Προστασία για τους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος εδώ και τώρα
Οι μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος είναι, συνήθως, ο λόγος που οι καταχρήσεις και οι παρανομίες στον επιχειρηματικό κόσμο ή και στον δημόσιο τομέα αποκαλύπτονται και λαμβάνουν δημοσιότητα. Σε διεθνές επίπεδο, ο ΟΗΕ, ο ΟΟΣΑ και το Συμβούλιο της Ευρώπης ζητούν επιτακτικά, εδώ και χρόνια, πιο αποτελεσματική προστασία για τους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος. Ωστόσο, μέχρι σήμερα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν έχε κάνει κάποιο βήμα προς την κατεύθυνση αυτή. Αντιθέτως, το 2015, υιοθετήθηκε η Οδηγία για την προστασία του εμπορικού απορρήτου (trade secrets), η οποία ορίζει ως εμπορικό απόρρητο σχεδόν οτιδήποτε επιθυμεί μια εταιρεία να προστατεύσει. Συνεπώς, όποιος αποκαλύπτει πληροφορίες που χαρακτηρίζονται εμπορικά απόρρητα, μπορεί να έχει βαρύτατες νομικές συνέπειες, ακόμα κι αν η αποκάλυψη αφορά σε παράνομες πρακτικές από πλευράς της εταιρείας.
ii. Προς ένα μέλλον δίχως φορολογική ασυλία
Σε πείσμα της τρέχουσας καταστροφικής φορολογικής πραγματικότητας, ένα δίκαιο και διαφανές φορολογικό και οικονομικό σύστημα είναι εφικτό. Η αρχή μπορεί να γίνει με την εφαρμογή ενός απλού και βασικού κανόνα: να φορολογούνται οι εταιρείες εκεί που βγάζουν κέρδη και όχι εκεί που διαθέτουν θυγατρικές-βιτρίνες. Όσον αφορά το ξέπλυμα μαύρου χρήματος και τη φοροδιαφυγή από ιδιώτες, είναι αναγκαίο να μπει ένα τέλος στην εχεμύθεια των υπεράκτιων εταιρειών που τους φιλοξενούν. Τα δύο αυτά βασικά βήματα είναι δυνατόν να γίνουν αν εφαρμοστούν -εμπράκτως- σκληρά μέτρα κατά των οικονομικών εγκλημάτων (αφού πολλές χώρες διαθέτουν νομοθετικές προβλέψεις που απλώς δεν εφαρμόζονται κατά γράμμα) και αν υπάρξει μια γενικότερη αναμόρφωση της διεθνούς φορολογίας των εταιρειών, με ομοιόμορφα αποτελέσματα παντού.
Τι άλλο χρειάζεται;
*διαφάνεια *μηχανισμός της δημόσιας αναφοράς ανά χώρα *δημιουργία δημόσιων μητρώων, με πληροφορίες για τους πραγματικούς δικαιούχους των εταιρειών και όχι για τους διευθυντές-βιτρίνες *δημοσίευση των συμφωνιών προκαταβολής φόρου, αντί για απλή αυτόματη ανταλλαγή τους μεταξύ των φορολογικών αρχών *στελέχωση φορολογικών αρχών *εταιρικό ποινικό δίκαιο *επιβολή παρακράτησης φόρων ή περιορισμός φορολογικών ελαφρύνσεων *διεθνής συνεργασία των κρατών *διακυβερνητικό φορολογικό σώμα υπό τις εγγυήσεις του ΟΗΕ.
iii. ΚΕΒΦΕ
H Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ήδη προτείνει ένα σύστημα ενιαίας φορολόγησης, την Κοινή Ενοποιημένη Βάση για τη Φορολογία των Εταιρειών, δύο φορές: το 2011 και το 2016. Η πρώτη πρόταση μπλοκαρίστηκε από τα κράτη-μέλη, ενώ η δεύτερη βρίσκεται ακόμα υπό διαπραγμάτευση, ωστόσο οι πιθανότητες να υιοθετηθεί δεν φαίνονται πολλές. Καταρχάς, με τον περιορισμό των επιχειρήσεων σε επίπεδο Ε.Ε., παραμένουν πολλές ευκαιρίες μετακίνησης κερδών σε άλλες ηπείρους. Δεύτερον, οι προτεινόμενοι κανόνες φαίνεται ότι μάλλον στενεύουν παρά διευρύνουν τη φορολογική βάση για τις εταιρείες, λόγω νέων φορολογικών προσφορών που αντικαθιστούν τα υπάρχοντα παραθυράκια. Αυτό συμβαίνει γιατί η πρόταση εισάγει κανόνες, βάσει των οποίων οι εταιρείες μπορούν νόμιμα να αφαιρούν από το φορολογητέο εισόδημά τους - πρόβλεψη πολύ πιο γενναιόδωρη από την ήδη υπάρχουσα νομοθεσία, σε πολλά κράτη-μέλη. Τέλος, η πρόταση της Επιτροπής δεν ορίζει ένα ελάχιστο επίπεδο των φορολογικών συντελεστών, πράγμα που εύλογα θα πυροδοτήσει τις διαμάχες ανάμεσα στα κράτη. Για να υλοποιηθεί μια πραγματική αναθεώρηση, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, χρειάζονται νέες συνθήκες που θα προβλέπουν την προοδευτική ενοποίηση, με τρόπο διαφορετικό από το σημερινό νεοφιλελεύθερο μοτίβο.
