Δύο μικρές χώρες, οι οποίες αθροιστικά απαρτίζουν μόλις το 0,039% του παγκόσμιου πληθυσμού, το Κατάρ των 2,7 εκατομμυρίων κατοίκων και το Λουξεμβούργο των 600.000 κατοίκων, διαθέτουν το μεγαλύτερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ στον κόσμο. Το Κατάρ με 127.660 δολάρια, το Λουξεμβούργο με 104.003 δολάρια σύμφωνα με τη μέτρηση του ΔΝΤ ή 141.543 δολάρια και 111.497 δολάρια αντίστοιχα σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα.
Ένα ακόμη κοινό τους στοιχείο είναι το μεγάλο ποσοστό μεταναστών και "expats" που δέχονται: αποτελούν το 45% του πληθυσμού του Λουξεμβούργου (Βέλγοι, Γάλλοι, Ιταλοί, Γερμανοί και Πορτογάλοι) και 88% (σχεδόν 2,4 εκατομμύρια κάτοικοι έναντι 313.000 Καταριανών, που είναι λιγότεροι τόσο από τους Ινδούς που ζουν στη χώρα όσο και από τους Μπαγκλαντέσιους) του Κατάρ.
Άλλη ομοιότητα είναι πως αποτελούν μείζονα επιχειρηματικά και οικονομικά κέντρα. Το Κατάρ είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας υγροποιημένου φυσικού αερίου στον κόσμο, το δε Λουξεμβούργο φιλοξενεί 152 διαφορετικές τράπεζες, πάνω από 9.000 holding companies, ενώ είναι και έδρα της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων.
Οι ιδιαιτερότητες του Κατάρ
Εδώ όμως σταματούν οι ομοιότητες. Οι διαφορές είναι πιο έντονες, ειδικά σε θέματα πολιτικής, διπλωματίας, νόμου και ηθικής. Ενώ στο Λουξεμβούργο, για παράδειγμα, ο Σαβιέ Μπετέλ είναι ο πρώτος παγκοσμίως πρωθυπουργός παντρεμένος με άντρα, στο Κατάρ η ομοφυλοφιλία τιμωρείται με θάνατο. Στη χώρα ισχύουν ισλαμικός νόμος, οικογενειακό δικαστήριο, πολυγαμία, ενώ η κατανάλωση αλκοόλ τιμωρείται με 40 μαστιγώσεις και η μοιχεία με 100.
Ωστόσο, ο βαθμός ανεκτικότητας στις άλλες θρησκείες είναι μεγάλος συγκριτικά με άλλες μουσουλμανικές χώρες. Ενδεικτικό είναι ότι λειτουργούν αρκετοί χριστιανικοί ναοί, όπως του Αγίου Θωμά, η Συρορθόδοξη εκκλησία, η Αγγλικανική των Θεοφανίων, η Καθολική της Παναγίας του Ροζαρίου και δύο ευκτήριοι οίκοι Μορμόνων.
Βασική διαφορά είναι ακόμη αυτή που αναδείχθηκε τις τελευταίες ημέρες. Σε αντίθεση με το "ασφαλές μέχρι ανίας" Λουξεμβούργο, το Κατάρ βρέθηκε στη δίνη ενός επικίνδυνου διπλωματικού πολέμου με οικονομικές και γεωπολιτικές προεκτάσεις. Η κριτική του ηγέτη της χώρας σεΐχη Αλ Θάνι για την ενίσχυση του αντιιρανικού κλίματος εξόργισε Ριάντ και άλλα κράτη του Κόλπου, παρότι η επίμαχη είδηση διεγράφη από την ιστοσελίδα του κρατικού πρακτορείου και έγινε λόγος για "χάκερς" που αλλοίωσαν την είδηση.
Η κόντρα αυτή όμως έχει ρίζες στο παρελθόν. Από τότε που το μικρό Κατάρ άρχισε τα τελευταία χρόνια να επιδιώκει να αποκτήσει διπλωματική επιρροή αντιστρόφως ανάλογη με το μέγεθός του με διπλωματικές κινήσεις, με το κρατικό δίκτυο Al Jazeera ή με τις σχέσεις του με ακραίες σουνιτικές ομάδες, όπως κατηγορείται.
Αν σε κάτι έχει ρίξει ιδιαίτερο βάρος ο μονάρχης του Κατάρ, είναι η ανάδειξη της χώρας σε IFC (international financial centre, ήτοι διεθνές οικονομικό κέντρο), έστω και ελάσσονος βεληνεκούς, και πάντως όχι μόνο "οικονομικού". Όπως για παράδειγμα αθλητικού.
Η χώρα ανέλαβε το Μουντιάλ ποδοσφαίρου του 2022, το πρώτο σε χώρα της Μέσης Ανατολής, προκαλώντας ενθουσιασμό στις χώρες του Κόλπου, διοργανώνει τουρνουά open στο τένις (στην Ντόχα κατέκτησε τον πρώτο του τίτλο φέτος ο Σέρβος Νόβακ Τζόκοβιτς, ο οποίος στην πρώτη μάχη με το Νο1 του κόσμου, Άντι, επικράτησε με 2-1 σετ και πήρε το τρόπαιο) ενώ φιλοξένησε πρόπερσι το παγκόσμιο κύπελλο χάντμπολ.
Κέντρο τέχνης και πολιτισμού
Το Κατάρ είναι σε αξία ο μεγαλύτερος αγοραστής έργων τέχνης στον κόσμο, πολιτική που εντάσσεται στη γενικότερη στρατηγική της χώρας να πρωταγωνιστήσει σε τομείς πέραν των ενεργειακών προϊόντων. Έτσι προκάλεσε παγκόσμια αίσθηση το 2011 το ποσό ρεκόρ που προσφέρθηκε για πίνακα ζωγραφικής, καθώς το Κατάρ κατέβαλε 250 εκατομμύρια δολάρια για τους "Χαρτοπαίκτες" του Σεζάν.
Στο Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης
Υπ' αριθμόν ένα αξιοθέατο του Κατάρ είναι το Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης. Υπέροχη αρχιτεκτονική, σε εξίσου υπέροχη τοποθεσία δίπλα στη θάλασσα, με τεχνητή λίμνη και καθαρούς και φροντισμένους διαδρόμους. Τα εκθέματα προέρχονται από Κεντρική Ασία, Ιράν, Αραβική Χερσόνησο, Μαγκρέμπ, Βαλκάνια, ακόμη και από την Ελλάδα.
Λυχνίες από πολύχρωμο γυαλί, φιάλες σε διάφορα σχήματα, περίτεχνα αγαλματίδια, πανοπλίες, κράνη, μάσκες, ζωγραφιές, παμπάλαια αστρονομικά όργανα, κοσμήματα, χαλιά, ακόμη και μία περγαμηνή μήκους επτά μέτρων, η οποία πιστοποιεί με καλλιγραφικά γράμματα και σχέδια την επίσκεψη του κατόχου της στα κυριότερα προσκυνηματικά μέρη του μουσουλμανικού κόσμου (Μέκκα, Ιερουσαλήμ κ.λπ.), έκθεμα που, όπως διαπιστώσαμε ιδίοις όμμασι, άφησε άφωνους πολλούς επισκέπτες.
Οι εντυπώσεις είναι θετικές και στο καφέ με τη θέα που διαθέτει και στο κατάστημα αναμνηστικών, όπου ακόμη και τα απλά φθηνά μολύβια θυμίζουν αραβουργήματα με τα λεπτά "οριεντάλ" σχέδια που είναι ζωγραφισμένα πάνω τους.
Στο σουκ Γουακίφ
Σε ολόκληρο τον αραβικό κόσμο, από Μαρόκο και Ατλαντικό μέχρι Ιράκ και Μεσοποταμία, από τα αξιοθέατα που γοητεύουν τον επισκέπτη είναι τα σουκ, οι περίφημες πολύβουες και συχνά δαιδαλώδεις αγορές, άλλες σύγχρονες και άλλες παμπάλαια παζάρια. Και η Ντόχα δεν θα μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση. Το σουκ Γουακίφ, παρότι έχει ανακαινιστεί, κρατά το "ανατολίτικο" στοιχείο, που γίνεται αισθητό από τα είδη που εκτίθενται προς πώληση (π.χ. τοπικά χειροτεχνήματα), μέχρι την αρχιτεκτονική με τις καμαρωτές πύλες, τα σκοκάκια, τις στοές, τα στεγασμένα και υπαίθρια μέρη του.
Αξίζει να το επισκεφθεί κάποιος οποιαδήποτε ώρα της ημέρας, σε ώρες με κόσμο ή λιγότερο κόσμο, για να αγοράσει με χαλαρούς ρυθμούς από τοπικά προϊόντα (μπαχαρικά, κοσμήματα, ενδυμασίες, ανατολιτικά γλυκά, χρυσό, ξηρούς καρπούς, αρώματα, αντίκες κ.λπ.) μέχρι παπαγάλους ή και αργά το βράδυ, όταν εστιατόρια και καφέ στο υπαίθριο τμήμα του σουκ προσφέρονται για τσάι, παγωτό, αργιλέ ή παραδοσιακή κουζίνα.
Στην κορνίς
Στην Ντόχα είναι αδύνατον να μην παρασυρθείς σε βόλτες και ειδικά στην παραλιακή, την κορνίς. Ξεκινώντας από το Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης, στο νότιο άκρο της, περνώντας το σουκ Γουακίφ και πολυτελή ξενοδοχεία φτάνεις στο κέντρο της πόλης όπου δεσπόζουν οι ουρανοξύστες της. Η βόλτα αυτή είναι πιο ευχάριστη από αργά το απόγευμα, όταν δεν ενοχλεί η ζέστη, έως τη νύχτα, όταν οι φωταγωγημένοι ουρανοξύστες προσφέρουν από μακριά μια ιδιαίτερη εικόνα φωτισμένης κορυφογραμμής,
Τα τζαμιά
Εκτός από τα σουκ - αξιοθέατο που επισκέπτονται λίγο πολύ όλοι οι ταξιδιώτες και τουρίστες στον αραβομουσουλμανικό κόσμο είναι τα τζαμιά. Το κυριότερο τζαμί της Ντόχα είναι το Μεγάλο Τζαμί ή, όπως είναι η επίσημη ονομασία του, το Ιμάμ Μουχάμαντ Ιμπν Αμπντ α-Γουάχαμπ Ματζίντ, προς τιμήν του ιεροδιδάσκαλου του 18ου αιώνα ο οποίος ήταν ο ιδρυτής της σέχτας του Ουαχαμπισμού και γενάρχης της δυναστείας του ανώτερου κλήρου της Σαουδικής Αραβίας.
Το τζαμί είναι καινούργιο, καθώς εγκαινιάστηκε το 2011, σε έναν μεικτό ρυθμό, αραβικό και μοντέρνο, μεγάλο μεν σε μέγεθος, αλλά λιτό σε διακόσμηση. Αυτό που πρέπει πάντως να έχει υπόψη ο επισκέπτης είναι ότι οι μη μουσουλμάνοι επιτρέπεται να μπουν στο εσωτερικό του τζαμιού πριν και μετά -αλλά πάντως όχι κατά τη διάρκεια- τις ώρες προσευχής και, εννοείται, με ευπρεπείς ενδυμασίες.
Στη Φανάρ
Η Φανάρ (θηλυκού γένους στα αραβικά) είναι το πιο εμβληματικό κτήριο του Κατάρ. Έχει το ελικοειδές - πυργοειδές σχήμα της ζιγκουράτ που θυμίζει κάπως τη διάσημη ελαιογραφία του Πίτερ Μπρίγκελ του Πρεσβύτερου "Ο Πύργος της Βαβυλώνας" στο Μουσείο Ιστορίας της Τέχνης της Βιέννης. Πρόκειται για ένα ισλαμικό πολιτιστικό κέντρο στο οποίο όποιος δεν είναι εξοικειωμένος με το ισλάμ μπορεί να πληροφορηθεί έγκυρα και εμπεριστατωμένα της βασικές αρχές της μουσουλμανικής θρησκείας, τις υποχρεώσεις και τις απαγορεύσεις για τους πιστούς της, όπως επίσης μπορεί να μάθει αραβικά ή ακόμη να παρακολουθήσει τη μεγάλη προσευχή της Παρασκευής στα αγγλικά.
Σύγχρονη τέχνη
Το Κατάρ δεν είναι μόνο παράδοση, κειμήλια και φολκλόρ, αλλά μια χώρα όπου πολλοί καλλιτέχνες και δημιουργοί παρακολουθούν στενά τις mainstream δημιουργίες. Το Ματάφ - Αραβικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης είναι το κατάλληλο μέρος για να ενημερωθούν οι φιλότεχνοι για τις τρέχουσες καλλιτεχνικές τάσεις.
Αν και σε κάποια σχετική απόσταση από το κέντρο (μισή ώρα με το λεωφορείο), αξίζει τον κόπο να το επισκεφθούν οι ενδιαφερόμενοι, καθώς φιλοξενεί στο ανακαινισμένο σχολικό συγκρότημα, που μετατράπηκε το 2010 σε μουσείο, περί τα 10.000 εκθέματα. Μόνιμες, προσωρινές, αναδρομικές και επετειακές εκθέσεις, εκπαιδευτικά σεμινάρια, μαθήματα τέχνης, βιβλιοθήκη, ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια Αράβων καλλιτεχνών, περιλαμβάνονται στις δραστηριότητες του μουσείου.
Το Al Jazeera
Το 1996 ο τότε εμίρης του Κατάρ Χάμαντ Μπιν Χαλίφα Αλ Θάνι ίδρυσε, χρηματοδοτώντας το με 130 εκατ. ευρώ για την πρώτη πενταετία, τον κολοσσό των media, το Al Jazeera, το οποίο με 70 γραφεία ανά την υφήλιο κατέχει τη δεύτερη θέση στον κόσμο μετά το BBC. Αυτό το κρατικού χαρακτήρα δίκτυο (τηλεοπτικό και διαδικτυακό) έγινε παγκοσμίως γνωστό την περίοδο της Αραβικής Άνοιξης. Αυτό στάθηκε η αφορμή να ψυχρανθούν οι σχέσεις πολλών συντηρητικών αραβικών κυβερνήσεων με το Κατάρ, καθώς το Al Jazeera στήριξε αναφανδόν τους εξεγερθέντες κατά των κυβερνήσεων όπου ξέσπασαν προ εξαετίας οι εξεγέρσεις.
Εκτός από αυτό, όμως, έχει "ενοχλήσει" και για αλληλοσυγκρουόμενους λόγους. Από τη μία κατηγορείται ότι παίρνει απροκάλυπτα θέση υπέρ των σουνιτών και κατά των σιιτών, μέχρι του βαθμού να αναμεταδίδει τις θέσεις της Μουσουλμανικής Αδελφότητας και από την άλλη "δυσαρέστησε" το κοινό του όποτε παρουσίασε τις θέσεις του Ιράν ή βίντεο παλαιότερα με δηλώσεις του Μπιν Λάντεν.
Ανάμεσα στις κατά καιρούς δυσαρεστημένες κυβερνήσεις υπήρξαν η ινδική, η κινεζική, η ισραηλινή, μέχρι ακόμη και η Παλαιστινιακή Αρχή. Παρά ταύτα το δίκτυο έχει να παρουσιάσει μεγάλες επιτυχίες. Κάλυψε για παράδειγμα τον δεύτερο πόλεμο στον Κόλπο του 2003 όπως περίπου είχε καλύψει τον πρώτο πόλεμο στον Κόλπο το CNN.
Διπλωματία επικίνδυνων ισορροπιών
Το Κατάρ όχι μόνο έχει συνάψει ετερόκλητες συμμαχίες με αντιμαχόμενους μεταξύ τους εταίρους, αλλά έχει εμπλακεί σε μεγάλο βαθμό και σε παιχνίδια διπλωματίας υψηλού ρίσκου. Από τη μία πλευρά φιλοξενεί Βρετανοαμερικανικές βάσεις, από όπου αεροσκάφη ξεκινούσαν επιχειρήσεις εφοδιασμού σε Ιράκ και Αφγανιστάν. Από την άλλη όμως ήταν από τις ελάχιστες χώρες όπου λειτούργησε γραφείο αντιπροσωπείας των Ταλιμπάν, ενώ έχει συνάψει και σύμφωνο μη επίθεσης με το σιιτικό Ιράν, κάτι το οποίο εξόργισε τα υπόλοιπα σουνιτικά βασίλεια του Κόλπου.
Ενώ συμφώνησε να συνεργαστεί με τις ΗΠΑ για την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας, κατηγορείται ότι συνεργάζεται με σουνίτες τρομοκράτες. Όλα αυτά είχαν αποτέλεσμα τις τελευταίες εξελίξεις, με τη Σαουδική Αραβία και τις φιλικές της χώρες να "απομονώνουν" διπλωματικά και οικονομικά τη χώρα με τους πλουσιότερους κατοίκους του κόσμου.
Πάντως, μια επίσκεψη στη χώρα, έστω και ολιγοήμερη, είναι μια εμπειρία που προσφέρει επιπλέον γνώσεις για τον Κόλπο και τον αραβομουσουλμανικό κόσμο και τη ζωή σε μια πλούσια χώρα με μέσο μισθό 11.000 ευρώ μηνιαίως, όπου ένας δικηγόρος αμοίβεται με 10.000 ευρώ τον μήνα, ένας πολιτικός μηχανικός με 35.000 ευρώ, ένας λογιστής με 9.000 ευρώ, μία οικιακή βοηθός με 2.300 ευρώ, μια κομμώτρια με 1.200 ευρώ.
Το τζαμί Σεΐχα Ρόντα
Ένα από τα πολλά εμπορικά κέντρα της Ντόχα. Διακρίνεται στο ισόγειο το παγοδρόμιο
Ο συντάκτης μας μπροστά στο Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης.
φωτο 7 Τυπική ισλαμική αρχιτεκτονική
