Live τώρα    
15°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
15 °C
10.6°C16.5°C
1 BF 70%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
13 °C
11.1°C14.9°C
2 BF 67%
ΠΑΤΡΑ
Αραιές νεφώσεις
14 °C
8.0°C14.4°C
2 BF 65%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
13 °C
12.8°C14.1°C
2 BF 82%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
5 °C
4.9°C11.8°C
0 BF 100%
Το αβέβαιο μέλλον της Ευρώπης
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Το αβέβαιο μέλλον της Ευρώπης

Οι εξελίξεις και οι τάσεις στις κοινωνίες των κρατών - μελών, η δυναμική επανεμφάνιση της Άκρας Δεξιάς και η ξενοφοβία παίζουν σημαντικό ρόλο στον τρόπο που οι εθνικές κυβερνήσεις αλλά και οι Βρυξέλλες λαμβάνουν αποφάσεις

Στο προσφυγικό η Ευρώπη υπέστη ήττα, αμαύρωσε το ανθρωπιστικό και διαφωτιστικό της πρόσωπο. Έδειξε μικρότητα, υποκρισία και μυωπία. Τα κύματα μεταναστών θα συνεχίσουν να έρχονται

Το μέλλον της Ευρώπης θα καθοριστεί από την επανεφεύρεση και την εκ νέου επινόηση των στόχων των προοδευτικών δυνάμεών της. Η πανικόβλητη υιοθέτηση της ακραίας συντηρητικής ατζέντας ή ο κατευνασμός των οπαδών της Ακροδεξιάς προσφέρουν κάκιστες υπηρεσίες στην ειρήνη και την ασφάλεια

Του Νίκου Ξυδάκη, κοινοβουλευτικού εκπρόσωπου του ΣΥΡΙΖΑ, τέως αν. υπουργού Εξωτερικών

Η Ευρώπη του 2017 βρίσκεται αντιμέτωπη με βαθιά, πολυεπίπεδη κρίση, απειλητική για τη φυσιογνωμία της, διαλυτική για την υπόστασή της. Και μπορεί μεν η κρίση να επιδεινώθηκε με το ξέσπασμα πολεμικών συρράξεων στη Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή, καθώς επίσης νωρίτερα με τη διεθνή οικονομική αστάθεια του 2007 και εντεύθεν, πλην όμως δεν ήταν αυτές οι αιτίες της.

Οι βαθύτερες αιτίες της κρίσης βρίσκονται στο ίδιο το οικοδόμημα της Ευρώπης, αυτό που σε στιγμές αισιοδοξίας φαινόταν να οδηγεί τους λαούς στην ευημερία, τη δημοκρατία, την αξιοπρέπεια, τον σεβασμό στις ιδιαιτερότητες λαών και ανθρώπων.

Σήμερα -αντίθετα- σπαράσσεται από φυγόκεντρες και αποσχιστικές τάσεις, ενώ έχει οδηγήσει μεγάλα τμήματα του πληθυσμού στη δυστυχία και την απογοήτευση. Δείγμα, η αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου, που έρχεται να συνταράξει ολόκληρο το οικοδόμημα, ιδιαιτέρως με τον τρόπο που διεξήχθη η προεκλογική εκστρατεία: επιστροφή στην εθνική κυριαρχία ως απελευθέρωση από το «σύστημα των Βρυξελλών».

Νέα αυταρχικά υποδείγματα

Ποια είναι η έκφραση της σημερινής Ευρώπης και πόσο κοντά αυτή βρίσκεται στην Ευρώπη της δεκαετίας του 1990, όταν κατεδάφιζε τα εμπορικά σύνορα και οραματιζόταν ένα ενιαίο νόμισμα ως πρώτο βήμα μιας κοινής διαδρομής;

Οι ανισότητες μεταξύ Βορρά και Νότου, η οικονομική και πολιτική ηγεμόνευση της Γερμανίας, η ελληνική κρίση, η τραπεζική κρίση της Ιταλίας, η αποδυνάμωση της Γαλλίας, η ουκρανική διαμάχη, η κυριαρχία Όρμπαν και Κατσίνσκι στην Ανατολή και η ανάπτυξη μιας παρόμοιας αυταρχικής ρητορικής στη Δύση -αυτά είναι τα συστατικά της σημερινής γεωγραφίας της κρίσης.

Οι εξελίξεις και οι τάσεις στις κοινωνίες των κρατών - μελών, η δυναμική επανεμφάνιση της Άκρας Δεξιάς και η ξενοφοβία παίζουν σημαντικό ρόλο στον τρόπο που οι εθνικές κυβερνήσεις αλλά και οι Βρυξέλλες λαμβάνουν αποφάσεις. Αυτό εκδηλώνεται τώρα πιο έντονα διότι είμαστε στο μέσο μιας κρίσιμης προεκλογικής περιόδου στις χώρες του ιστορικού ευρωπαϊκού πυρήνα: Ολλανδία, Γαλλία, Γερμανία, πιθανότατα Ιταλία.

Ταυτόχρονα η γεωπολιτική αστάθεια, το κύμα των προσφύγων που παράγουν οι συρράξεις, οι αστάθμητες σχέσεις με την Τουρκία και τη Ρωσία και η απρόβλεπτη διακυβέρνηση Τραμπ περιπλέκουν τους συσχετισμούς. Ιδίως οι απειλές Τραμπ για προστατευτισμό και έναν ιδιότυπο απομονωτισμό των ΗΠΑ και για απομείωση της αμερικανικής συμβολής στην αμυντική ομπρέλα της Ευρώπης.

Γερμανική ηγεμονία

Είναι η ηγεμονία της Γερμανίας αδιαμφισβήτητη; Η Γερμανία είναι ένα από τα δημογραφικά πιο γερασμένα έθνη και ταυτόχρονα μια γιγαντιαία εξαγωγική βιομηχανία, της οποίας τα εμπορικά πλεονάσματα μεταφράζονται σε ελλείμματα άλλων χωρών εντός της κοινής νομισματικής ζώνης. Τα πλεονάσματα της Γερμανίας υπερβαίνουν το ΑΕΠ του Βελγίου και είναι διπλάσια του ΑΕΠ της Ελλάδας· ούτε καν η Κίνα δεν παράγει τέτοια πλεονάσματα.

Η οικονομική της πολιτική διέπεται από τις διακηρυγμένες αρχές του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε: μια πυρηνική στιβαρή Ευρώπη (Kerneuropa, 1994) με ατμομηχανή τη Γερμανία και μέλη όσα κράτη ικανοποιούν τους υποδεικνυόμενους κανόνες και δείκτες. Στο ελληνικό ζήτημα ο κ. Σόιμπλε αποδείχτηκε ο πιο σκληρός όλα αυτά τα χρόνια.

Η ίδια η Γερμανία βέβαια στο εσωτερικό της κλυδωνίζεται από αντιθέσεις και προβλήματα. Από τη μια μεριά χρειάζεται εργατικό δυναμικό για τη βιομηχανία της: η Willkommen-Politik της Ά. Μέρκελ είχε και αυτή την όψη, δεν ήταν άμοιρη συνεννοήσεως με τη γερμανική βιομηχανία. Από την άλλη γεννήθηκε μια ξενοφοβία που βρίσκει έκφραση στην άνοδο της ακροδεξιάς AfD. Η AfD με τη σειρά της απειλεί το μεταπολεμικό πολιτικό status quo στη Γερμανία, κατά το οποίο η Χριστιανοδημοκρατία ήταν ο αδιαμφισβήτητος κυρίαρχος στα δεξιά του φάσματος.

Βίσεγκραντ: «Ο άλλος είναι εχθρός»

Οι χώρες του Βίσεγκραντ οικοδομούν ατύπως έναν καινοφανή αυταρχισμό, ένα μείγμα ακροδεξιού λαϊκισμού, σκληρού εθνικισμού και νεοφιλελεύθερων οικονομικών πρακτικών σε κοινωνίες με μικρή ή ελάχιστη παράδοση κοινοβουλευτισμού και δημοκρατίας, με παρατεταμένες περιόδους διπλωματικής απομόνωσης κατά τον 20ό αιώνα και λανθάνουσα παράδοση αντισημιτισμού.

Χαρακτηριστική είναι η ρητορική του Ούγγρου ηγέτη Όρμπαν (Orbanisierung στον γερμανικό Τύπο), με τυπική έκφραση την κατασκευή εξωτερικού εχθρού, και ο ακραίος εθνοκεντρισμός - υπερκαθολικισμός του Πολωνού ηγέτη Κατσίνσκι. Με πρόταγμα την προάσπιση της εθνικής καθαρότητας, τα ανθρώπινα δικαιώματα και το κράτος δικαίου αποτελούν ασήμαντα στοιχεία κατά τη συγκρότηση ενός κυρίαρχου κράτους, στο οποίο ο ξένος και ο αντιπολιτευόμενος δεν έχουν καμία θέση.

Το υπερεθνικό κέντρο των Βρυξελών δαιμονοποιείται, ενώ ακόμη και η ίδια η οικονομική ευημερία, στο πλαίσιο αυτών των αυταρχικών πολιτικών, αποτελεί δευτερεύον ζήτημα σε σχέση με την εθνική ταυτότητα.

Η ήττα του προσφυγικού

Η αδυναμία των πολιτικών ελίτ της Ευρώπης να απαντήσουν στη διείσδυση τέτοιων ρητορικών και πολιτικών φάνηκε με τον πιο αποκαλυπτικό τρόπο στη διαχείριση του προσφυγικού ζητήματος. Στο προσφυγικό η Ευρώπη υπέστη ήττα, αμαύρωσε το ανθρωπιστικό και διαφωτιστικό της πρόσωπο. Έδειξε μικρότητα, υποκρισία και μυωπία. Τα κύματα μεταναστών θα συνεχίσουν να έρχονται. Οι ανισότητες είναι τρομακτικές -έγιναν εκρηκτικές εξαιτίας της παγκοσμιοποίησης. Τα δύο τρίτα του παγκόσμιου πληθυσμού είναι εκτός καταμερισμού εργασίας, για να μην μιλήσουμε για αυτούς που είναι στην φτώχεια και στην πείνα.

Αντί να συγκροτηθεί ένα ευρωπαϊκό συμπαγές μέτωπο με επεξεργασμένη προσφυγική πολιτική που θα βοηθούσε τους ανθρώπους και θα ήταν τελικώς προς όφελος και της Ευρώπης, εφαρμόζονται μαζικά πολιτικές αποκλεισμού. Η Λιβύη είναι το πιο απτό παράδειγμα θηριωδίας και υποκρισίας των δυτικών δυνάμεων.

Δύσκολο μέλλον

Η Ευρώπη έφτασε να αφίσταται από τις ιδρυτικές της αρχές και να υιοθετεί στα κείμενά της την έννοια της «ευέλικτης αλληλεγγύης». Εταίροι - σύμμαχοι οι οποίοι επιλέγουν αν και πότε θα συμπορευτούν. Τέτοιοι εταίροι δεν έχουν να προτείνουν κάτι που θα κρατήσει την Ευρώπη ενωμένη. Τη χρησιμοποιούν όσο τη χρειάζονται. Ομοίως η εικόνα της Ευρώπης ως οικονομικής σκληρής δύναμης με πυρήνα τη Γερμανία είναι μακριά από αυτό που θα αποτελούσε την Ευρώπη της ειρήνης, των οραμάτων και της δημοκρατίας. Μάλλον ξυπνάει φόβους 20ού αιώνα, των πολέμων και των ολοκληρωτισμών.

Το μέλλον της Ευρώπης θα καθοριστεί από την επανεφεύρεση και την εκ νέου επινόηση των στόχων των προοδευτικών δυνάμεών της. Η πανικόβλητη υιοθέτηση της ακραίας συντηρητικής ατζέντας ή ο κατευνασμός των οπαδών της Ακροδεξιάς προσφέρουν κάκιστες υπηρεσίες στην ειρήνη και την ασφάλεια.

Είναι ανάγκη και επιθυμία της νέας γενιάς στην Ευρώπη να σταθεί ξανά στα πόδια της η Ευρώπη, αλλά με άλλους όρους. Χρειάζονται πολιτικά επιχειρήματα και πράξεις. Χρειάζεται μια ισχυρότερη αίσθηση της κοινωνίας, των ορίων της, απαιτείται η επιστροφή της πολιτικής και των ανθρώπων που την ασκούν ως σχέση στερέωσης με όλα τα κοινωνικά στρώματα.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL