Η Πορτογαλία έζησε τη μεγαλύτερη τραγωδία των τελευταίων δεκαετιών με 64 ανθρώπους να καίγονται ζωντανοί και περισσότερους από 200 τραυματίες, χιλιάδες σπίτια και οικονομικές δραστηριότητες να έχουν γίνει στάχτη, μαζί με ένα μεγάλο κομμάτι δασικών εκτάσεων στο κέντρο της χώρας. Το τριήμερο πένθος της χώρας μαρτυρά τη διάσταση της καταστροφής.
Η αυταπάρνηση των πυροσβεστών και των πληρωμάτων των αεροσκαφών πυρόσβεσης και η αλληλεγγύη των κατοίκων και κυρίως των εθελοντών γιατρών που έτρεξαν στις περιοχές των πυρκαγιών για να βοηθήσουν αποτελεί πλέον κτήμα της κοινωνικής ιστορία της χώρας.
Είναι όμως αρκετό; Πολλές είναι οι καταγγελίες που λένε ότι δεν λειτούργησε -ή ότι δεν λειτούργησε σωστά- η Πολιτική Προστασία, ο συντονισμός των πυροσβεστών μεταξύ τους και με τις άλλες υπηρεσίες και κυρίως ότι δεν υπήρξε μια έγκαιρη προειδοποίηση και απομάκρυνση των κατοίκων. Μόνο στην εθνική οδό 236-Ι πέθαναν 47 άτομα. Τα περισσότερα κάηκαν ζωντανά εγκλωβισμένα δίπλα στα αυτοκίνητά τους. Κανείς δεν τους προειδοποίησε ότι ο δρόμος οδηγούσε στην καρδιά της πύρινης κόλασης.
“Υπήρξε πολύ μεγάλη έλλειψη συντονισμού της Πολιτικής Προστασίας” τόνισε ο Αντόνιο Σαλγκουέιρο, ο πρώην επικεφαλής των Ομάδων Ανάλυσης και Χρήσης Φωτιάς GAUF, υπενθυμίζοντας ότι στην Ελλάδα το 2007 πέθαναν 73 άτομα αντιμετωπίζοντας την ίδια αδυναμία συντονισμού της κρατικής μηχανής και των ευθυνών των αρχών για την έλλειψη παιδείας επί των πυρκαγιών από τους πολίτες.
Σπεκουλαδόροι στη σκιά των ευκάλυπτων
Η Πορτογαλία, για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα των πυρκαγιών, θα πρέπει να επιλύσει το θέμα των δασικών της εκτάσεων και κυρίως της στυγνής τους εκμετάλλευσης για την παραγωγή κυρίως χαρτοπολτού για τις ανάγκες της χαρτοβιομηχανίας. Παραδόξως περίπου το 96% με 97% των δασικών εκτάσεων ανήκουν σε ιδιώτες και κυρίως πολλούς μικρούς ιδιώτες που καλλιεργούν κυρίως ευκάλυπτους και δευτερευόντως ακακίες εκμεταλλευόμενοι τις μεγάλες βροχοπτώσεις και το ήπιο κλίμα που βοηθούν τη γρήγορη ανάπτυξη των καλλιεργειών.
Για να κατανοηθεί η έκταση της εκμετάλλευσης των δασών θα πρέπει να τονίσουμε ότι οι δασικές εκτάσεις με ευκαλύπτους καλύπτουν σήμερα περίπου 900.000 στρέμματα, εκτός από τις ακακίες και τις ροβίνιες ή ψευδο-ακακίες, που χρησιμοποιούνται και αυτές από τις χαρτοβιομηχανίες.
Η Πορτογαλία και η ισπανική Γαλικία ψήφισαν ήδη την τελευταία διετία νόμους για τον περιορισμό της καλλιέργειας των ευκάλυπτων, τόσο εξαιτίας της κοινοτικής αγροτικής πολιτικής όσο και για μια πιο ορθολογιστική εκμετάλλευση και κυρίως με στόχο τη δημιουργία αντιπυρικών ζωνών, γιατί τόσο στην Πορτογαλία όσο και στην ισπανική Γαλικία και τις γύρω περιοχές εκδηλώνονται κάθε χρόνο μεγάλες πυρκαγιές.
Οι ευκάλυπτοι έχουν το θετικό ότι μεγαλώνουν γρήγορα σε περιοχές όπου βρέχει σχεδόν κάθε μέρα και επικρατούν ήπιες θερμοκρασίες, αλλά έχουν το αρνητικό να αφήνουν πολλές και σχεδόν επίγειες μεγάλες ρίζες, που όταν κοπούν να δένδρα πολλές ξεραίνονται και αποτελούν το φυσικό προσάναμμα των μεγάλων πυρκαγιών του καλοκαιριού. Επιπλέον οι καλλιεργητές και οι υλοτόμοι ενδιαφέρονται για το άμεσο κέρδος, όχι για τη διάσωση και αναπαραγωγή του δάσους.
Από τη στιγμή που κόβουν τα δέντρα, εγκαταλείπουν τα υπολείμματα, που τροφοδοτούν αργότερα το παρανάλωμα της φωτιάς. Για τον λόγο αυτό τυπικά οι “νόμοι του ευκάλυπτου” στην Πορτογαλία και την Ισπανία προβλέπουν ήδη αρκετά βαριές ποινές, που θα γίνουν ακόμη πιο βαριές μετά τις τελευταίες πυρκαγιές, για υπαιτιότητα εξαιτίας της εγκατάλειψης ξυλείας και εγκατάλειψης των δασικών εκτάσεων. Νόμοι όμως που δεν εφαρμόζονται από τις κυβερνήσεις για να μην χάσουν την ψήφο όσων ζουν στη σκιά των ευκάλυπτων.
Νέα νομοθεσία πριν από τις... διακοπές
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Μαρσέλο Ρεμπέλο Ντε Σόουσα ζήτησε από το κοινοβούλιο να ψηφίσει “ένα συνολικό πακέτο νόμων που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες που κατέδειξε η τραγωδία των τελευταίων ημερών... που να αντιμετωπίζει το θέμα των δασικών εκτάσεων και των ποινικών ευθυνών”, και μάλιστα πριν από το κλείσιμο της Βουλής για τη θερινή περίοδο. Στη Βουλή έχει κατατεθεί ένα σχέδιο νόμου που περιμένει να ψηφιστεί από τον Μάρτιο, το οποίο περιλαμβάνει πέντε προτάσεις της κυβέρνησης και τρία σχέδια νόμου του Μπλόκου της Αριστεράς.
Ο Ντε Σόουσα είχε εκθειάσει την εθνική ενότητα που έδειξαν τις πρώτες ώρες μετά τις πυρκαγιές οι πολιτικές δυνάμεις της χώρας, δεδομένου ότι η Δεξιά και οι Σοσιαλιστές που κυβέρνησαν τη χώρα τις προηγούμενες δεκαετίες ευθύνονται για την κατάσταση των δασικών εκτάσεων και τις διαδοχικές ανεξέλεγκτες πυρκαγιές που εμφανίζονται σχεδόν κάθε χρόνο στη χώρα.
Ο Σοσιαλιστής πρωθυπουργός Αντόνιο Κόστα τόνισε ότι θα πρέπει να εξεταστούν η δυναμική των πυρκαγιών και οι καιρικές συνθήκες για να αξιολογηθεί εάν θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί ο μεγάλος αριθμός των θυμάτων, να εξεταστεί εάν λειτούργησε ή όχι μεσούσης της πυρκαγιάς το έκτακτο σύστημα ασφαλείας των δικτύων της χώρας SIRESP ή τα εναλλακτικά συστήματα, που θα επέτρεπαν τον πλήρη συντονισμό των πυροσβεστών, και γιατί δεν είχε κλείσει η εθνική αρτηρία στην οποία παγιδεύτηκαν και κάηκαν δεκάδες άνθρωποι.
Το RISESP δεν είχε λειτουργήσει στις πυρκαγιές του 2013 και του 2016, αλλά έως τώρα έχει κοστίσει 320 εκατ. ευρώ, που θα φθάσουν τα 542 εκατ. ευρώ έως το 2021, και είχε οργανωθεί από την κυβέρνηση του Σοσιαλιστή Σόκρατες, με τον Αντόνιο Κόστα να είναι τότε ο υπουργός Εσωτερικής Διοίκησης, δηλαδή ο άνθρωπος που ανέλαβε την ευθύνη της αγοράς και τοποθέτησής του.
Μπλόκο Αριστεράς: Νέο νόμο για τα δάση
“Η καταστροφή είναι τεράστια και κυρίως στο Πεδρογκράο Γκράντε, σε μια έκταση 125 τετραγωνικών χιλιομέτρων στα οποία ζουν λιγότερα από 4.000 άτομα, εκ των οποίων τα δύο τρίτα άνω των 65 ετών. Κάηκαν τουλάχιστον 33.000 εκτάρια και οι λίγες παραγωγικές δραστηριότητες. Πρέπει να ψηφίσουμε άμεσα ένα νέο νόμο για τα δάση”, τόνισε ο Κάρλος Ματίας, ο βουλευτής του Μπλόκου και συντονιστής των βουλευτών στην Επιτροπής Γεωργίας και Θάλασσας, προειδοποιώντας ότι από τις αρχές του έτους έχουν καεί πάνω από 49.000 εκτάρια και ότι την τελευταία δεκαετία οι πυρκαγιές αυξήθηκαν κατά 32% και οι αποτεφρωμένες εκτάσεις κατά 58%.
“Μιλάμε πολύ για τα δάση, αλλά κάνουμε λίγους νόμους και από αυτούς ελάχιστοι εφαρμόζονται” τόνισε ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του Μπλόκου Πέδρο Σοάρες ζητώντας από τη Βουλή να επιταχύνει τις διαδικασίες για την ψήφιση του νέου νόμου για τις δασικές εκτάσεις.
Πορτογαλικό Κ.Κ.: Άμεσα μέτρα στους κατοίκους
“Η μανία της άγριας φύσης δεν δικαιολογεί τα πάντα” προειδοποίησε ο γραμματέας του Πορτογαλικού Κ.Κ. Ζερόνιμο Ντε Σόουσα, δηλώνοντας σε εκδήλωση για τις δημοτικές εκλογές τη διάθεση του κόμματος να στηρίξει με άμεσα μέτρα τους κατοίκους των περιοχών, που εκδηλώθηκαν οι πυρκαγιές, αλλά και να εξετάσει τις αιτίες που τις προκάλεσαν, όπως και την επάρκεια των αρχών και των δημοσίων υπηρεσιών.
Οι ευρωβουλευτές του ΚΚ ζήτησαν από την Κομισιόν έκτακτα και άμεσα μέτρα στήριξης των θυμάτων και αποκατάστασης των ζημιών και την εξαίρεση από τον προϋπολογισμό του κόστους για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών, αλλά και μια κοινωνική νομοθεσία για την πρόληψη των φυσικών καταστροφών και αυτών που προκαλεί ο άνθρωπος. Για τους ευρωβουλευτές του Κ.Κ. οι πυρκαγιές αποτελούν τη συνέπεια της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, που οδηγεί στην εγκατάλειψη του εσωτερικού της χώρας και σε μια λανθασμένη πολιτική για τα δάση.
