Του Μανώλη Μπουσούνη*
Η ελληνική οικονομία από το 2010 βρίσκεται σε καθεστώς διεθνούς οικονομικού ελέγχου λόγω της χρεοκοπίας που επιταχύνθηκε και από τις αναθεωρήσεις του δημοσιονομικού ελλείμματος για το 2009 από δύο «ανεξάρτητες» αρχές, τη Eurostat και την ΕΛΣΤΑΤ.
Βεβαίως, αξίζει να σημειωθεί ότι αυτές οι αναθεωρήσεις του δημόσιου ελλείμματος και η χρεοκοπία θα μπορούσαν να είχαν σε σημαντικό βαθμό προβλεφθεί και μερικώς αναχαιτιστεί εάν το αστικό πολιτικό σύστημα και η οικονομική ολιγαρχία δεν λειτουργούσαν τυχοδιωκτικά και παρασιτικά και είχαν ακούσει την κριτική και τις προτάσεις της Αριστεράς ήδη από το 2006 αλλά και νωρίτερα.
Για του λόγου το αληθές, θα θυμίσω την τοποθέτηση στη Βουλή την 01.12.2006 του νυν αντιπροέδρου της κυβέρνησης Γιάννη Δραγασάκη για το σχέδιο του προϋπολογισμού για το 2007, ο οποίος μεταξύ άλλων σημείωνε τα εξής: Βεβαίως ο προϋπολογισμός της Ελλάδας, όπως κατατίθεται, όπως συντάσσεται και όπως συζητείται, έχει πρόβλημα διαφάνειας και αξιοπιστίας. Άλλωστε, είπε και ο εισηγητής της πλειοψηφίας πριν ότι επί ΠΑΣΟΚ υπήρχαν διπλά βιβλία. Αυτά τα διπλά βιβλία δεν υπάρχουν σήμερα; Κάηκαν; Εξαφανίστηκαν ξαφνικά; Δεν είδαμε καπνό. Το τι ακριβώς περιέχει στη λεπτομέρειά του αυτός ο προϋπολογισμός θα το μάθουμε όλοι μαζί στην πορεία του χρόνου. "Το πόσο ακριβώς θα είναι το έλλειμμα αυτού του προϋπολογισμού θα το μάθουμε έπειτα από δύο, τρία χρόνια, σίγουρα μετά τις εκλογές, όταν θα έρθει η Eurostat να ελέγξει απολογιστικά τα στοιχεία".
Πλέον προσδοκούμε όλοι οι δημοκράτες ότι από τη διαδικασία που έχει ήδη προχωρήσει σε θεσμικό επίπεδο με τη λειτουργία των σχετικών επιτροπών στη Βουλή των Ελλήνων θα δοθούν επιτέλους όλες οι αναγκαίες απαντήσεις για τον προσδιορισμό του ελλείμματος του 2009, την αλλαγή νομισματικής σύνθεσης του δημοσίου χρέους το 2012 και τις θεσμικές ευθύνες για την υπαγωγή στα Μνημόνια το 2010.
Όμως, πέραν αυτών των πτυχών (τήρηση εθνικών λογαριασμών, αναθεώρηση αυτών, έξωθεν παρεμβάσεις) που χρήζουν διερεύνησης, είναι απολύτως αναγκαίο να σταθούμε και στα μακροοικονομικά δεδομένα που διαμορφώθηκαν τα τελευταία χρόνια στην Ευρωζώνη, ώστε να αξιολογηθεί εντέλει στο σύνολό της η αρχιτεκτονική της Ευρωζώνης (στο εάν συμβάλλει στη σύγκλιση των οικονομιών ή την ανισόμετρη ανάπτυξη) και να αξιολογηθεί ο τρόπος διαχείρισης αυτών από την ιθύνουσα τάξη της χώρας αλλά και τους θεσμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ξεκινάμε από το ΑΕΠ που είναι ο παρονομαστής όλων των βασικών ποσοστιαίων μεγεθών (ΠΙΝΑΚΑΣ1)
Από τον ενδεικτικό αυτόν πίνακα που απεικονίζει τη μεταβολή του ΑΕΠ (σε σταθερές τιμές), δηλαδή την πραγματική αύξηση ή μείωση του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ενδεικτικών) χωρών της ΟΝΕ και συνολικά της Ευρωζώνης παρατηρούμε τα εξής:
* Η ελληνική είναι η μόνη οικονομία κράτους - μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης που έχει διαρκώς ύφεση από το 2008 μέχρι και το 2014.
* Για τη Γερμανία η ύφεση ξεκίνησε και τελείωσε το 2009.
* Οι χώρες του Νότου δεν μπορούν να σηκώσουν κεφάλι, σε αντίθεση με αυτές του Βορρά.
* Η Ευρωζώνη ως μέσος όρος λόγω της λιτότητας βρισκόταν σε ύφεση το 2012 και το 2013, ενώ η Γερμανία και το Βέλγιο κατέγραφαν έστω και μικρή ανάπτυξη το 2013.
Συνεχίζουμε με το δημόσιο χρέος / ΑΕΠ (ΠΙΝΑΚΑΣ 2)
Η Ελλάδα καταγράφει το υψηλότερο δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ στην Ευρωζώνη και σχεδόν το διπλάσιο του μέσου όρου αυτής.
Το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ στη Γερμανία μειώνεται και μάλιστα είναι κάτω κατά 17% σχεδόν από το 91,9% που είναι ο μέσος όρος της Ευρωζώνης, ενώ στον ευρωπαϊκό Νότο εκτινάσσεται στα ύψη.
Τέλος, θα αναφερθώ στην Καθαρή Διεθνή Επενδυτική Θέση (ΚΔΕΘ)*(ΠΙΝΑΚΑΣ 3)
Στον παραπάνω πίνακα αποτυπώνεται ότι η νεοφιλελεύθερη αρχιτεκτονική του ευρώ έχει ισχυροποιήσει ως καθαρό πιστωτή τον Βορρά και ως καθαρό χρεώστη τον Νότο.
Αυτή η αρχιτεκτονική του κοινού, αλλά όχι, επί της ουσίας, ενιαίου νομίσματος που γεννάει ανισόμετρη ανάπτυξη και Μνημόνια πρέπει να αντικατασταθεί άμεσα, ειδάλλως οι εξελίξεις θα είναι απρόβλεπτες σε όλη την Ευρώπη.
Τα παραπάνω μακροοικονομικά δεδομένα παρουσιάζονται για να καταστεί σαφές ότι εάν συνεχιστεί ο δημοσιονομικός εκτροχιασμός των χωρών του Νότου λόγω της αρχιτεκτονικής του ευρώ, χωρίς άμεσου χαρακτήρα παρεμβάσεις (επέκταση ποσοτικής χαλάρωσης, και για τη χώρα μας, πολιτικές τόνωσης της εσωτερικής αγοράς για τον Νότο και διατηρήσιμη εξωστρέφεια, πάγωμα αποπληρωμής χρεών για 3-5 έτη), δεν μπορούμε να ελπίζουμε σε διατηρήσιμη ανάπτυξη και προοδευτικό ξεπέρασμα της κρίσης.
Τα Μνημόνια επιβλήθηκαν ως καθολικού χαρακτήρα αυτόματοι σταθεροποιητές λιτότητας και εσωτερικής υποτίμησης, ώστε να μη θίγεται η «αξιοπιστία» της ΕΚΤ και να υπηρετείται το σχέδιο διαμόρφωσης των οικονομικών όρων για την επιβολή της ΤΤIP. Αυτό το σχέδιο διασφάλισε (προσωρινά) με αντιδημοκρατικούς όρους τη συνοχή του ευρώ, αλλά όχι τη κοινωνική συνοχή.
Αυτό το ασφυκτικό νεοφιλελεύθερο πλαίσιο δυναμιτίζει οποιαδήποτε προοδευτική διέξοδο και επιβεβαιώνει τραγικά τον Ζακ Ντελόρ, ο οποίος ως πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής μεταξύ 1985 και 1995, σε μία ομιλία του το 1989 σημείωνε τα εξής: "Η Ευρώπη θεωρεί πως το μέλλον της είναι η επίτευξη ισορροπίας μεταξύ ανταγωνισμού και συνεργασίας, η κοινή προσπάθεια να καθοριστεί το πεπρωμένο των ανθρώπων που ζουν στο εσωτερικό της. Είναι άραγε εύκολο κάτι τέτοιο; Όχι. Οι δυνάμεις της αγοράς είναι ισχυρές. Αν αφήσουμε τα πράγματα στην τύχη τους, η βιομηχανία θα συγκεντρωθεί στον Βορρά και οι ασχολίες ελεύθερου χρόνου στον Νότο".
Εάν συνεχιστούν οι μνημονιακές πολιτικές στον Νότο (π.χ. αυτόματοι σταθεροποιητές, ιδιωτικοποιήσεις, μειώσεις μισθών και συντάξεων) και προχωρήσει η TTIP, όχι απλά αφήνονται τα πράγματα στις δυνάμεις της αγοράς, αλλά υποκαθιστούν και κάθε άλλη διαδικασία και αυτό που θα βιώσουμε είναι τη μετατροπή της χώρας μας, αλλά και εν γένει του Νότου, σε ημιαποικίες χρέους και παραγωγικής αποδιάρθρωσης. Αυτό το μέλλον ας το χαρίσουμε σε όσους το σχεδιάζουν κι ας παρουσιάσουμε ένα πραγματικό προοδευτικό αντινεοφιλελεύθερο οικονομικό και πολιτικό σχέδιο.
* Η διεθνής επενδυτική θέση αποτυπώνει σε συγκεκριμένη χρονική στιγμή (τέλος τριμήνου και τέλος έτους) το ύψος των απαιτήσεων και υποχρεώσεων των κατοίκων Ελλάδας έναντι μη κατοίκων.[...] Η διαφορά μεταξύ των απαιτήσεων και των υποχρεώσεων δίνει την καθαρή επενδυτική θέση, η οποία, αναλόγως του προσήμου, θετικού η αρνητικού, χαρακτηρίζει τη χώρα ως καθαρό πιστωτή η χρεώστη αντιστοίχως έναντι του υπόλοιπου κόσμου.
*Ο Μανώλης Μπουσούνης είναι οικονομολόγος, μέλος Ο.Μ. ΣΥΡΙΖΑ Πετρούπολης
