Όταν μιλάνε για την Ευρώπη, μιλάνε για το “κοινό μας σπίτι”, για τον “μοναδικό τρόπο που έχουμε να αντιμετωπίσουμε τις μεγάλες προκλήσεις των καιρών”. Οι περισσότεροι από τους ηγέτες των κρατών - μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης θέλουν “περισσότερη Ευρώπη” -αλλά με λιγότερα λεφτά. Το ενδιαφέρον είναι ότι και από αυτούς -τους λίγους- που θέλουν “λιγότερη Ευρώπη”, κάποιοι θέλουν περισσότερα λεφτά. Και ο πιο μεγάλος καυγάς στην Ευρώπη γίνεται πάντα για τα λεφτά, για το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο ή αλλιώς τον κοινοτικό προϋπολογισμό της επόμενης επταετίας.
Για να συμφωνήσουν για τον προϋπολογισμό μαζεύτηκαν την Πέμπτη και την Παρασκευή στις Βρυξέλλες οι ηγέτες των 27 κρατών - μελών, για πρώτη φορά χωρίς τη Βρετανία -και τα λεφτά της- στο τραπέζι. Με... κρουπιέρη σ’ αυτό τον μαραθώνιο πόκερ τον νέο πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, ο οποίος έχει αποδείξει ότι είναι μετρ στην τέχνη του συμβιβασμού. Αλλά ούτε οι εντυπωσιακές δεξιότητες του Μισέλ ήταν αρκετές για να γεφυρώσουν τις τεράστιες διαφορές μεταξύ των χωρών που συνεισφέρουν καθαρά στον προϋπολογισμό της Ε.Ε. και των καθαρά ωφελούμενων. Να σημειωθεί ότι οι διατυπώσεις αυτές δεν είναι ακριβείς, καθώς έχουν να κάνουν μόνο με τον προϋπολογισμό - κι όχι με τη συνεισφορά ή τα οφέλη που έχει μια χώρα από τη συμμετοχή της στην Ε.Ε. Μπορεί, για παράδειγμα, η Γερμανία να δίνει περισσότερα απ’ όσα παίρνει στον κοινοτικό προϋπολογισμό, αλλά είναι, κατά δήλωση της πολιτικής ηγεσίας της, η κυρίως κερδισμένη από την κοινή αγορά των “27”.
“Σαφείς” οι διαφορές
Εν πάση περιπτώσει η σύνοδος έληξε χωρίς αποτέλεσμα το βράδυ της Παρασκευής, με έναν Μισέλ να... πουλάει αισιοδοξία. Θυμήθηκε, μάλιστα, κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου, τη γιαγιά του, η οποία του έλεγε ότι πρέπει πάντα να προσπαθείς και στο τέλος θα τα καταφέρεις. Ο πρόεδρος του Συμβουλίου παραδέχτηκε το ναυάγιο, αλλά υποστήριξε ότι το ξενύχτι δεν πήγε χαμένο κι ότι τώρα είναι “πιο σαφείς οι θέσεις των διάφορων χωρών”. Αυτό που δεν είναι σαφές είναι πώς θα γεφυρωθούν οι διαφορές τους. Ούτε το πότε, παρά το γεγονός ότι ο χρόνος πιέζει κι ότι εάν συνεχιστούν οι καθυστερήσεις θα υπάρχει πρόβλημα στη χρηματοδότηση κοινοτικών πολιτικών το 2021. Η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν δεν ήταν σε θέση να απαντήσει πότε θα γίνει η επόμενη έκτακτη σύνοδος, “θα χρειαστεί μέρες, εβδομάδες”, είπε, “τεχνικά είμαστε έτοιμοι, αλλά είναι θέμα πολιτικής απόφασης του/της κάθε πρωθυπουργού, που έχει να λογοδοτήσει στη Βουλή και τους πολίτες του/της. Έτσι είναι η δημοκρατία”.
Για μερικά δισ. ευρώ
O καυγάς φάνηκε να γίνεται για μερικά ψηφία μετά την υποδιαστολή. Μόνο που κάθε εκατοστιαία μονάδα ξεπερνά το ένα δισεκατομμύριο ευρώ. Η αρχική συμβιβαστική πρόταση του προεδρεύοντος του Συμβουλίου μιλούσε για συνεισφορά 1,074% του ΑΕΠ κάθε κράτους - μέλους, μετά από 24 ώρες διαπραγματεύσεων το έριξε στο 1,069%. Συνολικά το ποσοστό αυτό μεταφράζεται σε πάνω από ένα τρισεκατομμύριο ευρώ, με το οποίο θα χρηματοδοτηθούν το διάστημα 2021- 2017 οι κοινοτικές δράσεις για την αγροτική πολιτική, για την πολιτική συνοχής, για τη μετάβαση στη μετά το κάρβουνο εποχή, για την ψηφιοποίηση, για την καινοτομία, για τα δίκτυα, για τις υποδομές, για τα προγράμματα Erasmus και Horizon, για την προστασία των συνόρων κ.λπ. Μάλιστα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, που θα κληθεί να ψηφίσει τον όποιο συμβιβασμό στον οποίο θα καταλήξουν οι “27”, ζητάει να δίνει κάθε χώρα το 1,3% του ΑΕΠ της - κι έχει αποδείξει ότι ξέρει να κάνει σκληρό παζάρι τόσο με την Κομισιόν, όσο και με το Συμβούλιο. Όσο για την Κομισιόν ήθελε ένα 1,14%, ώστε να καλυφθεί η τρύπα που αφήνουν πίσω τους οι Βρετανοί και να μην αποδυναμωθούν οι κοινοτικές πολιτικές. Από την άλλη πλευρά, το κλαμπ των “σφιχτοχέρηδων” (frugal λέγεται η νέα ομάδα εντός της Ε.Ε. κι αποτελείται από την Αυστρία, την Ολλανδία, τη Δανία και τη Σουηδία) θεωρεί ότι και το μειωμένο ποσοστό που πρότεινε ο Μισέλ είναι μεγάλο και δεν θέλει να ξεπεράσει η συνεισφορά το 1% του ΑΕΠ.
“Διαφωνούμε και χωρίς τους Βρετανούς”
"Οι διαφορές ήταν απλώς πολύ μεγάλες", σχολίασε μετά το πέρας της συνόδου η Γερμανίδα καγκελάριος Μέρκελ, που ουσιαστικά ανήκει στο κλαμπ των “σφιχτοχέρηδων”, αλλά δεν το λέει ευθαρσώς. Ο Γάλλος Πρόεδρος Μακρόν, από την πλευρά του -που είχε κάνει μια μίνι προσπάθεια μαζί με τη Μέρκελ για την επίτευξη συμβιβασμού στο παρά πέντε-, προσπάθησε να κάνει χιούμορ: “Η αποτυχία της έκτακτης συνόδου αποδεικνύει ότι δεν χρειαζόμαστε τη Βρετανία για να επιδείξουμε την ασυμφωνία μας", δήλωσε και δεν έκρυψε ότι το δικό του στοίχημα -κόντρα στους “σφιχτοχέρηδες”- ήταν να μην μειωθούν τα λεφτά για τους Γάλλους αγρότες: "Η Κοινή Αγροτική Πολιτική δεν μπορεί να πληρώσει το Brexit", τόνισε.
Το συνήγορο των χωρών του κλαμπ “Φίλοι της συνοχής” -όπου ανήκει και η Ελλάδα- ανέλαβαν οι πρωθυπουργοί της Ισπανίας και της Πορτογαλίας. Όπως δήλωσε μετά το “ναυάγιο” ένας Ισπανός διπλωμάτης, ήταν “αναποτελεσματικό” το ότι η σύνοδος επικεντρώθηκε κυρίως στα θέλω των “σφιχτοχέρηδων”, γι’ αυτό και 16 χώρες, που εκπροσωπούν ένα πολύ μεγαλύτερο μέρος του ευρωπαϊκού πληθυσμού, αποφάσισαν να υψώσουν τη φωνή τους - και να απορρίψουν ως απαράδεκτη τη συμβιβαστική πρόταση που προσπάθησαν να λανσάρουν οι Μέρκελ και Μακρόν. Πάντως, από τους 17 καθαρά ωφελούμενους τη μεγαλύτερη φασαρία την έκανε ο Ούγγρος πρωθυπουργός Όρμπαν, που τάχθηκε υπέρ της πρότασης της Ευρωβουλής, το 1,3%. Σημειώνεται ότι σε πραγματικά ποσά η διαφορά μεταξύ του 1,3% και του 1,069% της “διορθωμένης” πρότασης Μισέλ είναι πάνω από 200 δισεκατομμύρια ευρώ.
Συμβιβασμός δεν βρέθηκε ούτε στη σχέση που προτείνεται να θεσπιστεί μεταξύ ευρωπαϊκών πόρων και σεβασμού του κράτους δικαίου. Ο Μισέλ πρότεινε να μειώνονται τα κονδύλια ως τιμωρία για την παραβίαση των αρχών του κράτους δικαίου. Αυτό δεν άρεσε σε πολλούς, είτε ως υπερβολικά αυστηρό (αυτό λέει η Ουγγαρία) είτε ως υπερβολικά επιεικές (αυτό υποστηρίζει η Γερμανία).
