια.
Η Τζέιν Σίντενχαμ, επικεφαλής επενδύσεων στη χρηματιστηριακή Rathbones, εκτιμά ότι η κάθοδος των τελευταίων ημερών δεν αποτελεί προάγγελο σημαντικής αλλαγής κλίματος στο "οικοσύστημα" των αγορών. "Αυτό που πρέπει να θυμόμαστε είναι ότι οι χρηματιστηριακές αγορές είχαν μια πολύ ομαλή ανοδική πορεία και δεν είχαμε πτώση άνω του 3% για 15 μήνες. Υπήρξε μια πραγματική απουσία μεταβλητότητας, κάτι που είναι πολύ ασυνήθιστο", σημειώνει. Με τη σειρά της η Έριν Γκιμπς, διαχειρίστρια χαρτοφυλακίου της S&P Global Market Intelligence, κάνει λόγο για "επαναξιολόγηση". "Δεν πρόκειται για κατάρρευση της παγκόσμιας οικονομίας. Υπάρχει όμως μια ανησυχία ότι στην πραγματικότητα τα πράγματα είναι πολύ καλύτερα από το αναμενόμενο και άρα χρειάζεται επαναξιολόγηση" ανέφερε.
Για τους αναλυτές της Mitsubishi UFJ Morgan Stanley Securities, η οπτική είναι πάλι διαφορετική. "Από το περασμένο φθινόπωρο οι επενδυτές στοιχημάτιζαν σε μια goldilocks οικονομία - δηλαδή σε στέρεη ανάπτυξη, βελτιωμένα εταιρικά κέρδη και σταθερό πληθωρισμό. Το ρεύμα, όμως, φαίνεται πως έχει αλλάξει" δήλωσε ένας εξ αυτών.
Αμείλικτη πραγματικότητα
Την ίδια ώρα, τα δεδομένα είναι αμείλικτα για το σκηνικό της οικονομικής ευφορίας που καλλιεργεί συστηματικά ο Τραμπ αφότου ανέλαβε την εξουσία, με το υπερφίαλο σύνθημά του "πρώτα η Αμερική". Το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ εκτοξεύθηκε πέρυσι στο υψηλότερο επίπεδό μετά το μεγάλο χρηματοπιστωτικό κραχ του 2007-08, ήτοι 566 δισ. δολάρια. Αυτό σημαίνει πολύ απλά ότι η Αμερική ποσώς εφάρμοσε την "εξαγγελία" Ομπάμα περί μετάβασης από την εποχή του δανεισμού και της σπατάλης σε εκείνη της εξοικονόμησης και της πραγματικής ανάπτυξης. Το εμπορικό έλλειμμα ΗΠΑ - Κίνας, που συχνά-πυκνά μετατρέπεται σε αντικείμενο πολιτικής αντιπαράθεσης στο Κογκρέσο και πυροδοτεί ανοιχτό εμπορικό πόλεμο ανάμεσα στις δύο πλευρές, αυξήθηκε πέρυσι κατά ακόμη 8,1%, στο επίπεδο - ρεκόρ των 375,2 δισ. δολαρίων.
Το γενικότερο αρνητικό κλίμα στην αμερικανική οικονομία έχει αντανάκλαση και στον τραπεζικό τομέα. Οι αμερικανικές τράπεζες κλείνουν τα υποκαταστήματά τους το ένα μετά το άλλο. Η αιτία είναι ότι σε όλο και περισσότερες περιοχές της χώρας οι τράπεζες παύουν να είναι κερδοφόρες. Ο αριθμός των τραπεζικών καταστημάτων που έκλεισαν κατά το 12μηνο Ιουνίου 2016-17 ξεπέρασε τα 1.700, σημειώνοντας, σύμφωνα με τη Wall Street Journal, τη μεγαλύτερη πτώση ρεκόρ εδώ και δεκαετίες.
Στην Ευρώπη, τα μεγαλύτερα χρηματιστήρια άνοιξαν χθες με απώλειες 3% -που αργότερα πάντως περιορίστηκαν- μην αφήνοντας στους επενδυτές άλλες επιλογές από το να αναζητήσουν ασφάλεια στα παραδοσιακά καταφύγια του χρυσού, του ιαπωνικού γιεν και των κρατικών ομολόγων αναφοράς. Επίσης, τα μελλοντικά συμβόλαια στη Wall Street άφησαν να φανεί ακτίνα φωτός καθώς οι τιμές τους αυξήθηκαν αλλά πλήγμα δέχθηκαν και τα εμπορεύματα, με τις τιμές του πετρελαίου και των μετάλλων να υποχωρούν, καθώς και το δικό τους καλύτερο ξεκίνημα από την αρχή του έτους ξεθώριασε γρήγορα.
Υπενθυμίζεται ότι οι δείκτες αναφοράς Dow Jones και S&P 500 έκαναν προχθές βουτιά 4,6% και 4,1%, αντίστοιχα, στις μεγαλύτερες ποσοστιαίες απώλειες που υπέστησαν από τον Αύγουστο του 2011. Μάλιστα, για τον Dow ήταν και η μεγαλύτερη ιστορικά πτώση σε μονάδες. Στην Ασία, ο ευρύτερος δείκτης MSCI για την περιοχή της Ασίας - Ειρηνικού (εκτός της Ιαπωνίας) υποχώρησε 3,4%. Ο βασικός δείκτης της Ταϊβάν υποχώρησε 5% και του Χονγκ Κονγκ μειώθηκε 4,2%. Ο δείκτης Nikkei της Ιαπωνίας έκανε βουτιά 4,7%, που είναι η μεγαλύτερη από τον Νοέμβριο του 2016 σε χαμηλό επίπεδο τεσσάρων μηνών.
