O Κλάους Όφε είναι ένας από τους μεγαλύτερους εν ζωή Γερμανούς κοινωνιολόγους και πολιτικούς επιστήμονες και ανήκει στην τρόπον τινά δεύτερη γενιά της Σχολής της Φρανκφούρτης. Μαρξιστής αλλά και επηρεασμένος από την αμερικανική κοινωνιολογία, έχει φροντίσει ως καθηγητής στη Βρέμη, στο Χούμπολτ του Βερολίνου και μέχρι τη συνταξιοδότησή του στο Hertie School of Governance, επίσης του Βερολίνου, να εμπνεύσει δύο ολόκληρες γενιές νέων κοινωνιολόγων και πολιτικών επιστημόνων. Όταν μιλά για την Ευρώπη, τις προκλήσεις και αδιέξοδά της, για τη λιτότητα ή για τις περιβόητες “δομικές” μεταρρυθμίσεις, ο λόγος του είναι... χειμαρρώδης. Όταν η “Α” του ζήτησε να μιλήσει για τις γερμανικές εκλογές, λίγες μέρες πριν από τη διεξαγωγή τους, έγινε αίφνης φειδωλός και ιδιαίτερα στοχαστικός. “Τι να σας πω; Τα πραγματικά καυτά θέματα ελάχιστα θίχτηκαν σ’ αυτό τον προεκλογικό αγώνα. Κανείς δεν επέβαλε μια εξαντλητική συζήτηση για το μέλλον της Ευρώπης, αλλά και για το θέμα της κατοικίας” είπε. Να σημειωθεί ότι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο μέσος κάτοικος των γερμανικών μεγαλουπόλεων σήμερα είναι να βρει ένα σπίτι με ενοίκιο που να μην του “καταπίνει” το μισό του μηνιαίο εισόδημα.
Όλα καλά...
Στο ερώτημα της “Α” γιατί η Ευρώπη απουσίασε ουσιαστικά από αυτό τον προεκλογικό αγώνα, ο Όφε δίνει μια έμμεση απάντηση: “Όταν κανείς πιστεύει ότι είναι καλά και έχει ξεπεράσει την κρίση αναίμακτα, δεν βλέπει για ποιο λόγο να μάθει κάτι καινούργιο. Αυτή είναι η κυρίαρχη αντίληψη στη Γερμανία. Προφανώς, το Βερολίνο θα συμμετάσχει στη συζήτηση για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εάν, όμως, έμπαινε ως θέμα στην προεκλογική ατζέντα, θα έπρεπε τα κόμματα να συγκρουστούν μεταξύ τους - και προφανώς προτιμούν να το κάνουν μετά τις εκλογές” υποστηρίζει. Για τον Όφε είναι σημαντικό το εάν ο άξονας Παρισιού- Βερολίνου θα ενισχυθεί - κι αυτό εξαρτάται εν μέρει από το τι θα γίνει στη Γαλλία με τον Πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν. “Εάν ο Μακρόν συνεχίσει να χάνει σε στήριξη εντός της χώρας του εξαιτίας της μεταρρύθμισης στην αγορά εργασίας -και πρέπει να πω ότι έχει και ασυνήθιστες εκρήξεις αλαζονείας-, τότε τα πράγματα δεν θα είναι εύκολα” λέει, ενώ εκτιμά πως η πρότασή του για ένα κοινοβούλιο της Ευρωζώνης - που βασίζεται σε μια ιδέα του Τομά Πικετί- είναι “πολύ καλή”. Θεωρεί, μάλιστα, ότι και ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζαν Κλοντ Γιούνκερ την έχει στο πίσω μέρος του κεφαλιού του, παρόλο που δεν τη συμπεριέλαβε τις προάλλες στην ομιλία του για το μέλλον της Ένωσης, μια ομιλία “πολύ ενδιαφέρουσα, αλλά σε πολλά σημεία αινιγματική”.
Η συζήτηση για το μέλλον
Ο Γερμανός διανοούμενος πιστεύει ότι ένα κοινοβούλιο της Ευρωζώνης θα μπορεί να δώσει δημοκρατική νομιμοποίηση σε έναν κοινό υπουργό Οικονομικών καθώς και έναν χορταστικό προϋπολογισμό για επενδύσεις, που θα συνέβαλαν και στην αναδιανομή εντός του χώρου του κοινού νομίσματος. “Αλλά αυτό δεν γίνεται με τον Σόιμπλε” λέει κατηγορηματικά. Γίνεται με τη Μέρκελ, τον ρωτάμε, μια που θεωρείται βέβαιο ότι θα συνεχίσει να είναι καγκελάριος και μετά τις εκλογές: “Πιστεύω ότι θα μπορούσε να πειστεί η Μέρκελ εάν ο Μακρόν παραμείνει ισχυρός. Άλλωστε, ένα είδος αναδιανομής γίνεται ήδη στην Ευρωζώνη χάρη στην πολιτική του φθηνού χρήματος της ΕΚΤ” υποστηρίζει. Ο Όφε υπενθυμίζει ότι η Μέρκελ μπορεί να κάνει στροφές εκατόν ογδόντα μοιρών, αλλά όχι προεκλογικά. “Προεκλογικά κανείς δεν θέλει να τα βάλει με τους Γερμανούς αποταμιευτές, που θεωρούν πως τα μηδενικά επιτόκια της ΕΚΤ απαξιώνουν τις αποταμιεύσεις τους. Επίσης, αυτή τη στιγμή στη Γερμανία κανένα κόμμα δεν θα βγει να πει ‘εμείς θα βοηθήσουμε να φτιάξουν υποδομές’ π.χ. στην Ελλάδα. Φοβάται τους ψηφοφόρους. Γι’ αυτό όλα τα σημαντικά για το μέλλον της Ευρώπης μετατίθενται μετά τις κάλπες”.
Κι άντε καλά, τα κόμματα κατάφεραν να αφήσουν έξω από την προεκλογική ατζέντα την Ευρώπη. Πώς όμως κατάφεραν να μη μιλήσουν για τα προβλήματα στην κατοικία, ρωτάμε τον Όφε: “Μόνο η Αριστερά το έχει κάνει σημαία της, αλλά δεν αρκεί. Στις πρώτες ‘τηλεμαχίες’ το θέμα απουσίαζε απελπιστικά κι όταν τελικά τέθηκε στις ‘αρένες’ (σ.σ.: αυτό το τηλεοπτικό σχήμα στο οποίο οι πολίτες ρωτούν τους πολιτικούς αρχηγούς με συντονιστές δύο δημοσιογράφους) μαζί με άλλα ζητήματα που απασχολούν τους πολίτες, φάνηκε πως δεν είχαν προτάσεις τα κόμματα. Τι να πουν σε μια εργαζόμενη μητέρα με τρία παιδιά, που πρέπει να τα βγάλει πέρα με 500 ευρώ τον μήνα καθώς δίνει ένα συντριπτικό ποσοστό από τον μισθό της για ενοίκιο και ασφάλιση; Η μόνη της ελπίδα είναι να βρει με πολλή τύχη ένα φθηνότερο σπίτι. Αλλά τα ενοίκια αυξάνονται με ταχύτατο ρυθμό, ειδικά στις πόλεις που υπάρχουν δουλειές”.
Ο Όφε επιμένει ότι όλη η προεκλογική ατζέντα στη Γερμανία συνέβαλε στην υποχώρηση της πολιτικής: “Τι κυριάρχησε τις προηγούμενες εβδομάδες; Το σκάνδαλο με το ντίζελ. Είναι πράγματι ένα τεράστιο σκάνδαλο, αλλά όχι για να απασχολήσει πάνω από 5% τον προεκλογικό αγώνα. Όλη η ατζέντα ήταν λάθος: Πρόσφυγες, η ατζέντα που ήθελε η AfD (σ.σ.: Το ακροδεξιό κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία), σκάνδαλο ντίζελ, Τουρκία. Ειδικά η Τουρκία ήταν η χαζή προσπάθεια του κ. Σουλτς να δείξει ότι είναι και οι Σοσιαλδημοκράτες λίγο ξενοφοβικοί. Δεν τα βάζουν με τους πρόσφυγες, αλλά τα βάζουν με την τουρκική κυβέρνηση” υποστηρίζει. “Τα μεγάλα θέματα, Ευρώπη, Παιδεία, υποδομές, ουσιαστικά απουσίασαν κι αυτό που απουσίασε εντελώς ήταν η προσπάθεια να γεφυρωθεί η ψαλίδα που ανοίγει όλο και περισσότερο μεταξύ μεγαλουπόλεων και υπαίθρου. Σας υπενθυμίζω ότι αυτή η ψαλίδα ήταν που έβγαλε στη Βρετανία το Brexit” λέει και παραδέχεται ότι φοβάται τις επιδόσεις της Εναλλακτικής στην κάλπη: “Ήλπιζα ότι η εμπειρία με τον Τραμπ θα έκανε κακό στην AfD, αλλά μέχρι τώρα δεν το είδα. Ίσως, βέβαια, να ήταν πολύ μεγαλύτερα τα ποσοστά της εάν δεν υπήρχε η εμπειρία Τραμπ” τονίζει και δεν κρύβει τη στενοχώρια του για τους Πράσινους: “Θεωρώ πως μάλλον... τελείωσαν, διότι δεν έχουν πια πρόγραμμα. Έτσι πιστεύω και λυπούμαι διότι ήμουν ιδρυτικό μέλος τους”. Τέλος, ο Όφε θεωρεί πως η Αριστερά έχει ελκυστικές θέσεις, “τις οποίες, όμως, δεν είναι αναγκασμένη να τις εφαρμόσει, αφού δεν πρόκειται -ή δεν θέλει- να συμμετάσχει στην κυβέρνηση”.
