Γράφοντας στα παλιά τους τα παπούτσια κανόνες, υποχρεώσεις, θεσμικά όργανα, την υποτιθέμενη αρχή της αλληλεγγύης, την ίδια την ιδέα της Ευρώπης, οι ξενοφοβικές κυβερνήσεις της Ουγγαρίας, της Πολωνίας και της Σλοβακίας απειλούν ανοιχτά τις Βρυξέλλες με αντάρτικο μετά τη χθεσινή ομόφωνη απόρριψη από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο της προσφυγής τους κατά του ευρωπαϊκού μηχανισμού υποχρεωτικής μετεγκατάστασης αιτούντων άσυλο μεταξύ των χωρών - μελών της Ε.Ε.
Μια «απεχθή και ανεύθυνη» απόφαση είδε η κυβέρνηση της Βουδαπέστης, η Σλοβακία "σέβεται την ετυμηγορία" αλλά δεν αλλάζει τη στάση της, διεμήνυσε ο πρωθυπουργός Φίτσο, η Πολωνία θα συνεχίσει να αρνείται την υποδοχή προσφύγων στο έδαφός της, ήταν η ψυχρή απάντηση της πρωθυπουργού Σίντλο.
Όλα αυτά ενώ Βρυξέλλες και Βερολίνο καλούσαν τις τρεις χώρες να εφαρμόσουν άμεσα την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, με την Κομισιόν μάλιστα να προειδοποιεί ξεκάθαρα ότι είναι έτοιμη να ξεκινήσει τη διαδικασία επιβολής προστίμων σε βάρος της Πολωνίας, της Ουγγαρίας και της Τσεχικής Δημοκρατίας αν συνεχίζουν να αρνούνται την υποδοχή αιτούντων ασύλου από την Ελλάδα και την Ιταλία.
«Αν τα κράτη - μέλη, που δεν έχουν προχωρήσει καθόλου σε επανεγκαταστάσεις ή τις έχουν σταματήσει εδώ και καιρό, δεν αλλάξουν την προσέγγισή τους μέσα στις ερχόμενες εβδομάδες, θα πρέπει να εξετάσουμε το ενδεχόμενο να κάνουμε το τελευταίο βήμα οδηγώντας την Πολωνία, την Ουγγαρία και την Τσεχική Δημοκρατία στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο», προειδοποίησε σχετικά ο επίτροπος για τη Μετανάστευση Δημήτρης Αβραμόπουλος. Σημειώνεται ότι ενώ απομένουν μόνον μερικές εβδομάδες πριν από την τυπική λήξη του προγράμματος, στα τέλη Σεπτεμβρίου, οι στόχοι όσον αφορά στις ποσοστώσεις της μετεγκατάστασης απέχουν πολύ από την πραγματοποίησή τους. Λιγότεροι από 28.000 πρόσφυγες έχουν μεταφερθεί από την Ελλάδα και την Ιταλία, έναντι του στόχου των 120.000 συνολικά.
Ομόφωνη απόφαση
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο απέρριψε ομόφωνα τις προσφυγές Σλοβακίας - Ουγγαρίας, επισημαίνοντας στο σκεπτικό της απόφασης πως ο μηχανισμός επιβολής ποσοστώσεων «συμβάλλει αποτελεσματικά και με αναλογικό τρόπο» στην ανακούφιση της Ελλάδας και της Ιταλίας από την εισροή προσφύγων. Οι δύο κεντροευρωπαϊκές χώρες αμφισβητούσαν τη νομιμότητα του προγράμματος μετεγκατάστασης αλλά το Δικαστήριο απέρριψε το σύνολο των νομικών επιχειρημάτων τους.
Σύμφωνα με την απόφαση, η προσφυγή σε μη νομοθετική διαδικασία -της μετεγκατάστασης των προσφύγων βάσει ποσοστώσεων- χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, των εθνικών κοινοβουλίων ή δημόσια διαβούλευση, είναι σύννομη με το ευρωπαϊκό δίκαιο. Κατά το δικαστήριο, η ίδια η ευρωπαϊκή νομοθεσία επιτρέπει στους ευρωπαϊκούς θεσμούς να λαμβάνουν «προσωρινά μέτρα» τα οποία κρίνονται αναγκαία προκειμένου να αντιμετωπίζονται ταχέως επείγουσες καταστάσεις, όπως π.χ. η αιφνίδια μαζική είσοδος προσφύγων. Το Δικαστήριο θεωρεί ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, που απαρτίζεται από τους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων της Ε.Ε., δεν ήταν υποχρεωμένο να λάβει την απόφαση περί μετεγκατάστασης των προσφύγων ομοφώνως.
Υπενθυμίζεται ότι η Σλοβακία και η Ουγγαρία μαζί με την Τσεχική Δημοκρατία και τη Ρουμανία είχαν ψηφίσει κατά της μετεγκατάστασης από την Ελλάδα και την Ιταλία 120.000 ατόμων, που ανταποκρίνονται στα κριτήρια της διεθνούς προστασίας, για περίοδο δύο ετών. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε επίσης ότι «η ισχύς της απόφασής του δεν μπορεί να αμφισβητηθεί» αναδρομικά σε ό,τι αφορά «τον βαθμό αποτελεσματικότητας» του μέτρου της μετεγκατάστασης.
Χαιρετίζοντας την απόφαση, ο Δημήτρης Αβραμόπουλος έγραψε στο Twitter: «Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο επιβεβαιώνει τη νομιμότητα του μηχανισμού μετεγκατάστασης. Είναι καιρός να εργαστούμε με ενότητα και να εφαρμόσουμε πλήρως την αλληλεγγύη». Σε δηλώσεις του αργότερα στους δημοσιογράφους, πρόσθεσε πως η δικαστική απόφαση επιβεβαίωσε ότι "πράγματι τα μέτρα που προτείναμε ήταν κατάλληλα για τη διαχείριση μιας κατάστασης επείγουσας ανάγκης, προκειμένου να βοηθήσουμε την Ελλάδα και την Ιταλία". "Αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία δεν είναι ο αριθμός των ατόμων που καλούνται να δεχθούν οι εν λόγω χώρες, αλλά να καταστεί σαφές ότι δεν υπάρχει αλληλεγγύη α λα καρτ", τόνισε χαρακτηριστικά ο Δ. Αβραμόπουλος.
Σε σχετική ανακοίνωσή της η Κομισιόν κατηγόρησε την Τσεχική Δημοκρατία, την Ουγγαρία και την Πολωνία ότι εξακολουθούν να παραβιάζουν τις νομικές υποχρεώσεις τους και δεν έχουν προβεί σε καμία μετεγκατάσταση (Ουγγαρία, Πολωνία) ή δεν έχουν δεσμευθεί για θέσεις μετεγκατάστασης επί ένα και πλέον έτος (Τσεχική Δημοκρατία).
Γιούνκερ: Η αλληλεγγύη είναι αμφίδρομη
Ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Ζίγκμαρ Γκάμπριελ καλωσόρισε, με τη σειρά του, την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου και ζήτησε να υπάρξει γρήγορη συμμόρφωση με αυτή. «Ανέκαθεν έλεγα στους Ανατολικοευρωπαίους εταίρους μας ότι είναι σωστό να αποσαφηνίζονται νομικά ζητήματα εφόσον υπάρχει αμφιβολία. Τώρα όμως μπορούμε να περιμένουμε απ' όλους τους Ευρωπαίους εταίρους να τηρήσουν την απόφαση και να εφαρμόσουν χωρίς καθυστέρηση τις συμφωνίες», ανέφερε ο Γκάμπριελ σε γραπτή δήλωσή του.
Εξάλλου, ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ ζήτησε από τον Ούγγρο πρωθυπουργό Βίκτορ Ορμπάν να σεβασθεί τις υποχρεώσεις της χώρας του για την αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης υπενθυμίζοντάς του την ευρωπαϊκή αρχή της αλληλεγγύης.
Σε επιστολή του με προχθεσινή ημερομηνία, που εστάλη σε απάντηση του αιτήματος της Ουγγαρίας να της καταβληθεί από την Ευρωπαϊκή Ενωση το ήμισυ των 800 εκατομμυρίων που ισχυρίζεται ότι δαπάνησε για να... "προστατεύσει τα εξωτερικά σύνορα της Ενωσης" κατασκευάζοντας συνοριακό φράκτη, ο Γιούνκερ υπογραμμίζει: «Η αλληλεγγύη ισχύει αμφίδρομα (...) δεν αποτελεί πιάτο α λα καρτ. Υπάρχουν στιγμές που τα κράτη - μέλη μπορούν να αναμένουν στήριξη, και άλλες στιγμές που, σε αντάλλαγμα, οφείλουν να είναι έτοιμα να συμβάλουν». Ο Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ υπενθύμισε στη Βουδαπέστη έχει ήδη λάβει επιχειρησιακή και οικονομική στήριξη από την Κομισιόν για τα εξωτερικά σύνορα της Ε.Ε. στο πλαίσιο της μεταναστευτικής κρίσης.
"Ηχηρό μήνυμα"
Την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου χαιρέτισε και η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες σημειώνοντας ότι στέλνει ένα "πολύ ηχηρό μήνυμα" για τη σημασία της αλληλεγγύης και της κατανομής των ευθυνών μεταξύ των κρατών - μελών της Ε.Ε.
Η Ύπατη Αρμοστεία συνεχίζει να καλεί για την ταχεία υλοποίηση του προγράμματος μετεγκατάστασης της Ε.Ε. Είναι ενθαρρυντική η έμφαση που δίνει η απόφαση του Δικαστηρίου στην ανάγκη να δοθεί στήριξη στα κράτη - μέλη που υφίστανται πίεση διευκολύνοντας παράλληλα την πρόσβαση των αιτούντων άσυλο στην παροχή προστασίας.
"Καθώς εισερχόμαστε στο τελικό στάδιο του προγράμματος, η Υ.Α. καλεί τα κράτη - μέλη να αυξήσουν τον ρυθμό μετεγκατάστασης των αιτούντων άσυλο που πληρούν τα σχετικά κριτήρια από την Ιταλία και την Ελλάδα. Επίσης, καλούνται να υλοποιήσουν πλήρως τις σχετικές δεσμεύσεις τους ως χειροπιαστή κίνηση αλληλεγγύης απέναντι στις πρώτες χώρες εισόδου στην Ε.Ε.", αναφέρεται στην ανακοίνωση που δόθηκε στη δημοσιότητα.
