Το να περάσει κάποιος τα σύνορα της Φινλανδίας είναι μια συναρπαστική εμπειρία. Περνώντας, για παράδειγμα, τα φινλανδορωσικά σύνορα, τα οποία άνοιξαν στην ουσία μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ, είναι μια "ιστορική" διαδρομή που παραπέμπει στο ψυχρό κλίμα στις σχέσεις των δύο χωρών μετά το 1917, στη σοβιετική εισβολή μόλις τρεις μήνες μετά την κήρυξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου ή τον διαχωρισμό σε καπιταλιστική Δύση και σε υπαρκτό σοσιαλισμό. Συναρπαστικό είναι το φυσικό τοπίο με το πράσινο και τα μικρά νησιά που θα συναντήσει πηγαίνοντας από τη Στοκχόλμη στο Τούρκου ή αντίστροφα με πλοίο. Αλλά κι αν είναι λάτρης της "άγριας" φύσης, θα μείνει κατά πάσα πιθανότητα ενθουσιασμένος από το θέαμα, με τα πετρώδη εδάφη και τους ποταμούς που μοιράζονται Φινλανδία και Νορβηγία ή τα όρια που σηματοδοτούνται με πέτρινους σωρούς.
Μία διαδρομή η οποία με ενθουσίασε ήταν αυτή που ακολούθησα διά θαλάσσης και η οποία, σε αντίθεση με όλες τις προηγούμενες, με έβγαλε κατευθείαν στη φινλανδική πρωτεύουσα. Κι αυτή ήταν η διαδρομή που έκανα από το Ταλίν της Εσθονίας στο Ελσίνκι, έχοντας μάλιστα την ευχέρεια να επιλέξω ανάμεσα σε τρεις εταιρείες των οποίων τα φέρι πραγματοποιούν κάτι λιγότερο από 100 διαδρομές την εβδομάδα. Προτίμησα το ταχύτερο φέρι που αναχωρούσε πριν το ξημέρωμα, το οποίο έφτασε από την εσθονική στη φινλανδική πρωτεύουσα σε 2,5 ώρες και ήταν πεντακάθαρο και πολύ άνετο, με εξαιρετικό σχεδιασμό στα σαλόνια και τα εστιατόριά του.
Σχεδόν δύο ώρες μετά τον απόπλου, το φέρι πέρασε σε πολύ μικρή απόσταση από τις ανατολικές ακτές του νησιού Σουομενλίνα, το οποίο πριν περάσει στα χέρια των Φινλανδών κατείχαν οι Σουηδοί. Αυτοί άρχισαν να το οχυρώνουν το 1748 και στη συνέχεια το απέκτησαν οι Ρώσοι, για τους οποίους αποτέλεσε ένα φυσικό θαλάσσιο οχυρό που θα προστάτευε από επιθέσεις την Αγία Πετρούπολη. Από μακριά φαίνονταν τα νότια τείχη του πολυγωνικού φρουρίου και, περνώντας από τα ανατολικά, φάνηκε να δεσπόζει στο βάθος η χαρακτηριστική πράσινη οροφή της εκκλησίας του νησιού, την οποία είχαν χτίσει οι Ρώσοι ως ορθόδοξη με διπλό ρόλο, εκκλησίας και οχυρού. Μου φάνηκε τόσο γοητευτικό αυτό το νησί με την ιστορία του, τα μουσεία του, τη ρωσοφινλανδική κουζίνα του και τη θέα, που σκέφτηκα να το επισκεφτώ από το Ελσίνκι σε μια ημερήσια εκδρομή.
Στον ναό Ουσπένσκι
Φτάνοντας στο Ελσίνκι, το πρώτο αξιοθέατο που επισκέφτηκα, μια και βρίσκεται μπροστά στο λιμάνι, ήταν ο βυζαντινοσλαβικού ρυθμού καθεδρικός ναός Ουσπένσκι, οποίος από το 1868 στέκεται στον λόφο που βρίσκεται δίπλα στο λιμάνι. Για τους λάτρεις της τέχνης και ειδικά της ιστορίας της θρησκευτικής τέχνης και αρχιτεκτονικής, ο ναός παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον, καθώς στο εσωτερικό του συνδυάζει στοιχεία ορθόδοξης αισθητικής με λουθηρανική διάταξη, όπως λ.χ. η αγία τράπεζα, η οποία δεν βρίσκεται μέσα στο ιερό, αλλά μπροστά από τους πιστούς, αλλά και ενδιαφέρουσες τοιχογραφίες. Εκτός όμως από την αισθητική του έντονα κόκκινου εξωτερικά ναού, μπόρεσα να απολαύσω από την είσοδό του, από την κορυφή του λόφου όπου στέκεται επιβλητικός, τη θέα προς την Πλατεία της Αγοράς, την Καουπατόρι όπως τη ονομάζουν οι ντόπιοι, με τους πολυάριθμους πάγκους των μικροπωλητών με τα φρούτα, τα λαχανικά, ακόμη και τις κονσέρβες με κρέας αρκούδας.
Μόλις 10 λεπτά περπάτημα, μαζί με καμιά-δυο στάσεις για φωτογραφίες, χρειάστηκα ώσπου να φτάσω από την ορθόδοξη μητρόπολη στον νεοκλασικού ρυθμού λουθηρανικό καθεδρικό της πόλης, στην κεντρική συνοικία Κρουνουνάκα με τη χωρητικότητα των 1.300 πιστών. Εντελώς διαφορετική η αισθητική και τους ύφος του. Το χρώμα του είναι λευκό, οι πράσινοι τρούλοι του ημισφαιρικοί, ένα αρχαιοελληνικού τύπου αέτωμα που στηρίζεται σε έξι λευκούς κίονες οδηγεί στην είσοδο, ενώ σε σχήμα ελληνικού σταυρού είναι και η κάτοψή του. Το εσωτερικό του, αντίθετα, είναι περισσότερο αυστηρό και λιτό, πλην καλαίσθητο.
Η πλατεία - Ιστορία της πόλης
Αν υπάρχει ένα σημείο της πόλης όπου συμπυκνώνεται η Ιστορία της, είναι η Πλατεία της Γερουσίας, την πανοραμική όψη της οποίας θαύμασα από τον καθεδρικό ναό. Στην πλατεία, η οποία φέρει μια "ατμόσφαιρα" Αγίας Πετρούπολης, βρίσκονται μεταξύ άλλων το ανάκτορο του 1822, που υπήρξε έδρα του Συμβουλίου της Γερουσίας και που εξελίχθηκε το 1918 σε έδρα του Συμβουλίου της Επικρατείας, για να μετατραπεί σε έδρα του πρωθυπουργού και του υπουργικού συμβουλίου, όπως επίσης το κεντρικό κτήριο του πανεπιστημίου.
Το υψηλό αισθητικό επίπεδο της πόλης συνεχιζόταν όσο την περπατούσα. Αρτ νουβό κτήρια, μοντέρνα αρχιτεκτονική, καλαίσθητα γκράφιτι, γραφικοί πεζόδρομοι, τραμ, καφέ που θυμίζουν εποχή Μεσοπολέμου, νεομπαρόκ κτήρια, όπως το ρωσόφονο Γυμνάσιο του Αλεξάνδρου, που ιδρύθηκε το 1913 για την εκπαίδευση των Ρώσων ευελπίδων για να εξελιχθεί το 1918 σε σχολή για τους Φινλανδούς ευέλπιδες και να μετατραπεί το 1923 σε Μουσείο Φυσικής Ιστορίας.
Καθώς, εκτός από μουσεία, αξιοθεάτα, αγορές, μνημεία και θέατρα, συνηθίζω να επισκέπτομαι σε κάθε πόλη όπου φτάνω τους κεντρικούς σταθμούς λεωφορείων, μετρό και τρένων, οι οποίοι μπορούν να πουν πολλά για την αισθητική, το επίπεδο ζωής και την καθημερινότητα των κατοίκων, η περιπλάνησή μου στη φινλανδική πρωτεύουσα συνεχίστηκε με ένα από τα ωραιότερα δείγματα αρτ νουβό αρχιτεκτονικής. Κι αυτό δεν ήταν άλλο από τον κεντρικό σιδηροδρομικό σταθμό της πόλης, ο οποίος εξυπηρετεί με τις 19 πλατφόρμες του καθημερινά 200.000 επιβάτες που έχουν προορισμό είτε συνοικίες της πόλης μέσω του συστήματος μετρό είτε άλλες πόλεις με το τρένο. Το κτήριό του, το οποίο εγκαινιάστηκε το 1919, θεωρείται -και είναι- ένας από τους ωραιότερους σιδηδρομικούς σταθμούς του κόσμου, διάκριση που του επιφύλαξε και το BBC το 2013.
Μία στάση που δεν μπορώ να αποφύγω σε οποιαδήποτε πόλη κι αν βρεθώ είναι όταν βλέπω παζάρια με αντίκες. Ένα τέτοιο βρήκα έξω από το Εθνικό Θέατρο. Εκτός από αντίκες όμως έψαξα και βρήκα και είδη τέχνης, σε μια πληθώρα από τις γκαλερίες στην Εσπλανάντι, όπου είχα την ευκαιρία να τραβήξω αρκετές φωτογραφίες, από προσόψεις κτηρίων μέχρι τα ουκ ολίγα αγάλματά της.
Μια πόλη για φιλότεχνους
"Ένα από τα κτήρια που με εντυπωσίασαν, μέσα και έξω, ήταν και το Ατενέουμ, μουσείο με περισσότερους από 4.300 πίνακες και 750 γλυπτά, τόσο Φινλανδών όσο και ξένων διασήμων καλλιτεχνών, όπως των Μοντιλιάνι ("Πορτρέτο του καλλιτέχνη Λεοπόλτ Σιρβάζ"), Ούγο Σίμπεργκ ("Πληγωμένος άγγελος", που θεωρείται από πολλούς το μεγαλύτερο αριστούργημα του Ατενέουμ) Σεζάν, Ροντέν, Βαν Γκογκ και άλλων διασήμων δασκάλων της τέχνης.
Από μία ελληνική λέξη, το "χίασμα" (δηλαδή κάτι που μοιάζει με σχήμα "Χ") προέρχεται η φινλανδική ονομασία "Κίασμα" που φέρει το υπερμοντέρνο καμπυλωτό κτήριο του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, καθώς θυμίζει το σχήμα που φέρει το "οπτικό χίασμα" στον ανθρώπινο εγκέφαλο.
Ακόμη δύο ναοί που παρουσιάζουν ενδιαφέρον είναι ο ύψους 22 μέτρων κυκλικός Τεμπελιαούκιο, που κατασκευάστηκε το 1969 στην καρδιά ενός γρανιτένιου βράχου με βράχια για τοίχους και τέλεια ακουστική που σε συνδυασμό με την υποβλητική ατμόσφαιρα αποτέλεσαν την ιδανικότερη επιλογή για τα ρεσιτάλ εκκλησιαστικής μουσικής που διοργανώνονται, και ο Καμπίν Καπέλι. Ο δεύτερος, γνωστός και ως "Ιερό της Σιωπής", καθώς προσφέρεται ως καταφύγιο ηρεμίας και ησυχίας (αλλά και προσευχής) από τον θόρυβο της πόλης, είναι αρχιτεκτονικά ένας "ναός από το μέλλον", κατασκευασμένος από ξύλο σε σκανδιναβικό ύφος και εξαιρετικά λιτός στο εσωτερικό του.
Πιο βόρεια, μέσα στο Πάρκο Σιμπέλιους, βρίσκεται ακόμη ένα αξιόλογο αξιοθέατο, το αφιερωμένο στον μεγαλύτερο Φινλανδό συνθέτη Γιαν Σιμπέλιους. Ανάμεσα σε δέντρα και γκαζόν, το μοντέρνο γλυπτό της Έιλα Χίλτουνεν που κατασκευάστηκε το 1967 αποτελείται από 600 χαλύβδινους σωλήνες που σχηματίζουν αυλούς εκκλησιαστικού οργάνου που κρέμονται πάνω από το έδαφος και βγάζει ήχους όποτε φυσάει ο άνεμος.
Ένα αξιοθέατο που πρέπει οπωσδήποτε να δει κάποιος είναι ο βάθους 23 μέτρων σταθμός του μετρό Χακανιέμι, που με τις γραμμές Μ1 και Μ2 εξυπηρετεί από το 1982 τις συνοικίες Χακανιέμι και Κάλλιο. Όσοι έχουν δει τη σουρεαλιστική γκανγκστερική κωμωδία του 1985 σε παραγωγή, σκηνοθεσία και σενάριο του Άκι Καουρισμάκι, θα θυμούνται τις σκηνές στη συγκεκριμένη στάση του μετρό.
Όσο ενδιαφέρον όμως είναι το Ελσίνκι, άλλο τόσο ακριβό είναι. Η Φινλανδία κατατάσσεται στην τρίτη θέση των πιο ακριβών πόλεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης μετά τη Δανία και την Ιρλανδία ή στην πέμπτη της Ευρώπης εάν συνυπολογιστούν Νορβηγία και Ελβετία. Όπως υπολόγισα με βάση τα χρήματα που ξόδεψα σε καταστήματα, εστιατόρια, μπιραρίες, μετακινήσεις και προσμετρώντας και τις τιμές των ενοικίων, εκατοντάδες χιλιάδες νοικοκυριά στην Ελλάδα της κρίσης που ενέσκηψε το 2008 περνούν τον μήνα τους με λιγότερα χρήματα από εκείνα που χρειάζεται ένας φοιτητής που σπουδάζει και ζει λιτοδίαιτα στο Ελσίνκι. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, εκτός από ακριβή πόλη, είναι πρωτίστως μια φιλική πόλη.
