Του Wolfgang Munchau
Θυμάστε τις προβλέψεις πως, ό,τι και να γίνει στις γερμανικές εκλογές, η Άνγκελα Μέρκελ θα κερδίσει με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο; Μετά την κατάρρευση των διαπραγματεύσεων για τον σχηματισμό κυβέρνησης το βράδυ της περασμένης Κυριακής, αυτές οι προβλέψεις κατέληξαν εκεί που βρίσκονται οι περισσότερες πολιτικές προβλέψεις των τελευταίων ετών.
Είναι πρόωρο να γράψεις την πολιτική νεκρολογία της Μέρκελ, αλλά δεν απέχουμε πολύ από αυτό το σημείο. Πρόκειται για μία από τις πλέον έμπειρες πολιτικούς της Γερμανίας, αλλά κατά τη διάρκεια της δωδεκαετούς κυριαρχίας της κατάφερε να καταστρέψει όλους τους ελάσσονες κυβερνητικούς εταίρους της. Το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα SPD, που ήταν κάποτε το μεγάλο θηρίο της γερμανικής πολιτικής, τώρα βρίσκεται γύρω στο 20%. Οι Φιλελεύθεροι του FDP, που προκάλεσαν την κατάρρευση των διαπραγματεύσεων, ακόμα θυμούνται την καταστροφική εμπειρία τους ως μικρότερου κυβερνητικού εταίρου της Μέρκελ την περίοδο 2009-2013. Ο πρόεδρός τους Κρίστιαν Λίντνερ δήλωσε ότι απλά δεν υπάρχει εμπιστοσύνη. Τα γερμανικά κόμματα προτιμούν τώρα να είναι στην αντιπολίτευση, παρά στην κυβέρνηση μαζί της.
Λαμβάνοντας υπόψη όλες τις επιλογές με βάση το γερμανικό σύνταγμα, είναι δύσκολο τώρα να φανταστείς μία κυβέρνηση στην οποία η Άνγκελα Μέρκελ θα παραμείνει καγκελάριος για περισσότερους από μερικούς μήνες. Ο Πρόεδρος της Γερμανίας Φρανκ Βάλτερ Στάινμαϊερ ίσως ζητήσει από το FDP να αλλάξει την απόφασή του. Αλλά αυτό δεν θα αλλάξει τίποτα.
Ο Πρόεδρος θα μπορούσε να ζητήσει από τους Σοσιαλδημοκράτες να αλλάξουν γνώμη. Αλλά το κόμμα έχει ήδη ανακοινώσει ότι δεν διαθέσιμο για ακόμα έναν μεγάλο συνασπισμό, παρά το γεγονός ότι βρίσκεται υπό τεράστια πίεση να εγκαταλείψει την αντιπολίτευση και να κάνει μια θυσία για την πολιτική σταθερότητα. Το SPD θα ήταν τρελό αν υπέκυπτε. Θα οδηγούσε περισσότερους από τους ψηφοφόρους του σε ακραία κόμματα.
Ανεξάρτητα από το εάν σχηματιστεί κυβερνητικός συνασπισμός, συμμαχία ή όχι, ο πρόεδρος Στάινμαϊερ δεν θα έχει επιλογή από το να προτείνει την Άνγκελα Μέρκελ για καγκελάριο απλά γιατί οι Χριστιοανοδημοκράτες (CDU) και το αδελφό τους κόμμα, οι Χριστιανοκοινωνιστές της Βαυαρίας (CSU), έχουν το μεγαλύτερο μερίδιο ψήφων. Μετά ακολουθούν τρεις γύροι ψηφοφορίας. Στους δύο πρώτους γύρους, ο υποψήφιος πρέπει να εξασφαλίσει την απόλυτη πλειοψηφία. Στον τρίτο γύρο αρκεί η πλειοψηφία. Η Άνγκελα Μέρκελ μπορεί εύκολα να κερδίσει στην τρίτη ψηφοφορία.
Σε αυτό το σημείο ο πρόεδρος Στάιμαϊερ μπορεί να αρνηθεί να διορίσει τη Μέρκελ, επικαλούμενος το ότι η κυβέρνηση δεν θα είναι σταθερή, και να οδηγήσει τη χώρα σε νέες εκλογές μέσα σε εξήντα ημέρες. Εναλλακτικά, θα μπορούσε να διορίσει τη Μέρκελ καγκελάριο σε μια κυβέρνηση μειοψηφίας. Είμαι βέβαιος ότι ο πρόεδρος και η Μέρκελ σκέφτονται σοβαρά το ενδεχόμενο, αλλά η ένωση CDU/CSU θα έχει μόνο το ένα τρίτο των εδρών στην Άνω Βουλή (Bundestag).
Η Μέρκελ θα μπορούσε, φυσικά, να προσπαθήσει να σχηματίσει πλειοψηφίες για κάθε χωριστό νομοθέτημα - με το SPD για την Ευρώπη, με τους Πράσινους για το περιβάλλον. Οι κυβερνήσεις μειοψηφίας μπορεί να είναι απροσδόκητα σταθερές όπως είδαμε στην Ισπανία και, ναι, στη Βρετανία επίσης. Χρειάζονται, όμως, μια σταθερή βάση στήριξης και αμφιβάλλω πάρα πολύ ότι τα κόμματα της αντιπολίτευσης θα της επιτρέψουν να παίξει αυτό το παιχνίδι για πολύ καιρό.
Έτσι, με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο, η Γερμανία πιθανότατα θα έχει νέες εκλογές το 2018. Θα είναι ξανά υποψήφια η Άνγκελα Μέρκελ; Θα την αφήσει το κόμμα της; Αυτό θα εξαρτηθεί από το πώς θα αντιδράσει ο κόσμος στα πρόσφατα γεγονότα. Μετά τις εκλογές, οι Χριστιανοδημοκράτες και οι Χριστιανοκοινωνιστές υποχώρησαν στις δημοσκοπήσεις. Οι Φιλελεύθεροι σημείωσαν μικρή άνοδο, το ίδιο και η ακροδεξιά Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD).
To Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα εξασθένησε, αλλά θα μπορούσε να επανακάμψει κάτω από μια νέα ηγεσία. Αν γίνουν νέες εκλογές, ο Μάρτιν Σουλτς ίσως να κάνει στην άκρη προς όφελος της Αντρέα Νάλες, η οποία πρόσφατα εκλέχθηκε επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας στη Bundestag, ή της Μανουέλα Σβέσιγκ, της πρωθυπουργού του βορειοανατολικού κρατιδίου Μακλεμβούργου - Πομερανίας. Ένας άλλος πιθανός αρχηγός θα ήταν Όλαφ Σολζ, δήμαρχος του Αμβούργου. Αν το SPD ανεβάσει το ποσοστό του στις νέες εκλογές και υποχωρήσει το ποσοστό της CDU/CSU, τα δύο κόμματα θα μπορούσαν πιθανώς να σχηματίσουν μια κυβέρνηση ως ίσοι.
Το μοναδικό σενάριο στο οποίο η Άνγκελα Μέρκελ θα μπορούσε να επανεμφανιστεί ως πολιτικός ηγέτης προϋποθέτει μια γρήγορη αύξηση της λαϊκής στήριξης για το CDU και ειδικά για την ίδια. Αν παλέψει στις εκλογές και βελτιώσει το θλιβερό ποσοστό του CDU κατά ένα καλό περιθώριο, θα ήταν δυσκολότερο για το FDP να συνεχίσει να αρνείται την είσοδό του σε μια κυβέρνηση συνασπισμού.
Υπάρχουν πάρα πολλά πιθανά σενάρια για να γίνουν οποιεσδήποτε βάσιμες προβλέψεις. Αλλά το σενάριο στο οποίο η Άνγκελα Μέρκελ επανέρχεται ως Γερμανίδα καγκελάριος για άλλη μια τετραετή θητεία έχει λίγες πιθανότητες. Έτσι, αν είστε από αυτούς που τη θεωρούν ως την αρχηγό του δυτικού κόσμου, αρχίστε να ψάχνετε για κάποιον άλλον...
