Απαντήσεις στα «θολά» σημεία (κατά τη ΝΔ) της Συμφωνίας των Πρεσπών δίνει ο αναπληρωτής καθηγητής δημοσίου διεθνούς δικαίου του πανεπιστημίου της Οξφόρδης, Αντώνης Τζανακόπουλος.
Ο Αντ. Τζανακόπουλος μιλώντας στο Κόκκινο Καβάλας, εξηγεί γιατί με τη Συμφωνία η Ελλάδα έχει «τη μεγαλύτερη δυνατή προστασία και διασφάλιση που μπορεί να έχει μία χώρα από το διεθνές δίκαιο», γιατί θα συνεχίσουμε να τρώμε «Μακεδονικό χαλβά», πώς αντιμετωπίζει το διεθνές δίκαιο τον όρο «nationality» και γιατί, πλέον, ο όρος «Μακεδονία», χωρίς πρόθεμα, ανήκει αποκλειστικά στην Ελλάδα.
Συγκεκριμένα: Σχετικά με τη μη υπογραφή της Συμφωνίας από τον πρόεδρο της δημοκρατίας της πΓΔΜ
Έχει να κάνει με το εσωτερικό συνταγματικό δίκαιο της γειτονικής μας χώρας, για το ποιος υπογράφει για την τελική έκδοση του νόμου. Οι γείτονες έχουν διαβεβαιώσει ότι η διαδικασία που έχουν ακολουθήσει είναι σύμφωνα με το σύνταγμα τους . Ο γενικός κανόνας στο Διεθνές Δίκαιο είναι ότι ποτέ δεν μπορείς να επικαλεστείς το εσωτερικό σου δίκαιο για να παραβιάσεις διεθνές δίκαιο ή για να δικαιολογήσεις την παραβίαση του. Σε ό,τι αφορά τη σύναψη διεθνών συνθηκών το άρθρο 46 της Σύμβασης της Βιέννης του 1969 για το πώς συνάπτονται και ισχύουν οι διεθνείς συνθήκες, το οποίο εφαρμόζεται στην περίπτωση μας, λέει πολύ ξεκάθαρα ότι μία χώρα δεν μπορεί να επικαλεστεί παραβίαση του εσωτερικού της δικαίου για να πει μετά ότι δεν δεσμεύεται από συμφωνία. Μόνο στην εξαιρετική περίπτωση που η παραβίαση είναι θεμελιώδους κανόνα του εσωτερικού δικαίου. Αυτό σημαίνει για παράδειγμα ότι η κυβέρνηση πήγε και επικύρωσε μόνη της και δεν απευθύνθηκε στη Βουλή. Κάτι τέτοιο προφανώς δεν έχει συμβεί στην περίπτωση μας.
Εδώ δεν πρόκειται καν για τη Συμφωνία αυτή καθ’ εαυτή, αλλά για το ζήτημα των συνταγματικών τους τροποποιήσεων. Η παραβίαση του εσωτερικού δικαίου πρέπει να είναι και έκδηλη, δηλαδή αντικειμενικά προφανής σε οποιαδήποτε τρίτη χώρα συμπεριφέρεται με καλή πίστη και πρακτική. Τίποτα από αυτά δεν ισχύει στη συγκεκριμένη περίπτωση άρα δεν μπορεί να αμφισβητηθεί, κατά το Διεθνές Δίκαιο, η δέσμευση της γειτονικής μας χώρας από τη Συνθήκη των Πρεσπών. Όταν έχουμε φτάσει στο σημείο, η δημόσια συζήτηση να πιάνεται από τόσο λεπτά θέματα διεθνούς δικαίου τα οποία δεν μπορούν να τα ξέρουν μη ειδικοί, δηλαδή άνθρωποι που δεν έχουν περάσει τη ζωή τους να ασχολούνται με αυτά τα ζητήματα, καταλαβαίνεται σε τι βαθμό έχουμε φτάσει να προσπαθούμε να βρούμε ένα θολό σημείο στη Συμφωνία.
Για το αν μπορεί να παραβιαστεί η Συμφωνία
Μπορεί κάποιος σε 15 χρόνια να παραβιάσει τη συμφωνία στο εσωτερικό δίκαιο. Είναι πρακτικά δυνατόν. Ο καθένας μπορεί να παραβιάσει το νόμο. Δηλαδή αν σας ρωτήσω «μπορείτε να σκοτώσετε κάποιον;». Η απάντηση είναι «φυσικά και μπορείτε!». Αλλά θα ‘χετε παραβιάσει το νόμο άρα θα υπάρχουν συνέπειες. Τι σημαίνει αυτό; Αν σε 10-15 χρόνια κάποιος παραβιάσει τη Σύμβαση αυτή, για παράδειγμα τροποποιώντας κάποιες διατάξεις του Συντάγματος οι οποίες η Σύμβαση απαγορεύει να αλλάξουν, τότε σημαίνει ότι έχει παραβιαστεί η συμφωνία και η Ελλάδα έχει το δικαίωμα από τη Σύμβαση να προσφύγει μονομερώς στο Διεθνές Δικαστήριο των ΗΕ στη Χάγη, να ζητήσει από το δικαστήριο να διαγνώσει την παραβίαση αυτή και στη συνέχεια να ζητήσει από τη γειτονική χώρα παύση της παραβίασης , διαβεβαιώσεις για μη επανάληψη και φυσικά επανορθώσεις. Στην περίπτωση που δεν συμμορφωθεί η γειτονική χώρα τότε έχει το δικαίωμα να λάβει αντίμετρα, δηλαδή κυρώσεις. Θα έχει τη δυνατότητα να λάβει μέτρα τα οποία σε άλλες περιπτώσεις θα ήταν παράνομα αλλά δικαιολογούνται σε προηγούμενη παράνομη ενέργεια της γειτονικής μας χώρας η οποία μάλιστα έχει διαγνωστεί από Διεθνές δικαστήριο.
Δηλαδή μιλάμε για τη μεγαλύτερη δυνατή προστασία και διασφάλιση που μπορεί να έχει μία χώρα από το διεθνές δίκαιο. Εξακολουθούμε να λέμε τι θα γίνει αν σε 10-15 χρόνια έρθει κάποιος και παραβιάσει. Μα αυτό, είναι κομμάτι της ζωής. Αν κάποιος παραβιάζει το νόμο υπάρχει τρόπος να εφαρμόζεται ο νόμος και εδώ υπάρχουν συγκεκριμένοι τρόποι οι οποίοι μάλιστα είναι ρητοί στη Σύμβαση. Σας καλώ να διαβάσετε το άρθρο 19 για την επίλυση των διαφορών, το οποίο είναι λεπτομερές και προβλέπει αυτά που σας λέω.
Για τον όρο nationality
Κανένας δεν μπορεί να δώσει ή να πάρει σε ένα λαό το δικαίωμα να αυτοπροσδιορίζεται όπως θέλει. Στην ουσία αυτό που έγινε εδώ είναι ότι οι αντίπαλοι της συμφωνίας, όταν είδαν ότι έχει τηρηθεί η εθνική γραμμή, άρχισαν να ψάχνουν κάτι να πιαστούν. Δυστυχώς δεν είχαν, παρά την αριστεία τους, ανθρώπους που να ξέρουν διεθνές δίκαιο και τη διεθνή πρακτική. Είδαν τον όρο nationality και είπαν ότι αναγνωρίζουμε εθνότητα στους γείτονες. Nationality είναι ο όρος στη διεθνή πρακτική που χρησιμοποιείται για την ιθαγένεια. Αυτό λέει η Σύμβαση του συμβουλίου της Ευρώπης για την ιθαγένεια, δηλαδή τη σχέση του πολίτη με το κράτος. Αυτό λέει η σύμβαση της λειτουργίας για την ΕΕ όταν μιλάει για την ευρωπαϊκή ιθαγένεια/υπηκοότητα. Γιατί μην μου πείτε ότι υπάρχει ευρωπαϊκό έθνος. Το έθνος γενικά δεν έχει παραδεδεγμένα χαρακτηριστικά και ορισμούς στο διεθνές δίκαιο και νομίζω ότι έχει γίνει κατανοητό αυτό. Είναι ένας μη δικαϊκός όρος. Υπάρχει δικαίωμα αυτοδιάθεσης των λαών και των εθνών και είναι το βασικό πρόβλημα επειδή δεν ορίζεται το έθνος και ο λαός στη μεταποικιακή εποχή είναι εξαιρετικά περιορισμένο, θεωρείται ατομικό και εσωτερικό, δηλαδή στο εσωτερικό του κράτους εκφράζεται. Τα λέω συμπυκνωμένα γιατί προσπαθώ να σας δείξω πόσο εκτός πραγματικότητας είναι μία αντίρρηση στη συμφωνία που πιάνεται από τον όρο nationality.
Είναι αδύνατον να αναγνωρίσει η Συμφωνία εθνότητα αλλά ούτως ή άλλως δεν συμβαίνει στη συγκεκριμένα συμφωνία και αν κάτι γίνεται που είναι πολύ σημαντικό, είναι να διευκρινίζεται σε κάθε περίπτωση ότι η οποιαδήποτε αναφορά των γειτόνων σε «Μακεδονία» και «μακεδονικό» σε ό,τι αφορά τον εαυτό τους, δεν έχει σχέση με την ελληνική ιστορία και πολιτιστική κληρονομιά που ήταν το πρόβλημα μας με την καπήλευση των αγαλμάτων του Μ. Αλεξάνδρου κτλ. Μιλάμε για κάτι που είναι κλειδωμένο από όλες τις μεριές και έχει μπει στη δημόσια συζήτηση χωρίς τα επιχειρήματα που δίνουμε ως απάντηση σ’ αυτό, τα οποία είναι τεκμηριωμένα με βάσει το διεθνές δίκαιο και την διεθνή πρακτική. Το μόνο που ακούμε είναι τη συνεχή επανάληψη αυτού του επιχειρήματος το οποίο καταρρίπτεται από οποιοδήποτε άνθρωπο έχει διαβάσει τη Συμφωνία και ρωτήσει μερικούς ανθρώπους που ξέρουν διεθνές δίκαιο.
Σχετικά με την χρήση του όρου «μακεδονικός»
Ο όρος «μακεδονίκος» και «Μακεδονία» χωρίς πρόθεμα ή προσδιορισμό ανήκει στην Ελλάδα. Αυτό σημαίνει ότι η Ελλάδα μπορεί να έχει «αεροδρόμιο Μακεδονία» κτλ. Η γειτονική μας χώρα δεν μπορεί, με βάση τη συμφωνία, να έχει «αεροδρόμιο Μακεδονία» αλλά «αεροδρόμιο Βόρεια Μακεδονία». Η συμφωνία αυτή ορίζει ρητά ότι οποιαδήποτε αναφορά στο όνομα του κράτους θα πρέπει να είναι ως «Βόρεια Μακεδονία» και αυτό αφορά ακόμα συλλόγους και εταιρείες που είτε συνίσταται με νόμο είτε έχουν την οποιαδήποτε χρηματοδότηση από το κράτος.
Για τα εμπορικά σήματα υπάρχει επιτροπή η οποία θα λύνει τέτοια ζητήματα. Σε ό,τι αφορά τις ΠΟΠ και Γεωγραφικούς Προσδιορισμούς, μόνο η Ελλάδα μπορεί να χρησιμοποιήσει το όρο «μακεδονικός» π.χ. «μακεδονικός οίνος» ή «μακεδονικός χαλβάς». Ο λόγος είναι απλός. Σύμφωνα με το δίκαιο, οι προστατευόμενες ονομασίες προέλευσης δεν μπορούν να αναφέρονται σε όνομα κράτους, αλλά σε όνομα περιοχής. Μία χώρα έχει περιοχή Μακεδονία και αυτή είναι η Ελλάδα.
