Δύο είναι οι βασικές διαδρομές για να γυρίσει κάποιος το Βιετνάμ: είτε ξεκινώντας από Ανόι στον Βορρά και καταλήγοντας στη Σαϊγκόν, που το 1975 ονομάστηκε Χο Τσι Μινχ, στον Νότο, είτε αντίστροφα. Και στις δύο, θα αρχίσει και θα τελειώσει το ταξίδι σε δύο διαφορετικούς κόσμους: αν η Σαϊγκόν είναι μια «Σιγκαπούρη», με νυχτερινή ζωή, σύγχρονη αρχιτεκτονική, κόσμο που κυνηγά το κέρδος και την καλοπέραση και πίνει καφέ με τις δύο ζεστές εποχές των τροπικών κλιμάτων, των βροχών και της ανομβρίας και πολυεθνική κουζίνα, το Ανόι είναι μια «Κίνα» όπου η ζωή σταματά στις 11 το βράδυ, με παραδοσιακή αρχιτεκτονική, κόσμο που ενδιαφέρεται για την εικόνα του στην κοινωνία, γυμνάζεται και πίνει τσάι, με τις γνωστές τέσσερις εποχές του χρόνου και κατά κύριο λόγο ντόπια κουζίνα.
Ξεκινήσαμε το ταξίδι μας στη Γαλλική Ινδοκίνα από την Καμπότζη, μπήκαμε στο Βιετνάμ από τη Χο Τσι Μινχ, από εκεί ανεβήκαμε τα παράλια της Νότιας Σινικής Θάλασσας με αυτοκίνητο, τρένο και λεωφορείο και φτάσαμε στο Ανόι, το οποίο θα χρησιμοποιούσαμε ως ορμητήριο για κοντινές εξορμήσεις, όπως ο Κόλπος Χαλόνγκ ή η Παγόδα των Αρωμάτων. Ξεκινήσαμε απόγευμα από τον σιδηροδρομικό σταθμό του Χουέ και έπειτα από διαδρομή 688 χιλιομέτρων φτάσαμε λίγο πριν από τα ξημερώματα στην πρωτεύουσα όχι μόνο του Βιετνάμ αλλά έως το 1945 και της Γαλλικής Ινδοκίνας, που περιελάμβανε Βιετνάμ, Λάος και Καμπότζη. Η πρώτη αξιοσημείωτη εμπειρία στην πόλη ήταν ακουστική. Γύρω στις 6 το πρωί, ακούστηκαν μεγάφωνα στους δρόμους να παίζουν μουσική, κάτι σαν πατριωτικά εμβατήρια, και μια στεντόρεια γυναικεία φωνή να κάνει ανακοινώσεις με μέτρο και ρυθμό. Τα μεγάφωνα μετέδιδαν τις επικεφαλίδες των ειδήσεων και συμβουλές για τήρηση κανόνων υγιεινής και άθληση. Η συνήθεια αυτή κρατάει από την εποχή του πολέμου με τους Αμερικανούς, όταν τα μεγάφωνα ενημέρωναν τον κόσμο για επικείμενο βομβαρδισμό από αέρος, μαζί με την αυτονόητη προπαγάνδα του κομμουνιστικού κόμματος. Στις επόμενες δεκαετίες, όταν χωριά και μικρές κωμοπόλεις δεν διέθεταν ραδιόφωνο και τηλεόραση, τα μεγάφωνα μετέδιδαν τις ειδήσεις και άλλες πληροφορίες, από τη σοδειά μέχρι τη φροντίδα των ζώων και την καθαριότητα στους δρόμους.
Η Λίμνη της Χελώνας
Πρώτος προορισμός της περιήγησης ήταν η λίμνη Χοάν Κιέμ. Στις όχθες της, εκατοντάδες άντρες και γυναίκες έκαναν γυμναστική, τζόγκινγκ, χορό, βάδην, τάι τσι. Η λίμνη είναι το κέντρο του Ανόι, το “σημείο μηδέν” από όπου μετρούνταν παλιά οι αποστάσεις του. Φτάνοντας πήραμε πρωινό στο Thuy Ta Cafe. Μερικές δεκαετίες νωρίτερα, ήταν το σημείο συνάντησης των λίγων Δυτικών που επισκέπτονταν την πόλη, καθώς λειτουργούσε προτού ακόμη φύγουν οι Γάλλοι. Δεν ήταν τυχαία το αγαπημένο καφέ των ξένων, μια και προσφέρει θέα στη λίμνη. Μεταξύ κρουασάν και πράσινου τσαγιού απολαύσαμε τη θέα της Χο Χοάν Κιέμ, που σημαίνει Λίμνη του Επιστραφέντος Ξίφους. Πήρε το όνομά της από έναν θρύλο που θυμίζει Αρθούρο και Εξκάλιμπερ: ο αυτοκράτορας Λε Λόι έριξε κατόπιν εντολής του Κιμ Κούι (θεού με μορφή χρυσής χελώνας) στα νερά της Πράσινης Λίμνης (όπως λεγόταν ώς τότε η Χοάν Κιέμ) το Ξίφος της Ουράνιας Θέλησης, χάρη στο οποίο νίκησε τον Κινέζο αυτοκράτορα (οπότε πλέον και ο ίδιος μπορούσε από βασιλιάς να ανακηρυχθεί αυτοκράτορας) για να το παραλάβει ο ιδιοκτήτης του, ο Βασιλιάς Δράκος (Λονγκ Βουόνγκ). Με βάση τον θρύλο, χτίστηκε ο Ναός του Όρους του Νεφρίτη ή Ναός της Χελώνας σε ένα νησάκι στη μέση της λίμνης, το Νησί του Νεφρίτη, που συνδέεται με την όχθη μια ξύλινη γέφυρα βαμμένη σε κόκκινο χρώμα, τη γέφυρα Χουκ (Γέφυρα της Πρωινής Ηλιοφάνειας). Κάτι ιδιαίτερο στη λίμνη είναι το χρώμα της, ασυνήθιστο για λίμνη πράσινο, που ανάλογα με τη φωτεινότητα παίρνει άλλοτε ανοιχτή απόχρωση και άλλοτε σκούρα, ενώ στα νερά της κολυμπούν μεγάλες χελώνες, οι οποίες στη βιετναμέζικη παράδοση θεωρούνται ιερές, όπως οι δράκοι και οι φοίνικες.
Στον Ναό της Λογοτεχνίας
Στα δύο χιλιόμετρα από τη λίμνη βρίσκεται το αρχαιότερο πανεπιστήμιο του Βιετνάμ, το συγκρότημα του Ναού της Λογοτεχνίας, που αποτελεί εξαιρετικό δείγμα βιετναμέζικης αρχιτεκτονικής. Κατασκευάστηκε το 1070 προς τιμήν του Κομφούκιου και έξι χρόνια αργότερα ανεγέρθη στον χώρο των 54 στρεμμάτων του συγκροτήματος και η Αυτοκρατορική Ακαδημία, όπου αρχικά γίνονταν δεκτοί μόνο μέλη της βασιλικής οικογένειας και αριστοκράτες. Αυτή λειτούργησε έως το 1779, οπότε εγκαινιάστηκε η Αυτοκρατορική Ακαδημία στο Χουέ. Μία λίμνη, πέντε αυλές, αψίδες, πάρκα, κειμήλια, αρχιτεκτονική, αίθουσες, κίονες πάνω σε αγάλματα χελωνών με σκαλισμένα ονόματα αποφοίτων συνθέτουν ένα μοναδικό θέαμα. Ακόμη περισσότερο αν έχει κάποιος την τύχη να βρεθεί εκεί σε γιορτή αποφοίτησης, όπου συρρέουν φοιτητές και φοιτήτριες με επίσημη ενδυμασία, συνοδευόμενοι από γονείς, που τους καμαρώνουν περιχαρείς και τους φωτογραφίζουν ασταμάτητα.
Στους 36 δρόμους
Το πιο παραδοσιακό χρώμα του Ανόι το έχει η Παλιά Πόλη, γνωστή και ως 36 Δρόμοι. Στενά σοκάκια, λίμνες, πλανόδιοι, Βιετναμέζες με κωνικά καπέλα που πουλάνε φρούτα κουβαλώντας, σε διπλά στρογγυλά τελάρα, που κρέμονται στις δύο άκρες ενός κονταριού σχηματίζοντας κάτι σαν τεράστια πλάστιγγα περασμένη στον ώμο, υπαίθριοι μπαρμπέρηδες και μάγειροι με πελάτες που τρώνε σε χαμηλά πλαστικά σκαμπό, ηλικιωμένοι που πίνουν ήρεμοι το τσάι τους μέσα σε μια θορυβώδη ατμόσφαιρα και εκατοντάδες δίκυκλα συνθέτουν μια «χαοτική» για τα μάτια του Δυτικού εικόνα.
Από τους λεγόμενους 36 δρόμους (παρ’ ότι στην πραγματικότητα είναι σχεδόν διπλάσιοι, αναφέρονται ως 36 επειδή θεωρείται αίσιος αριθμός) του Παλιού Ανόι, του τμήματος δηλαδή της πόλης το οποίο κατοικείται εδώ και περισσότερα από 1.000 χρόνια (κάποιοι ιστορικοί τα ανεβάζουν και στα 1.500), καθένας έχει τον δικό του χαρακτήρα. Αυτό εξηγείται και από το ότι καθώς έφταναν εσωτερικοί μετανάστες από την επαρχία, εγκαθίσταντο αναλόγως προέλευσης σε συγκεκριμένο δρόμο. Χαρακτηριστικό πολλών κτηρίων είναι το δυσανάλογα μεγάλο ύψος και βάθος σε σχέση με το πλάτος τους. Αυτό οφείλεται στο ότι κάποτε οι έμποροι φορολογούνταν με βάση το μήκος της πρόσοψης των καταστημάτων. Έτσι, έδωσαν στα καταστήματα όχι μόνο ύψος αλλά και βάθος έως και 50 με 60 μέτρα, έναντι μόλις 3 μέτρων πλάτους κι έτσι τα κτήρια ονομάστηκαν «σπίτια σωλήνες». Κάθε δρόμος έχει τουλάχιστον από έναν παλαιότατο ναό, αν και πολλοί έχουν μεταβληθεί σε καταστήματα και κατοικίες, που πάντως αναγνωρίζονται από τη χαρακτηριστική αρχιτεκτονική και διακόσμηση της οροφής. Οι περισσότεροι δρόμοι έχουν για πρώτη λέξη το «χανγκ» που θα πει «κατάστημα». Έτσι, η Χανγκ Μπακ, αφού «μπακ» θα πει ασήμι, είναι ο δρόμος όπου ιδρύθηκαν τον 15ο αιώνα εργαστήρια αργυροχοΐας. Καθώς το ασήμι σχετίζεται με νομίσματα και κοσμήματα, εδώ άνοιξαν και ανταλλακτήρια νομισμάτων, ενεχυροδανειστήρια και κοσμηματοπωλεία. Η Χανγκ Κάι είναι η οδός με τα μεταξωτά, η Χανγκ Μπε με είδη από μπαμπού, η Χανγκ Μαμ με σάλτσες ψαριών και θαλασσινών, η Χανγκ Τικ με μπακίρια, η Χανγκ Τουνγκ με βαρέλια παλιότερα, κ.λπ.
Στο Κουκλοθέατρο του Νερού
Στο Βιετνάμ, δεύτερη εξαγωγική δύναμη ρυζιού παγκοσμίως μετά την Ταϊλάνδη και έβδομη σε κατανάλωση, οι πρώτοι ορυζώνες εμφανίστηκαν το 1200 π.Χ. Εύλογα λοιπόν το ρύζι αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της βιετναμέζικης κουλτούρας. Περί τον 11ο αιώνα μ.Χ. εμφανίστηκε το λεγόμενο Κουκλοθέατρο του Νερού οι πρώτες παραστάσεις του οποίου δίνονταν στους ορυζώνες. Οι χωρικοί έμπαιναν μετά τις καταρρακτώδεις βροχές στα πλημμυρισμένα χωράφια με το νερό μέχρι το στήθος. Στα χέρια, κάτω από την υδάτινη επιφάνεια, κρατούσαν -κρυμμένοι πίσω από παραπέτασμα- μαριονέτες που φαίνονταν να κινούνται πάνω στο νερό. Αυτό το είδος τέχνης εμφανίστηκε και εξελίχθηκε στο βόρειο Βιετνάμ, στο Δέλτα του Κόκκινου Ποταμού και βεβαίως στην περιοχή όπου βρίσκονται οι ρίζες του αξίζει να παρακολουθήσει κάποιος παραστάσεις του.
Το κουκλοθέατρο Ταν Λονγκ δίνει παραστάσεις συνοδεία ορχήστρας με παραδοσιακά όργανα, όπως φλάουτο από μπαμπού, τύμπανα και ξύλινες καμπάνες, ενώ ακούγονται εν είδει όπερας τραγούδια αφηγούμενα λαϊκούς μύθους και θρύλους, ιστορίες σχετιζόμενες με την καλλιέργεια του ρυζιού ή βγαλμένα από την αγροτική ζωή.
Συχνά, στις σπονδυλωτές ιστορίες, που παίζονται στη διάρκειας μίας ώρας παράσταση, παρουσιάζεται και ο θρύλος του Επιστραφέντος Ξίφους του βασιλιά Λε Λόι. Καθώς η ζήτηση είναι μεγάλη, ο ενδιαφερόμενος πρέπει να κλείσει εισιτήριο το λιγότερο μία ημέρα νωρίτερα και ακόμη καλύτερα να πληρώσει κάτι παραπάνω για να βρεθεί στις πρώτες θέσεις, από όπου η θέα είναι εντυπωσιακή και οι μαριονέτες ευδιάκριτες. Πίσω από μια κουρτίνα, οι μαριονετίστες καθοδηγούν τις κούκλες που φαίνονται να κινούνται πάνω σε μια λίμνη, η μουσική δεν σταματά, ο φωτισμός κάνει πιο υποβλητική την ατμόσφαιρα και στο τέλος οι μαριονετίστες εμφανίζονται εισπράττοντας το χειροκρότημα των θεατών μαζί με τους μουσικούς.
Στην όπερα
Όσοι έχουν δει το Palais Garnier, την παλιότερη από τις δύο όπερες του Παρισιού, θα αντιληφθούν αμέσως από πού εμπνεύστηκαν οι αρχιτέκτονες Broyer, V. Harley και Francois Lagisquet τα σχέδια του νεοκλασικού κτηρίου με τα γοτθικά στοιχεία όπου στεγάζεται η Όπερα του Ανόι, μια και θυμίζει αντίγραφό του. Το κτήριο της όπερας, το οποίο κατασκευάστηκε το 1911, επί γαλλικής αποικιοκρατίας, είναι αντιπροσωπευτικό δείγμα της γαλλικής πολιτιστικής κληρονομιάς και είναι εντυπωσιακό απ’ έξω όσο και στο εσωτερικό του, με την πολυτελή διακόσμηση, τους τρεις ορόφους, τους λευκούς κίονες με τα επίχρυσα κιονόκρανα, τον θόλο, τα θεωρεία, κ.λπ. Μπαλέτο, συμφωνική μουσική και δράμα συνυπάρχουν με παραστάσεις βιετναμέζικης όπερας και τοπικής παραδοσιακής μουσικής.
Στη Νυχτερινή Αγορά
Το σαββατοκύριακο, η αγορά Ντονγκ Σουάν στην Παλιά Πόλη λειτουργεί και βράδυ και σε αυτό οφείλεται η ονομασία Νυχτερινή Αγορά. Είναι η μεγαλύτερη κλειστή αγορά της πόλης, λειτουργεί από το 1889 και διαθέτει τέσσερις ορόφους. Μια επίσκεψη είναι απαραίτητη για να δει ένας ξένος από κοντά κομμάτια της καθημερινότητας των κατοίκων, τα γούστα τους, τις ανάγκες τους, τι ψωνίζουν, τι τρώνε κ.λπ. Ηλεκτρονικά είδη, καταστήματα τροφίμων με κρέας, λαχανικά, θαλασσινά, σάλτσες, φρούτα κ.λπ., πλαστικά, οικόσιτα ζώα, τσάντες, ρούχα, τοπική κουζίνα με εξωτικά πιάτα, όπως τηγανητός βάτραχος ή σούπα πάπιας, γλυκά, σχολικά είδη, αλλά και σουβενίρ για τουρίστες, από κεραμικά μέχρι τα παραδοσιακά κωνικά βιετναμέζικα καπέλα, προσφέρονται για χάζι και φωτογραφίες.
Το Ανόι είναι μια πόλη που συνδυάζει την παράδοση με τη ζωντάνια μιας ανερχόμενης οικονομίας και αξίζει στους φίλους των ταξιδιών να το επισκεφτούν τόσο για την ίδια την πόλη όσο και για τους μοναδικούς προορισμούς γύρω από την πόλη, όπως είναι ο Κόλπος Χαλόγκ ή η περίφημη Παγόδα των Αρωμάτων.
Γιορτή αποφοίτησης στον Ναό της Λογοτεχνίας, με τους φοιτητές και τις φοιτήτριες ντυμένους επίσημα και τους γονείς και συγγενείς να καμαρώνουν
Στην Ντονγκ Σουάν ή Νυχτερινή Αγορά, όπως είναι γνωστή
Ο κεντρικός σιδηροδρομικός σταθμός λειτουργεί από το 1902
Η λίμνη Χοάν Κιέμ, «σημείο μηδέν» του Ανόι και στη μέση ο Ναός του Όρους του Νεφρίτη του 18ου αιώνα
Ο γραφών μπροστά στο Μαυσωλείο του Χο Τσι Μινχ
Παράσταση του Κουκλοθέατρου του Νερού υπό τους ήχους εγχόρδων, τυμπάνων και φλάουτου
