Διάλογο για την αποκλιμάκωση της έντασης μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας στην ανατολική Μεσόγειο προτείνει ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Ζοσέπ Μπορέλ σύμφωνα με δήλωση του εκπροσώπου της Κομισιόν στις Βρυξέλλες. Συζητείται, μάλιστα, και η σύγκληση έκτακτου Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων με αντικείμενο τις τελευταίες εξελίξεις, κάτι που ζήτησε και επισήμως χθες το απόγευμα ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας.
Το σχετικό αίτημα διατυπώθηκε «σε μια συγκυρία κατά την οποία υφίσταται σαφής τουρκική απειλή κατά της ειρήνης και της ασφάλειας στην ανατολική Μεσόγειο, στην Ελλάδα και την Κύπρο» υποστήριξε ο Δένδιας και κατηγόρησε την Τουρκία ότι επιδίδεται στη «γνώριμη παραβατικότητά της», καθώς και ότι οι δηλώσεις της περί ετοιμότητας για διάλογο ήταν ανειλικρινείς και προσχηματικές. Ο υπουργός Εξωτερικών κάλεσε την Τουρκία να αποχωρήσει άμεσα από την ελληνική υφαλοκρηπίδα υπογραμμίζοντας ότι η Ελλάδα θα υπερασπίσει την κυριαρχία και τα κυριαρχικά της δικαιώματα.
Η κατανόηση του Πάιατ...
Νωρίτερα ο Δένδιας είχε συναντηθεί με τον Αμερικανό πρέσβη στην Αθήνα Τζέφρι Πάιατ, ο οποίος πάντα εμφανίζεται πρόθυμος να ακούσει τις αγωνίες της ελληνικής κυβέρνησης, πλην όμως είναι σαφές ότι η κυβέρνησή του δεν «καίγεται» πλέον για τις εξελίξεις στην ανατολική Μεσόγειο. Παράλληλα, ο Κυριάκος Μητσοτάκης ενημέρωνε όλη την ημέρα τους πολιτικούς αρχηγούς και την Πρόεδρο της Δημοκρατίας για τις κινήσεις του «Oruc Reis» νότια της Ρόδου.
Η ανησυχία στην Αθήνα είναι μεγάλη, καθώς η τουρκική πλευρά εμφανίζεται αποφασισμένη να τρίξει και πάλι τα δόντια στην ανατολική Μεσόγειο μετά τη συμφωνία Ελλάδας - Αιγύπτου για τη μερική οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών. Βέβαια, όπως δείχνουν οι μέχρι τώρα κινήσεις του «Oruc Reis», η Άγκυρα φροντίζει να μην κάνει ούτε... βήμα μέσα στην περιοχή που οριοθέτησαν Αθήνα και Κάιρο, αλλά να εξαντλήσει όλα τα περιθώρια ανατολικά του 28ου μεσημβρινού. Έτσι πλασάρει τη δική της διασταλτική ερμηνεία για το Διεθνές Δίκαιο και δυσχεραίνει την όποια ελληνική αντίδραση.
...και η στόχευση της Άγκυρας
Εννοείται ότι το ζητούμενο αυτήν τη στιγμή για την Τουρκία δεν είναι να ψάξει για φυσικό αέριο και δη σε μια περιοχή που είναι άγνωστο εάν έχει πλούσια κοιτάσματα και σε μια εποχή που η τιμή του μαύρου χρυσού καθιστά ασύμφορες τις περισσότερες γεωτρήσεις. Είναι να στείλει το μήνυμα ότι δεν μπορεί να γίνεται τίποτε στην ανατολική Μεσόγειο χωρίς τη συναίνεση ή τη συμμετοχή της. Και να μην αφήσει να περάσει εύκολα η ελληνοαιγυπτιακή συμφωνία που έρχεται να αμφισβητήσει το -παράνομο, πλην όμως κατατεθειμένο στον ΟΗΕ- μνημόνιο για τα θαλάσσια σύνορα που υπέγραψε η Άγκυρα με την κυβέρνηση της Τρίπολης. Στο τουρκολιβυκό μνημόνιο η Κρήτη και τα Δωδεκάνησα δεν έχουν κανένα δικαίωμα, στην ελληνοαιγυπτιακή συμφωνία έχουν και υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ, έστω μικρότερη από το 100% της επήρειάς τους.
Το μπρα ντε φερ που παίζεται τώρα στον 28ο μεσημβρινό, με το ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό να λέει στα μεγάφωνα «φύγετε, εδώ είναι ελληνική υφαλοκρηπίδα» και με το τουρκικό να ισχυρίζεται ακριβώς το αντίθετο, ενδέχεται να βάλει και το πλαίσιο του διαλόγου μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας - εάν και όταν αυτός ξεκινήσει. Το βέβαιο είναι ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση και κυρίως η Γερμανία, ως προεδρεύουσα αυτό το εξάμηνο, θα ήθελαν πολύ να ξεκινήσει σύντομα αυτός ο διάλογος, καθώς ούτε την ένταση στην ανατολική Μεσόγειο μπορούν να διαχειριστούν εάν αυτή κλιμακωθεί περαιτέρω, ούτε την ένταση στις ευρωτουρκικές σχέσεις.
Στόχος ο «θετικός και παραγωγικός» διάλογος
Αυτό είναι ξεκάθαρο και από τη χθεσινή δήλωση του εκπροσώπου του Μπορέλ, ότι ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας «καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να ξεκινήσει θετικός και παραγωγικός διάλογος και να διευκολύνει την εκ νέου δέσμευση των μερών». Υπενθυμίζεται ότι ο Μπορέλ είχε τονίσει πως «η κατάσταση στην ανατολική Μεσόγειο είναι εξαιρετικά ανησυχητική και η αυξανόμενη ένταση δεν αποτελεί απάντηση σε κανένα από τα προβλήματα της περιοχής. Αντίθετα, θα οδηγήσει μόνο σε μεγαλύτερους ανταγωνισμούς και καχυποψία. Γι’ αυτό και πρέπει να υπάρξει δέσμευση για την επίλυση όλων των ανοιχτών ζητημάτων, όπως προβλέπεται από το Διεθνές Δίκαιο, τις σχέσεις καλής γειτονίας και τη θετική εμπλοκή».
Νέες άδειες για έρευνες προαναγγέλλει ο Τσαβούσογλου
Μέχρι τα τέλη Αυγούστου η Τουρκία σχεδιάσει να εκδώσει νέες άδειες για σεισμογραφικές έρευνες και εξορύξεις, ενώ θα συνεχίσει και τις μέχρι τώρα επιχειρήσεις της, δήλωσε χθες ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών.
Μιλώντας σε συνέντευξη Τύπου στην Άγκυρα, ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου διευκρίνισε ότι οι νέες άδειες θα δοθούν κοντά στα δυτικά σύνορα της υφαλοκρηπίδας της Τουρκίας, ενώ έριξε την ευθύνη για την ένταση στην ανατολική Μεσόγειο στην Αθήνα. «Η τουρκική κυβέρνηση επέδειξε την καλή της θέληση στην περιοχή όπου η ένταση ήταν υψηλή μετά την ανακάλυψη των ενεργειακών πόρων, κάνοντας ‘προσωρινές’ χειρονομίες σύμφωνα με τις απαιτήσεις της Γερμανίας και μερικές άλλες ευρωπαϊκές χώρες» είπε, ωστόσο «οι χειρονομίες της Άγκυρας δεν ανταποδόθηκαν από την ελληνική κυβέρνηση και τους Ελληνοκύπριους», γι’ αυτό και η Τουρκία ενεργοποίησε και πάλι τα ερευνητικά σκάφη. «Θα υπερασπιστούμε τα δικαιώματα της Τουρκίας και των Τουρκοκυπρίων στην ανατολική Μεσόγειο και δεν θα κάνουμε παραχωρήσεις» επανέλαβε ο Τσαβούσογλου.
Ερντογάν: Είμαστε έτοιμοι για διάλογο
Να σημειωθεί ότι την προηγούμενη μέρα ο Τούρκος Πρόεδρος είχε ξεκαθαρίσει ότι «η Τουρκία θα συνεχίσει να εφαρμόζει τα δικά της σχέδια στον ενεργειακό τομέα και τη διπλωματία έως ότου επικρατήσει η κοινή λογική στο θέμα της ανατολικής Μεσογείου». Παράλληλα, ωστόσο, ο Ερντογάν επανήλθε στο θέμα του διαλόγου τονίζοντας πως «είμαστε πάντα εδώ και είμαστε έτοιμοι να επιλύσουμε τις συγκρούσεις μέσω του διαλόγου σε δίκαιη βάση» και καλώντας τις μεσογειακές χώρες να συνεργαστούν στην εξεύρεση «αποδεκτού τύπου που προστατεύει τα δικαιώματα όλων». Ο Ερντογάν χτυπά «μια στο καρφί και μια στο πέταλο» και φροντίζει να εμφανίζεται ενώπιον των όποιων μεσολαβητών ανοιχτός στον διάλογο, ελπίζοντας πως θα φέρει σε δύσκολη θέση την Αθήνα. Για την ώρα, πάντως, οι εταίροι, από τις Βρυξέλλες μέχρι το υπουργείο Εξωτερικών στην Ουάσιγκτον, επιρρίπτουν την ευθύνη για τη νέα ένταση στην περιοχή στην Τουρκία - με εξαίρεση τον γ.γ. του ΝΑΤΟ, που τηρεί ευλαβικά τις ίσες αποστάσεις.
Το «εθνικό τραύμα της ταπείνωσης» των Σεβρών
Μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ανάλυση για το «εθνικό τραύμα διάσπασης της χώρας» που προκάλεσε η Συνθήκη των Σεβρών στην Τουρκία δημοσίευσε χθες η έγκυρη ελβετική εφημερίδα «Neue Zürcher Zeitung»: «Για τον Ερντογάν, η Συνθήκη των Σεβρών δεν συνιστά απλώς προειδοποίηση, αλλά ταπείνωση που πρέπει να ξεπεραστεί. Ενώ για μεγάλο διάστημα μετά την ίδρυση του τουρκικού κράτους το 1923 η τουρκική εξωτερική πολιτική αποσκοπούσε στην προστασία της ενότητας της χώρας, σήμερα ο Ερντογάν αμφισβητεί τα συμφωνηθέντα στη Συνθήκη της Λωζάννης σύνορα. Επανειλημμένως θέτει εν αμφιβόλω το στάτους των ελληνικών νησιών του Αιγαίου και της Μοσούλης του βορείου Ιράκ προκαλώντας την οργή των γειτόνων του. Σε αντίθεση με τον Ατατούρκ, για τον ίδιο η Οθωμανική Αυτοκρατορία δεν λειτουργεί ως παράδειγμα προς αποφυγή [...], αλλά ως πρότυπο το οποίο [...] προσπαθεί να ακολουθήσει. Εδώ και χρόνια ο Ερντογάν επιχειρεί να βάλει και πάλι ένα θετικό πρόσημο στην ανάμνηση της χαμένης αυτοκρατορίας.
[...] Αντί να επιδιώκει την αναβίωση περασμένων μεγαλείων για να ξεπεράσει την ταπείνωση των Σεβρών, ο Ερντογάν θα έπρεπε όμως να θυμηθεί το σύνθημα του Ατατούρκ ‘Yurtta sulh, cihanda sulh’ (‘ειρήνη στην πατρίδα, ειρήνη στον κόσμο’). Πρωτίστως όμως, ο Ερντογάν και οι λοιποί εθνικιστές θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι κανένας ηγέτης στη Δύση δεν επιδιώκει πλέον τον διαμελισμό της Τουρκίας. 100 χρόνια μετά τη Συνθήκη των Σεβρών ήρθε η ώρα να ξεπεραστεί αυτός ο παράλογος φόβος και να μπει η Συνθήκη εκεί που πρέπει: στο αρχείο της Ιστορίας».
