Του Στρατή Αγγελή
Μέχρι πού μπορεί να φτάσει η δίψα για τη μεγιστοποίηση του κέρδους μέσω της παραβίασης προσωπικών δεδομένων; Πόσο απέχει η ανθρωπότητα από την παρακολούθηση και καταγραφή ακόμη και των εκφράσεων του προσώπου, και κατά συνέπεια των συναισθημάτων και των σκέψεων των «υποκειμένων»; Μπορεί, άραγε, να μπει φραγμός στα προγράμματα που επεξεργάζονται μεγάλες πολυεθνικές ώστε να «προλαβαίνουν» και να εκτελούν τις επιθυμίες μας κάνοντας ταυτόχρονα μαζικές πωλήσεις προϊόντων και υπηρεσιών;
Ένα σχέδιο που θα ζήλευε και ο Τζορτζ Όργουελ τέθηκε σε εφαρμογή στο φετινό τουρνουά τένις του Γουίμπλετον. Η αγγλική αριστοκρατία και οι άλλοι λάτρεις του αθλήματος που θα παρακολουθήσουν τους αγώνες από τις κερκίδες θα έχουν την «τύχη» να γίνουν υποκείμενα ενός πειράματος με πρωταγωνιστή τον Watson (Γουάτσον). Πρόκειται για τον σούπερ υπολογιστή της IBM, μια μηχανή που -σύμφωνα με το όραμα των δημιουργών της- μαθαίνει να καταγράφει και να επεξεργάζεται ταχύτατα απίστευτα μεγάλο αριθμό στοιχείων. Αποστολή του Watson, που πήρε το όνομά του από τον φίλο και συνεργάτη του δαιμόνιου ντετέκτιβ Σέρλοκ Χολμς, είναι να μαθαίνει να διαβάζει τις εκφράσεις των προσώπων των θεατών, τις επευφημίες, τις αποδοκιμασίες, τις γκριμάτσες...
Εκτός από τις συνηθισμένες κάμερες που καταγράφουν την εξέλιξη του παιχνιδιού, ένα άλλο δίκτυο καμερών θα λειτουργεί παράλληλα και θα τροφοδοτεί τον σούπερ υπολογιστή με εικόνες από τις εξέδρες, όχι γενικές αλλά επικεντρωμένες στους θεατές. Όπως σημείωσε το BBC, η ΙΒΜ και οι διοργανωτές του τουρνουά κρατούσαν ερμητικά κλειστά τα στόματά τους μέχρι τις παραμονές των αγώνων για τις λεπτομέρειες της νέας τεχνολογίας. Δεν είναι μόνο οι ανταγωνιστές που καραδοκούν, αλλά οι πιθανές αντιδράσεις του νομικού και πνευματικού κόσμου που θα ήθελαν να αποφύγουν, πόσο μάλλον οι διαμαρτυρίες για τις παραβιάσεις ατομικών δικαιωμάτων.
Δεν είναι όμως μόνο οι κάμερες στο γήπεδο. Ο σούπερ υπολογιστής τροφοδοτείται παράλληλα με εκατομμύρια σχόλια από τα κοινωνικά δίκτυα (Twitter, Facebook, Instagram) για το τένις καθώς και για άλλα θέματα. Κάτι παρόμοιο έχει ξαναγίνει, αλλά σε μικρότερη κλίμακα. «Πέρυσι στον τελικό αναλύαμε 400 tweets το δευτερόλεπτο, τώρα το επεκτείνουμε στο Facebook και στο Instagram, όπου τα κείμενα είναι μεγαλύτερα και τα στοιχεία πολύ περισσότερα» δήλωσε το στέλεχος της ΙΒΜ, Τομ Σέντον. Στόχος αυτής της ανάλυσης ήταν η βελτίωση της ιστοσελίδας του Γουίμπλετον που είχε πέρυσι 71 εκατομμύρια επισκέπτες. Και ζητούμενο, η παρουσίαση των θεμάτων για τους αγώνες με ελκυστικό τρόπο ώστε να κερδίζει κλικ και επισκέπτες από τα άλλα αθλητικά σάιτ, με κάθε είδους πληροφορίες για την εξέλιξη του σκορ, την απόδοση, το ιστορικό των παικτών, την καριέρα τους σε βάθος οκταετίας κ.λπ. «Είναι στοιχειώδες, αγαπητέ μου Γουάτσον», όπως θα έλεγε ο Σέρλοκ Χολμς.*
Όσο περισσότερα είναι τα στοιχεία τόσο ασφαλέστερα είναι τα συμπεράσματα και αποτελεσματικότερες οι υποδείξεις του επιτελείου στους διαχειριστές, για την παροχή προσωποποιημένων στοιχείων στις εφαρμογές των smartphones, στο Διαδίκτυο και στην Apple TV, σημειώνει το BBC. Αλλά η ταχύτητα, η εξειδίκευση και η ποιότητα των υπηρεσιών είναι η μία πλευρά του νομίσματος.
Στα γήπεδα των ΗΠΑ η αυξανόμενη χρήση των smartphones άνοιξε νέους ορίζοντες στο εμπόριο και στον καταναλωτισμό. Οι εταιρείες εκμεταλλεύονται τις εφαρμογές και συγκεντρώνουν πολύτιμα στοιχεία όχι μόνο για το περιεχόμενο που προτιμούν οι χρήστες αλλά και για τις μετακινήσεις και τις καταναλωτικές συνήθειές τους. Αυτό έγινε στον αγώνα του Superbowl (αμερικανικό ποδόσφαιρο) τον περασμένο Φεβρουάριο στο στάδιο Λεβί στη Σάντα Κλάρα της Καλιφόρνιας. Η εταιρεία υψηλής τεχνολογίας VenueNext σε συνεργασία με την NFL, την Εθνική Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου, ανέπτυξε και χρησιμοποίησε μια εφαρμογή στο γήπεδο, συνολικής χωρητικότητας 71.000 θεατών. To 46% των θεατών χρησιμοποίησαν αυτή την εφαρμογή για να παρακολουθούν στατιστικά στοιχεία του αγώνα και των παικτών, να βλέπουν φάσεις σε επανάληψη αλλά και για να κάνουν παραγγελίες, π.χ. μπίρες, που τους παραδίδονταν στις θέσεις τους στην κερκίδα από 200 υπαλλήλους.
Οι παραγγελίες αναψυκτικών και άλλων ποτών αυξήθηκαν κατά 67%, ενώ οι παραγγελίες (συνολικά 3.284) παραδόθηκαν κατά μέσο όρο μέσα σε δέκα λεπτά, δήλωσε ο εκτελεστικός διευθυντής της VenueNext, Τζον Πολ. Παράλληλα συγκεντρώθηκαν στοιχεία για την κίνηση των θεατών, από τις ουρές στις... τουαλέτες, μέχρι τα σημεία πώλησης χοτ ντογκ. Αλλά δεν ήταν μόνα τα ποτά και τα τρόφιμα. Το ίδιο σύστημα εφαρμόστηκε για παραγγελίες προϊόντων όπως μπλουζάκια, καπέλα, μπάλες μέσω κινητών. Ξεπουλήσαμε, θα μπορούσαμε να είχαμε πουλήσει πέντε φορές περισσότερο εμπόρευμα, είπε. Το μέσο ύψος της παραγγελίας ήταν 212 δολάρια, διόλου αμελητέο ποσό, και τα προϊόντα εξαντλήθηκαν πριν από την έναρξη του αγώνα.
Βέβαια υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ ενός αγώνα αμερικάνικου φουτμπόλ κι ενός αγώνα τένις, πρώτα από όλα είναι τα ημίχρονα και οι διακοπές που διευκολύνουν τις παραδόσεις παραγγελιών στις κερκίδες. Εκείνο που ενδιαφέρει όμως περισσότερο σε αυτήν τη φάση είναι η επισκεψιμότητα των ιστοσελίδων, δηλαδή τα διαφημιστικά έσοδα. Το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου ανέβασε μέχρι 30% την κίνηση στα δίκτυα. Το επόμενο μεγάλο αθλητικό γεγονός, οι Ολυμπιακοί Αγώνες, πλησιάζει και οι «παίκτες» του Διαδικτύου κάνουν τη δική τους προετοιμασία και τους υπολογισμούς. Ο Άντριου Τσαντ υπεύθυνος δικτύων στην εταιρεία Exponential-e, λέει ότι το νέο στοίχημα είναι οι φίλαθλοι σε όλο τον κόσμο που θα βρίσκονται στους χώρους εργασίας τους, δηλαδή η προσφορά σε αυτό το κοινό εύχρηστων και εξειδικευμένων εφαρμογών.
Ο συνδυασμός των παραπάνω προγραμμάτων και εφαρμογών, από το Σούπερ Μπόουλ μέχρι το Γουίμπλετον έχει έναν επιπλέον στόχο: να προβλεφθούν οι προτιμήσεις του θεατή και εν δυνάμει πελάτη. Εάν ο Watson καταφέρει να διακρίνει από τις γκριμάτσες του θεατή ποιον από τους δυο τενίστες υποστηρίζει, θα έχει γίνει ένα κρίσιμο βήμα. Σε επόμενα στάδια ίσως ο σούπερ υπολογιστής να διακρίνει ποιος, πότε και τι θα ήθελε να παραγγείλει, για να του το φέρει στο πιάτο. Και όχι μόνο στο γήπεδο...
* Μόνο ο κινηματογραφικός Σέρλοκ Χολμς λέει τη φράση «Εlementary, my dear Watson» (Στοιχειώδες αγαπητέ μου Γουάτσον). Η φράση δεν υπάρχει στα μυθιστορήματα του Άρθουρ Κόναν Ντόιλ.
