Όταν πριν από λίγους μήνες εξελέγη ο Εμανουέλ Μακρόν στην προεδρία της Γαλλίας, η Ευρώπη πήρε μια βαθιά ανάσα ανακούφισης, σίγουρη ότι νικήθηκε ο επικίνδυνος για την ίδια της την υπόσταση ακροδεξιός λαϊκισμός. Ωστόσο, επί της ουσίας, το μέλλον της Ευρώπης -και ενδεχομένως της ίδιας της πολιτικής του Μακρόν- κρίνεται στο αποτέλεσμα των σημερινών εκλογών στη Γερμανία.
Αυτή τη φορά η αγωνία της Ευρώπης δεν οφείλεται στο ποιο θα είναι το κόμμα που θα υπερτερήσει, καθώς η Άνγκελα Μέρκελ φαίνεται να είναι και πάλι η κυρίαρχος του παιχνιδιού, αλλά στη σύνθεση του επόμενου κυβερνητικού συνασπισμού. Από τα κόμματα που θα καταφέρουν να μπουν στη γερμανική κυβέρνηση θα εξαρτηθούν τόσο το μέλλον του ευρωπαϊκού πρότζεκτ, σε ό,τι αφορά τις προωθούμενες μεταρρυθμίσεις στην Ευρωζώνη, όσο και η επόμενη μέρα της Ελλάδας μετά το τέλος του προγράμματος στήριξης.
«Σε κάθε περίπτωση η Γερμανία δεν είναι ανοιχτή στην περαιτέρω ενοποίηση στην Ευρωζώνη. Δεν υπάρχει ζήτημα μεγάλης αλλαγής της στάσης που είχε μέχρι τώρα η Γερμανία και αυτή θα κρατήσει μετά τις εκλογές» υποστηρίζει ο οικονομολόγος Κρίστιαν Όντενταλ σε ανάλυσή του στο Κέντρο Ευρωπαϊκής Μεταρρύθμισης (Centre for European Reform).
Ο ίδιος εξηγεί ότι οι προτάσεις που έχει καταθέσει ο Εμανουέλ Μακρόν, όπως αυτή του κοινού προϋπολογισμού στην Ευρωζώνη ή ενός «υπουργού Οικονομικών της Ευρωζώνης», είναι ιδέες στις οποίες παραδοσιακά η Γερμανία αντιστέκεται σθεναρά. «Ωστόσο, πιστεύω ότι υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των εναλλακτικών σεναρίων κυβερνητικού συνασπισμού» υπογραμμίζει ο Όντενταλ.
Ειδικότερα, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, έξι θα είναι συνολικά τα κόμματα που θα μπουν στην Μπούντεσνταγκ. Τέσσερα από αυτά, η Αριστερά (Die Linke), οι Πράσινοι, οι Φιλελεύθεροι (FDP) και οι ευρωσκεπτικιστές (AfD), βρίσκονται κοντά στο 10% ευνοώντας την καλλιέργεια διαφορετικών σεναρίων συνασπισμού, με αντίστοιχα διαφορετικές πιθανές επιπτώσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Τα σενάρια
Το πρώτο σενάριο αφορά τον μεγάλο συνασπισμό, δηλαδή την επανάληψη της συνεργασίας των Χριστιανοδημοκρατών (CDU) με τους Σοσιαλδημοκράτες (SPD). Για τους περισσότερους αναλυτές στις Βρυξέλλες αυτό θα ήταν το πιο ευνοϊκό σενάριο για την Ε.Ε.
Οι Σοσιαλδημοκράτες είναι γνωστοί για το φιλοευρωπαϊκό τους προφίλ, ενώ δε χωράει αμφιβολία ότι πρόκειται για τους κύριους αποδέκτες των προτάσεων Μακρόν περί περαιτέρω ενοποίησης.
«Οι προτάσεις του Πρόεδρου Μακρόν είναι σίγουρα πολλά υποσχόμενες, όπως ο ενθουσιασμός του για τη δημιουργία ξεχωριστού προϋπολογισμού για την Ευρωζώνη. Ωστόσο μια Οικονομική και Νομισματική Ένωση, η οποία είναι απόλυτα αδιαπέραστη από τους κινδύνους, κινητοποιεί επαρκείς επενδύσεις για μελλοντική ανάπτυξη και θέσεις εργασίας και δημιουργεί κοινωνική πρόοδο για όλους, απαιτεί βήματα που υπερβαίνουν τα σχέδια του Μακρόν» λέει χαρακτηριστικά στην «Αυγή» ο Ούντο Μπούλμαν, Γερμανός ευρωβουλευτής και αντιπρόεδρος της πολιτικής ομάδας των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών.
Σε αυτό το πλαίσιο οι θέσεις των Γερμανών Σοσιαλδημοκρατών είναι σαφώς πιο υποστηρικτικές για την Ελλάδα σε σχέση με τα δεξιά και φιλελεύθερα κόμματα, καθώς ειδικά το τελευταίο διάστημα έχουν ενδυναμωθεί οι φωνές που κάνουν λόγο για την ανάγκη αλλαγής κατεύθυνσης και τερματισμού της λιτότητας.
Ωστόσο το εν λόγω σενάριο φαίνεται να χάνει ολοένα και περισσότερο έδαφος. Κατ’ αρχάς, παρ’ όλο που στην αρχή της υποψηφιότητάς του ο ηγέτης του SPD Μάρτιν Σουλτς είχε δείξει θετικά δείγματα κάνοντας πολλούς να πιστεύουν πως μπορεί να απειλήσει την ηγεμονία της Μέρκελ, η δυναμική αυτή γρήγορα χάθηκε και οι ψηφοφόροι επέστρεψαν στην «αξιόπιστη» και «σταθερή» υποψηφιότητα Μέρκελ.
Επιπλέον η βάση του κόμματος, η οποία θα κληθεί να αποφασίσει για τη συμμετοχή ή όχι στον κυβερνητικό συνασπισμό, απογοητευμένη από την προηγούμενη θητεία, φαίνεται να προτιμά την αντιπολίτευση αυτή τη φορά.
Στον αντίποδα βρίσκεται το χειρότερο δυνατό σενάριο τόσο για την Ευρωζώνη όσο και για την Ελλάδα, δηλαδή ο σχηματισμός κυβέρνησης συνασπισμού μεταξύ των Χριστιανοδημοκρατών και των Φιλελευθέρων. Οι λεγόμενοι «Ελεύθεροι Δημοκράτες της Γερμανίας» (FDP) έχουν ταχθεί σαφώς κατά της διάσωσης της Ελλάδας και της παραμονής της στην Ευρωζώνη, ενώ για πολλούς η συμμετοχή τους στην κυβέρνηση θα φρενάρει αυτόματα τις ελπίδες της Ε.Ε. για μεταρρυθμίσεις.
Για τον Όντενταλ σημαντικό ρόλο σε αυτό θα παίξει το ποσοστό το οποίο θα συγκεντρώσουν οι Χριστιανοδημοκράτες, καθώς, όσο πιο ευάλωτη πλειοψηφία έχει η Μέρκελ, τόσο πιο πολύ θα εξαρτάται από τους Φιλελεύθερους. Σε κάθε περίπτωση ο ίδιος σημειώνει ότι με τους «ασυμβίβαστους» Φιλελεύθερους στην επόμενη κυβέρνηση η μεταρρύθμιση στην Ευρωζώνη «δεν θα πάει μακριά».
Το τρίτο σενάριο αφορά τον σχηματισμό κυβέρνησης με τη συμμετοχή δύο μικρότερων κομμάτων, των Φιλελεύθερων και των Πρασίνων (τον λεγόμενο συνασπισμό «Τζαμάικα», λόγω των αντίστοιχων χρωμάτων των κομμάτων: μαύρο, κίτρινο, πράσινο). Η συνύπαρξη των δύο αυτών κυβερνητικών εταίρων για πολλούς θα μπορούσε να ισορροπήσει την κατάσταση, ωστόσο είναι γεγονός ότι πολύ δύσκολα οι Πράσινοι θα συμφωνούσαν στη συνεργασία με ένα κόμμα αντιδιαμετρικά αντίθετων αντιλήψεων.
«Οι Πράσινοι έχουν σαφώς φιλοευρωπαϊκή κατεύθυνση, ενώ τους Φιλελεύθερους θα μπορούσε κανείς να τους χαρακτηρίσει ευρωσκεπτικιστές» εξηγεί στην «Α» η Σκα Κέλερ, Γερμανίδα ευρωβουλευτής των Πρασίνων και μία από τους προέδρους της πολιτικής τους ομάδας. Όπως σημειώνει η ίδια, οι βασικές αρχές της πολιτικής που προωθούν οι Πράσινοι είναι ο τερματισμός της λιτότητας και η αύξηση των επενδύσεων για την ενίσχυση της απασχόλησης.
«Μου φαίνεται πολύ δύσκολο να συνεργαστούν οι Πράσινοι σε μια κυβέρνηση με τρία κόμματα -αφού και το Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα της Α. Μέρκελ είναι επί της ουσίας ένας συνασπισμός με το βαυαρικό CSU-, που σε ό,τι αφορά την οικονομία υποστηρίζουν εντελώς αντίθετες απόψεις» καταλήγει η ίδια.
Ο ρόλος του “AfD”
Το μόνο σίγουρο είναι πάντως ότι οι διαπραγματεύσεις για τον σχηματισμό κυβέρνησης δε θα είναι ούτε εύκολες ούτε σύντομες. Και σε αυτό το σκηνικό σίγουρα τον δικό του ρόλο θα παίξει το ακρoδεξιό, ρατσιστικό, ευρωσκεπτιστικό κόμμα «Εναλλακτική για τη Γερμανία» (AfD), το οποίο δείχνει ότι μπορεί να ανεβάσει ακόμα περισσότερο τα ποσοστά του, κυρίως λόγω του προσφυγικού.
Μπορεί το AfD να μην είναι καθόλου πιθανό να μπει στον κυβερνητικό συνασπισμό, ωστόσο, συγκεντρώνοντας ένα μεγάλο ποσοστό, είναι σίγουρο ότι μπορεί να επηρεάσει προς τα δεξιά τις επιλογές της Μέρκελ.
