Της Κάρα Σκάνελ
Από τον 36ο όροφο του ουρανοξύστη στο κέντρο του Μαϊάμι ο Ρόναλντ Φίλντστοουν έχει μια θέα 360 μοιρών στον τομέα των κατασκευών που αναπτύσσεται ραγδαία με τη δική του συμβολή. Βλέπει τις γραμμές για το τρένο υψηλής ταχύτητας που θα συνδέει την πόλη με το Ορλάντο, την πατρίδα της Disney World. Στα δυτικά βρίσκεται το πρόσφατα ανακαινισμένο Langford Hotel και στα βόρεια είναι το εργοτάξιο όπου άρχισαν οι εργασίες για τη θεμελίωση του εμπορικού κέντρου Miami World Center των 60 ορόφων.
Όλα αυτά τα έργα χρηματοδοτούνται εν μέρει από ένα επενδυτικό πρόγραμμα γνωστό ως ΕΒ-5, το οποίο ανοίγει στους επενδυτές δρόμο για την απόκτηση αμερικανικής υπηκοότητας. Με επένδυση 500.000 δολαρίων σε ένα έργο που δημιουργεί τουλάχιστον 10 θέσεις εργασίας ένας ξένος υπήκοος μπορεί να πάρει πράσινη κάρτα που θα του επιτρέπει να ζει μόνιμα και να εργάζεται στις ΗΠΑ.
Το Μαϊάμι, που είναι ήδη μαγνήτης για ξένους επιχειρηματίες από τη Βενεζουέλα, τη Βραζιλία και την Αργεντινή, χρησιμοποιεί το πρόγραμμα ΕΒ-5 ως εργαλείο για την προσέλκυση μετρητών από την Κίνα. Οι αξιωματούχοι ελπίζουν ότι θα μετατρέψουν το Μαϊάμι σε διεθνές τραπεζικό κέντρο που θα έχει στενούς δεσμούς με την Κίνα και απευθείας πτήσεις από κινεζικές αεροπορικές εταιρείες. Η υιοθέτηση του προγράμματος ΕΒ-5 από το Μαϊάμι δεν έγινε χωρίς διαμάχη. Οι επικριτές λένε ότι βρίθει απάτης και χρησιμοποιείται για το ξέπλυμα μαύρου χρήματος. Ο Καναδάς απέρριψε παρόμοιο πρόγραμμα, ενώ η Αυστραλία έθεσε αυστηρούς περιορισμούς όταν διαπίστωσε ότι το οικονομικό όφελος ήταν μικρό.
Ορισμένοι Αμερικανοί βουλευτές λένε ότι στέλνει κακό μήνυμα, ότι οι βίζες ανταλλάσσονται με μετρητά από πλούσιους που καταλήγουν σε εύπορες περιοχές, όχι στις υποβαθμισμένες που υποτίθεται ότι θα βοηθούσε το πρόγραμμα όπως είχε σχεδιαστεί. Ακόμη και οι υποστηρικτές, όπως ο κύριος Φέλντστοουν, λένε ότι χρειάζεται μεγαλύτερη εποπτεία για να περιοριστεί η απάτη και για να προστατευτούν τα εθνικά συμφέροντα ασφαλείας των ΗΠΑ. (σ.τ.μ.: το πρόγραμμα λήγει τον προσεχή Δεκέμβριο, ενώ γίνονται ενημερώσεις και διαβουλεύσεις στο Κογκρέσο για την παράτασή του).
Οι υποστηρικτές του προγράμματος λένε ότι έχει συνεισφέρει εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια σε μεγάλα έργα στη Νέα Υόρκη και στην Καλιφόρνια, όπως το τεράστιο κτηριακό συγκρότημα γραφείων Hudson Yards στο Μανχάταν. Τώρα η Φλόριντα θέλει μερίδιο στη δράση. Επί δεκαετίες ο κύριος Φέλντστοουν εργαζόταν ως νομικός κυρίως στον χρηματοπιστωτικό τομέα, αλλά τώρα διαθέτει τον μισό εργασιακό χρόνο του στο ΕΒ-5. «Το ποσοστό της επιτυχίας είναι πολύ υψηλό στα έργα με χρηματοδότηση από το πρόγραμμα ΕΒ-5» είπε. Η νότια Φλόριντα είναι ειδική περιοχή. «Δεν μπορείς να την αντιγράψεις - έχει το κλίμα, τις μεταφορές και τις παραλίες. Πιστεύω ότι οι Κινέζοι τη βλέπουν ως πύλη».
Το πρόγραμμα ΕΒ-5 δημιουργήθηκε το 1990, στο πλαίσιο του Νόμου για τη Μετανάστευση, προκειμένου να ωθήσει την αμερικανική οικονομία και να τονώσει την εργασία. Έκτοτε έχει φέρει 15,5 δισεκατομμύρια δολάρια σε επενδύσεις και έχει δημιουργήσει 84.400 θέσεις εργασίας, σύμφωνα με την αμερικανική Υπηρεσία Υπηκοότητας και Μετανάστευσης που υπάγεται στο υπουργείο Εσωτερικής Ασφάλειας, το οποίο επιβλέπει την εφαρμογή του προγράμματος. Εκείνοι που υποβάλλουν αίτηση πρέπει να δώσουν δάνειο ενός εκατομμυρίου δολαρίων σε μια επιχείρηση που δημιουργεί θέσεις εργασίας ή μισό εκατομμύριο εάν το έργο αφορά οικονομικά υποβαθμισμένη περιοχή. Μετά από πέντε χρόνια ο επενδυτής παίρνει την πράσινη κάρτα και αν είναι τυχερός, παίρνει πίσω τα χρήματά του με κέρδος.
Και άλλες χώρες έχουν επενδυτικά προγράμματα για μετανάστες, σε διάφορες βαθμίδες. Η Γαλλία απαιτεί επένδυση 10 εκατομμυρίων ευρώ σε ένα έργο που δημιουργεί 50 θέσεις εργασίας. Το πρόγραμμα της Μάλτας, που εκδίδει ευρωπαϊκό διαβατήριο έναντι 650.000 ευρώ, έχει προκαλέσει τα πυρά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η Βρετανία ανέβασε την απαίτησή της σε επένδυση δύο εκατομμυρίων λιρών σε κρατικά ομόλογα.
Το αμερικανικό πρόγραμμα είχε χρησιμοποιηθεί πολύ λίγο μέχρι το 2008, όταν η παγκόσμια οικονομική κρίση δυσκόλεψε την πρόσβαση των κατασκευαστών στη χρηματοδότηση. Η απόφαση που έλαβε ο Καναδάς το 2014 να κλείσει το δικό του πρόγραμμα, το οποίο ήταν δημοφιλές σε πλούσιους Κινέζους, ενίσχυσε την αμερικανική εκδοχή του. Το αμερικανικό σχέδιο έχει ως ανώτατο ετήσιο όριο τις 10.000 βίζες και το πέτυχε για πρώτη φορά το 2014. Οι Κινέζοι είναι πρώτοι με μεγάλη διαφορά και αντιστοιχούν στο 86% εκείνων που πήραν πέρυσι βίζα. Υπάρχει μάλιστα μεγάλη ουρά από Κινέζους που έχουν υποβάλει αίτηση για να ενταχθούν στο πρόγραμμα και τώρα η αναμονή έχει φτάσει τους 18 μήνες. Ορισμένοι εκφράζουν φόβους ότι οι Κινέζοι θα στραφούν σε άλλες χώρες εξαιτίας των καθυστερήσεων.
Απειλή για τερματισμό του προγράμματος
Η ραγδαία ανάπτυξη του προγράμματος έχει αποκαλύψει τις αδυναμίες του συστήματος. Υπάρχουν ποινικές υποθέσεις με καταγγελίες για κλοπή σε βάρος επενδυτών. Ένας άνδρας από το Σικάγο κατηγορείται ότι έκλεψε 160 εκατομμύρια δολάρια από επενδυτές για υποτιθέμενη ανέγερση συνεδριακού κέντρου. Ομολόγησε την ενοχή του νωρίτερα αυτό τον χρόνο. Δύο κυβερνητικές ελεγκτικές αρχές ανακάλυψαν ελλείψεις στην εποπτεία. Μια έρευνα διαπίστωσε ότι η Υπηρεσία Υπηκοότητας και Μετανάστευσης απέτυχε στην τακτική εισαγωγή πληροφοριών, όπως ονόματα ή ημερομηνίες γέννησης, στο σύστημα για τον εντοπισμό ατόμων σε σχέση με πιθανές απάτες. Η υπηρεσία λέει ότι ενοποίησε το προσωπικό της που κάνει ελέγχους στην Ουάσιγκτον και ότι άρχισε δειγματοληπτικές έρευνες με τυχαία σειρά σε περιφερειακά κέντρα. Επίσης, αναμένεται ότι θα προτείνει εντός του έτους αλλαγές στις ρυθμίσεις, στις οποίες θα περιλαμβάνεται η αύξηση του κατώτατου ορίου επένδυσης.
Το Κογκρέσο είναι διχασμένο όσον αφορά στη βελτίωση του προγράμματος ή στην κατάργησή του όπως έκανε ο Καναδάς. Η γερουσιαστής Νταϊάν Φέινσταϊν, Δημοκρατική από την Καλιφόρνια και αντιπρόεδρος της Επιτροπής για τις μυστικές υπηρεσίες, λέει ότι θα έπρεπε να τερματιστεί. «Πιστεύω ότι το πρόγραμμα είναι εξαιρετικά άδικο, στέλνει λάθος μήνυμα γι’ αυτή τη χώρα και είναι ευάλωτο σε απάτες και κακοδιαχείριση» έγραψε η κυρία Φέινσταϊν πέρυσι σε άρθρο γνώμης. «Υποδηλώνει ότι η αμερικανική υπηκοότητα διατίθεται προς πώληση και αυτό δεν αντιπροσωπεύει τις αξίες της χώρας μας ».
«Εδώ πρόκειται περί μετρητών με αντάλλαγμα μια πράσινη κάρτα» προσθέτει ο Ντέιβιντ Νορθ, ο οποίος επικρίνει συχνά το πρόγραμμα ΕΒ-5 και είναι μέλος του Κέντρου Μελετών για τη Μετανάστευση, ενός συντηρητικού think tank. «Πιστεύω ότι δεν θα έπρεπε να πουλάμε βίζες σε οιονδήποτε». Μια από τις ανησυχίες του, τις οποίες έχουν επίσης ορισμένοι βουλευτές και κυβερνητικές υπηρεσίες επιβολής του νόμου, είναι να διασφαλιστεί ότι δεν γίνεται ξέπλυμα χρήματος ή ότι το άτομο που παίρνει βίζα δεν αποτελεί απειλή για την εθνική ασφάλεια. «Είναι πολύ δύσκολο να εντοπίσεις την προέλευση του χρήματος, ειδικά μέσα από σκοτεινά οικονομικά συστήματα της Μέσης Ανατολής και της Κίνας», λέει ο κύριος Νορθ.
Το θερμόμετρο ανεβαίνει
Στο Μαϊάμι πιστεύουν ότι η εισροή κεφαλαίου θα ενισχύσει τη διεθνή εικόνα της πόλης και θα προσελκύσει περισσότερες επιχειρήσεις. Κατασκευαστές πήγαν στην Κίνα για να διαφημίσουν την πόλη ως το καλύτερο μέρος για μεταφορά μετρητών. Κτηματομεσίτες και εργολάβοι ξεκίνησαν την προσπάθεια για προσέλκυση Κινέζων αγοραστών πριν από πέντε χρόνια, αλλά τώρα αυτές οι προσπάθειες διασυνδέονται με τη χρηματοδότηση του ΕΒ-5.
Μεσίτες ξεκίνησαν πέρυσι διερευνητικές επαφές στην Κίνα για το Miami Worldcenter. Οι κατασκευαστές προσέλαβαν ειδικό του φενγκ σούι για να τους συμβουλέψει τον σωστό τρόπο με τον οποίο θα πρέπει να περιλάβουν στο έργο χώμα, ξύλο, μέταλλο, νερό, φωτιά. Τους συμβούλεψε να τοποθετήσουν τις καρέκλες στο λόμπι ώστε να κοιτάζουν την είσοδο και φυτά σε γλάστρες στους καθιστικούς χώρους. Προστέθηκε ένα τζάκι για το στοιχείο της φωτιάς. Ήταν η πρώτη φορά που οι κατασκευαστές του συγκεκριμένου έργου αποφάσισαν να χρησιμοποιήσουν το ΕΒ-5 για χρηματοδότηση. Τον Μάρτιο, μετά το κινέζικο Νέο Έτος, έστειλαν αντιπροσωπεία στη νότια πόλη Γκουανγκτζιού για να ψάξουν πιθανούς επενδυτές μέσω του ΕΒ-5. «Φαίνεται ότι υπήρξε πολύ μεγαλύτερο ενδιαφέρον από τους Κινέζους για επενδυτικές ευκαιρίες παρά από τις ΗΠΑ», λέει ο Τζον Μοντάνι, επενδυτικός σύμβουλος των κατασκευαστών. Για πολλούς από τους υπερπόντιους επενδυτές υπάρχουν άλλα ελκυστικά στοιχεία: πρόσβαση για τα παιδιά τους στο αμερικανικό εκπαιδευτικό σύστημα και «ασφάλεια» για το ενδεχόμενο πολιτικών προβλημάτων στις πατρίδες τους.
Το Εμπορικό Επιμελητήριο του Μαϊάμι προχώρησε πριν από ενάμιση χρόνο στη σύσταση ομάδας κρούσης για την Ασία. «Έχουμε πολύ λίγους ανθρώπους εδώ που μιλούν κινέζικα και που γνωρίζουν καλά την κουλτούρα των Ασιατών πελατών. Πρέπει να ενισχύσουμε τις δυνάμεις μας», λέει ο Σεθ Γκόρντον, επικεφαλής της ομάδας κρούσης. Ο ίδιος λέει ότι η πόλη θα πρέπει να διασφαλιστεί έναντι κύκλων αστάθειας στη Λατινική Αμερική, όπου χώρες όπως η Βενεζουέλα και η Βραζιλία έχουν χτυπηθεί από τη φούσκα στην αγορά εμπορευμάτων. «Όταν η Κίνα μάς δείχνει προσοχή, είναι σαν τον περαστικό που σε κοιτάζει από την άλλη πλευρά του μπαρ με επιδοκιμασία και εσύ του χαμογελάς. Αρχίζεις να σκέφτεσαι: ίσως θα έπρεπε να κάνουμε σχέση», λέει ο κύριος Γκόρντον.
Ένα από τα εμπόδια που πρέπει να ξεπεραστούν είναι η αλλαγή της εικόνας της Φλόριντα, την οποία πολλοί συνδέουν με τον Μίκι Μάους ή με το λαθρεμπόριο ναρκωτικών. Το Εμπορικό Επιμελητήριο οργάνωσε μια επίσκεψη Κινέζων δημοσιογράφων ώστε να συμβάλουν στην προώθηση μιας εικόνας με αμμουδερές παραλίες, καθαρή ατμόσφαιρα και αεράκι από τον ωκεανό. Τον Φεβρουάριο, μέλη του Επιμελητηρίου, ο δήμαρχος του Μαϊάμι και άλλοι συναντήθηκαν με τον Κινέζο πρόξενο στο Χιούστον και συζήτησαν τη δημιουργία παραρτήματος στο Μαϊάμι, σύμφωνα με τρία άτομα που πήραν μέρος στη συνάντηση. Μετά από δύο εβδομάδες, αντιπροσωπεία στην οποία συμμετείχε αξιωματούχος της κομητείας Μαϊάμι-Νέιντ ταξίδεψε στην Κίνα για επαφές με τις αεροπορικές εταιρείες China Eastern Airlines, China Southern Airlines και Hainan Airlines και συζητήσεις για απευθείας πτήσεις, σύμφωνα με ένα γραπτό μνημόνιο στο οποίο συνοψίζονταν τα αποτελέσματα της αποστολής και το οποίοι είδαν οι “Financial Times”. H China Eastern συμπεριέλαβε το Μαϊάμι στους βραχυπρόθεσμους στόχους για νέες υπηρεσίες μέσα σε ένα έως δύο χρόνια, σύμφωνα με το έγγραφο.
Με το βλέμμα στην Κούβα
Η Άντζι Κι συμπεριλαμβανόταν στην αντιπροσωπεία από το Μαϊάμι. Η κυρία Κι μεγάλωσε στη Μαλαισία και έζησε στη Βόρεια Καρολίνα με τον σύζυγό της και τα παιδιά τους, εργαζόμενη στον τομέα των ακινήτων. Κατά τη διάρκεια μιας οικογενειακής επίσκεψης στο Χονγκ Κονγκ το 2014 είδε στην τηλεόραση τον πρόεδρο Μπάρακ Ομπάμα να μιλά για την άρση των αμερικανικών κυρώσεων στην Κούβα και τη διεύρυνση της διώρυγας του Παναμά. Βλέποντας αναλογίες μεταξύ της Κούβας και της ευκαιρίας που έχασαν πολλοί για να κεφαλαιοποιήσουν στην ανάπτυξη της κινέζικης οικονομίας, η κυρία Κι είχε μια ιδέα: «Έπρεπε να βρεθώ στην Κίνα για να ανακαλύψω το Μαϊάμι», είπε. Όταν πήγε για επίσκεψη μια ομάδα επιχειρηματιών από το Χονγκ Κονγκ, η κυρία Κι τούς έκανε μια βόλτα με βάρκα στην πόλη. «Κοίταζαν τα κτήρια από τη βάρκα και έλεγαν, ω Θεέ μου, υπάρχει τόσος χώρος για να χτιστούν ουρανοξύστες. Έχετε τόσο πολύ χώρο».
Η κυρία Κι βοηθά γονείς που θέλουν να πάρουν μέσω του ΕΒ-5 βίζες για τα παιδιά τους ώστε να σπουδάσουν στα αμερικανικά πανεπιστήμια και να διαθέτουν πράσινη κάρτα για να βρεθούν σε καλύτερη θέση, μετά την αποφοίτηση, στην αγορά εργασίας. «Το Μαϊάμι τώρα αντιλαμβάνεται την ασιατική αγορά. Αν ήμουν εδώ πριν από τρία χρόνια δεν θα έβρισκα δουλειά. Τώρα μιλάω κινέζικα και έχω διασυνδέσεις στην Ασία. Έχει μεγάλη δυναμική», λέει και προβλέπει: “Θα δείτε πολλούς να έρχονται”.
Το πρόγραμμα ΕΒ-5 προσελκύει κάθε χρόνο χιλιάδες Κινέζους που θέλουν να αποκτήσουν πράσινη κάρτα στις ΗΠΑ και τώρα προκαλεί το ενδιαφέρον Κινέζων κατασκευαστών. Κατασκευαστικοί όμιλοι στους οποίους περιλαμβάνονται οι κρατικοί Greenland Holding Group, Xinhuan Estate Co και China State Construction Engineering Corp χρησιμοποιούν το πρόγραμμα ΕΒ-5 για τη μερική χρηματοδότηση κατασκευών πολυώροφων συγκροτημάτων κατοικιών και γραφείων.
Ένας κατασκευαστής που έχει την έδρα του στην Κίνα βρίσκεται πίσω από πέντε από τα 27 νέα πρότζεκτ στις ΗΠΑ, σύμφωνα με μελέτη δύο καθηγητών του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης τον περασμένο Μάιο. Με δάνειο 500.000 δολαρίων σε έργο που δημιουργεί τουλάχιστον 10 θέσεις εργασίας, ένας πλούσιος μπορεί να πάρει πράσινη κάρτα μετά από επένδυση διαρκείας πέντε ετών.
Ανησυχίες για την επίβλεψη
Μετά την κρίση του 2008 στον τομέα της στέγης, στέγνωσαν τα δάνεια για τους μεγάλους κατασκευαστές. Οι επενδύσεις μέσω του ΕΒ-5 είναι πολύ φθηνότερες από τα τραπεζικά δάνεια και αποτελούν πλέον συνηθισμένη πρακτική χρηματοδότησης μεγάλων κατασκευαστών. Αλλά το πρόγραμμα επικρίνεται από κρατικούς εποπτικούς φορείς για έλλειψη ακεραιότητας. «Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει καμία επίβλεψη, γιατί το μάρκετινγκ γίνεται έξω από τη χώρα», λέει η Μόνα Σαχ, δικηγόρος της Νέας Υόρκης με ειδίκευση στο ΕΒ-5. «Δεν γνωρίζουμε τι λέγεται εκεί και ποιες συμφωνίες γίνονται κάτω από το τραπέζι». Η αμερικανική Υπηρεσία Υπηκοότητας και Μετανάστευσης δεν μπορεί αληθινά να ερευνήσει ποιοι είναι οι εργολάβοι γιατί είναι εξωχώριες, προσθέτει. «Αυτό αλλάζει το παιχνίδι. Νομίζω ότι παίρνει τα κέρδη μακριά από τους Αμερικανούς. Τα χρήματα γυρίζουν πίσω».
Υπάρχουν ερωτήματα κατά πόσον αυτό ανταποκρίνεται στο πνεύμα του προγράμματος. «Θέλουμε τόνωση της ντόπιας οικονομίας. Θέλουμε ντόπιους εργολάβους», λέει ο Μίκι Κάντον, διευθυντής διαχείρισης στο περιφερειακό κέντρο διαχείρισης του ΕΒ-5 στο Μαϊάμι. «Εμείς θέλουμε τα χρήματα να επιστρέφουν στο Μαϊάμι».
