Η καμπάνια «We Own Ιt», που ξεδιπλώνεται από τον Αύγουστο ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις στη Μ. Βρετανία, κορυφώθηκε στις 22 Ιανουαρίου, με το νομοσχέδιο που κατέθεσε η βουλευτίνα των Οικολόγων Κάρολιν Λούκας. Το νομοσχέδιο προβλέπει ότι το δημόσιο θα αποτελεί παγίως την πρώτη επιλογή, πριν την ανάθεση κάποιας υπηρεσίας, εθνικής ή τοπικής, στον ιδιωτικό τομέα. Επίσης, ότι υπηρεσίες θα ανατίθενται σε ιδιώτες μόνο με τη συναίνεση των πολιτών, οι οποίοι θα διατηρούν το δικαίωμα «ανάκλησης». Θεσπίζει, ακόμα, όρους διαφάνειας και λογοδοσίας στις ιδιωτικές επιχειρήσεις που ασκούν δημόσιο έργο, καθώς και ότι αλληλέγγυες και συνεταιριστικές πρωτοβουλίες, όπως και δημόσιες επιχειρήσεις, θα έχουν προτεραιότητα στη διαδικασία υποβολής προσφορών.
Μπορεί όλα τα παραπάνω να φαίνονται --και ίσως όχι αδίκως-- άτολμα σε πολλούς από εμάς, που στρατηγικό μας όραμα παραμένει η κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής (πβ. επίσης την κριτική του Brendan Martin στο Public World, που θεωρεί ότι πρόκειται για τεχνοκρατική-διοικητική, και όχι πολιτική, παρέμβαση, κι έτσι θα αποτύχει), ωστόσο το νομοσχέδιο και η καμπάνια έχουν μεγάλη σημασία: έπειτα από χρόνια κυριαρχίας της ιδιωτικοποίησης και λατρείας της αγοράς, αλλάζουν την ατζέντα, επαναφέροντας το αίτημα της δημοκρατίας και της λογοδοσίας -- και βρίσκουν ανταπόκριση, αν κρίνουμε από τις δημοσκοπήσεις και την υποστήριξη Εργατικών και Φιλελεύθερων βουλευτών. Σήμερα, λίγες μέρες μετά την οριακή ψήφιση από την ελληνική Βουλή της ιδιωτικοποίησης του Ανεξάρτητου Διαχειριστή Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΔΜΗΕ), δημοσιεύουμε αποσπάσματα από τα άρθρα της Rachel Graham και του George Woods (δημοσιεύτηκαν στο Open Democracy, στις 5.8.2013 και στις 29.1.2014). Οι τίτλοι είναι των «Ενθεμάτων».
Δίχως κέρδος κέρατα
Τα αποτελέσματα είναι τρομακτικά: ραγδαία αύξηση των τιμών, διαφθορά, απάτη, τεράστιο κόστος για το δημόσιο. Αλλά η κυβέρνηση επιμείνει πεισματικά στη γραμμή της ιδιωτικοποίησης. Εμείς, στο «We Own It», λέμε: Ως εδώ και μη παρέκει.
Αν κάποιος σας αποδείξει ότι η υδροδότηση της χώρας μπορεί να γίνει με πολύ μικρότερο κόστος, προφανώς θα θελήσετε να μάθετε γιατί δεν γίνονται οι αναγκαίες ενέργειες για κάτι τέτοιο. Επίσης, αν μαθαίνατε ότι το άμεσο κόστος για τους σιδηροδρόμους έχει υπερδιπλασιαστεί λόγω της ιδιωτικοποίησης, ίσως σκεφτόσασταν πως τουλάχιστον θα ωφελήθηκαν οι επιβάτες, λόγω των φτηνότερων εισιτηρίων. Ούτε αυτό όμως ισχύει, αφού τα εισιτήρια, σε πραγματικές τιμές, έχουν αυξηθεί κατά 55% από το 2010, σύμφωνα με την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία. Το ίδιο συνέβη και με τα εισιτήρια των λεωφορείων: αυξήθηκαν κατά 54%. Μπερδευτήκατε;
Μπορεί, βέβαια, να σας περάσει από το μυαλό ότι η ιδιωτικοποίηση βελτιώνει την ποιότητα -- ίσως γι' αυτό οι πολιτικοί μας είναι τόσο σφοδρά ερωτευμένοι μαζί της. Δυστυχώς, ούτε αυτό συμβαίνει. Τα στοιχεία δείχνουν ότι αυτά τα ακριβά απελευθερωμένα λεωφορεία προσφέρουν χειρότερες υπηρεσίες, λόγω έλλειψης ανταγωνισμού, σύμφωνα με την Επιτροπή Ανταγωνισμού, ενώ ορισμένες φορές η ιδιωτικοποίηση και η ανάθεση υπηρεσιών σε ιδιώτες μπορεί να αποδεχθεί ζήτημα ζωής ή θανάτου, όπως στην περίπτωση της τηλεφωνικής γραμμής 111 για ιατρική βοήθεια.
Η ιστορία επαναλαμβάνεται. Κάθε φορά που μια υπηρεσία ιδιωτικοποιείται κοστίζει περισσότερο στο δημόσιο ταμείο και χρεώνει τον χρήστη περισσότερο. Κανείς δεν φαίνεται να κερδίζει. Ούτε το κοινό ούτε οι χρήστες, και σίγουρα ούτε η κυβέρνηση που ξοδεύει περισσότερα. Γιατί, λοιπόν, αυτή η κούρσα ιδιωτικοποιήσεων; Πάντως όχι επειδή τις θέλει ο κόσμος. Επανειλημμένες δημοσκοπήσεις έχουν καταγράψει πολύ μεγάλα ποσοστά υπέρ ενός εθνικού συστήματος υγείας. Και ήδη από το 2002, πολύ πριν το φιάσκο της East Coast Mainline, το 61% υποστήριζε τη δημόσια ιδιοκτησία και διαχείριση των σιδηροδρόμων.
Ρέιτσελ Γκράχαμ
Η αρχή της αντεπίθεσης
Τα νοικοκυριά σήμερα μετρούν το κόστος της ιδιωτικοποίησης της κοινής ωφέλειας, που ξεπερνάει πια τις δύο δεκαετίες. Η αισχροκέρδεια των «Έξι Μεγάλων» εταιρειών ενέργειας κυριάρχησε στα πρωτοσέλιδα του χειμώνα. Οι λογαριασμοί της θέρμανσης και του ηλεκτρικού έχουν γίνει πλέον μόνιμος βραχνάς για τις οικογένειες με περιορισμένα οικονομικά. Φυσικά, στην καμπάνια «We Own It» λέμε ότι δεν χρειάζεται κανένα περιθώριο κέρδους: οι ανάγκες για ένα αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης πρέπει να παρέχονται χωρίς κέρδος.
Το νομοσχέδιο που κατατέθηκε δεν προχωράει όσο θα χρειαζόταν (στις περιπτώσεις οι υπηρεσίες και τα περιουσιακά στοιχεία έχουν ήδη πουληθεί είναι δύσκολο να επανακρατικοποιηθούν), αλλά αποτελεί ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, την αρχή μιας αντεπίθεσης ενάντια στην ιδιωτικοποίηση. Καλύπτει ευρύ φάσμα υπηρεσιών: το Εθνικό Σύστημα Υγείας, τα μέσα μαζικής μεταφοράς, καθώς και τοπικές υπηρεσίες, όπως σχολεία και βιβλιοθήκες. Υπάρχουν τρεις βασικοί λόγοι που πιστεύω ότι το νομοσχέδιο θα τύχει υποστήριξης από ένα ευρύ πολιτικό φάσμα.
Ο πρώτος είναι ότι θέτει ως βασικό στόχο τη διαφάνεια. Ο βουλευτής των Εργατικών Γκράχαμ Μόρις δήλωσε, υποστηρίζοντας την πρωτοβουλία: «Το νομοσχέδιο δίνει φωνή στους χρήστες των δημόσιων υπηρεσιών, ενισχύει τη διαφάνεια και τη λογοδοσία. Είναι αδιανόητο οι δημόσιες υπηρεσίες να λειτουργούν αντιδημοκρατικά, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η γνώμη των ανθρώπων που τις χρησιμοποιούν. Εάν θέλουμε πραγματικά να σώσουμε τον δημόσιο τομέα, η δημόσια ιδιοκτησία πρέπει να είναι μια από τις πρώτες επιλογές μας, όχι η τελευταία».
Ο δεύτερος λόγος είναι ότι το νομοσχέδιο προωθεί τη δημοκρατία. Μεγάλη προσοχή έχει προξενήσει το άρθρο που προβλέπει ότι οι πολίτες θα μπορούν να «ανακαλούν» τις ιδιωτικές εταιρείες οι οποίες δεν διαχειρίζονται σωστά τις δημόσιες υπηρεσίες που ανέλαβαν. Αν θεωρείτε κακές τις υπηρεσίες που χρησιμοποιείτε καθημερινά και παρέχουν ιδιώτες (από την αποκομιδή των απορριμμάτων και την καθαριότητα στα νοσοκομεία μέχρι την Atos [εταιρεία που αξιολογεί τα επιδόματα πρόνοιας] και τους ιδιωτικούς σιδηρόδρομους), σκεφτείτε πόσο επαναστατική θα ήταν μια τέτοια δύναμη: θα επέστρεφε την εξουσία στους πολίτες, ενισχύοντάς τους να αναλάβουν την ευθύνη για τις υπηρεσίες που χρησιμοποιούν.
Ο τρίτος λόγος είναι ότι το νομοσχέδιο βασίζεται σε ισχυρά δεδομένα. Όπως είπε η Κάρολιν Λούκας: «Διαπιστώνουμε, ολοένα και περισσότερο, ότι το δημόσιο μπορεί να προσφέρει υψηλής ποιότητας και οικονομικά αποδοτικές υπηρεσίες. Η κρατική σιδηροδρομική γραμμή East Coast, για παράδειγμα, επιστρέφει στους φορολογούμενους πάνω από 200 εκατομμύρια λίρες τον χρόνο». Τα στοιχεία αποδεικνύουν την αναγκαιότητα του δημόσιου χαρακτήρα των υπηρεσιών.
Τζωρτζ Γουντς
μετάφραση: Ι. Δ.
